9 классана лерина нохчийн меттан кехаташ

1-ра кехат

Чолхе- карарчу предложенехь т1етуху предложени коьртачух д1ахутту дозаран г1ирсаш а, предложенин тайпа а билгалдаккха.

Хьаша-да ваг1ахь аьлла, нитташ бу сан цхьана къажахь асар ца деш битина. (1алашонан т1етуху предложени)

Дистина дог1учу хина юххехь сецира Мохьмад, цудда дехьа валалур вац-кх ша аьлла. (бахьанин т1етуху предложени).

2- г1а кехат

Чолхе- карарчу предложенехь т1етуху предложени коьртачух д1ахутту дозаран г1ирсаш а, предложенин тайпа а билгалдаккха.

Нана ара мосазза ели, меттахь 1уьллучу к1анта меллаша ша б1аьрг схьабоьллура. (хенан т1етуху предложени).

Суна хьоьгара хаа лаьа, муха хийтира хьуна некъ, нехан г1иллакхаш, дерриг кхуза вог1уш гинарг. (кхачаман т1етуху предложени)

1 –ра кехат.

Ялийначу предложенешкахь ерриге а ц1оьмалгаш терахьашца билгалйина ю. Чолхе-карара предложенехь коьрта предложени къастош х1оттийначу ц1оьмалган терахь схьаязде.Т1етухучу предложенин тайпа билгалдаккха. Хуттург билгалъяккха.

Шен т1аьхьарчу кехат т1ехь Аюба яздинера, (1) мостаг1ий вайн махкара д1а а лаьхкина, (2) накха буьззина орденаш а, (3) мидалш а яхьаш, (4) ц1авоьрзур ву ша бохуш.

_______________________________________________________________________

2 –г1а кехат.

Шина цхьалхечу предложенех бахьанин т1ету предложени а еш, д1аязъе уьш.

1. Тхо буьрканах ловза ца дахара. Дог1а дара дог1уш.

2. Хьоьга телефон ца тохаелира соьга. Сан телефон йоьхнера.

3. Кестта ПКЭ ю д1аяла езаш. Со дикка кечам бан безаш ву.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3 –г1а кехат.

Ялийначу предложенешкахь ерриге а ц1оьмалгаш терахьашца билгалйина ю. Юкъадало дош къастош х1оттийначу ц1оьмалган терахь схьаязде.Т1етухучу предложенин тайпа билгалдаккха. Хуттург билгалъяккха.

Масала,(1) хилахь,(2) и вониг хьуна хила мега хьуна, (3)Юсуп,(4) х1унда аьлча хьо цу паччахьаша х1оттийна эла хиларна.

_______________________________________________________________________

1-ра кехат

Ялийначу предложенешкахь ерриге а ц1оьмалгаш терахьашца билгалйина ю. Т1едерзар къастош х1оттийначу ц1оьмалган терахь схьаязде. Масдар схьаязде.

Моьттура цара сайна

Хьехар до дог хууш:

«К1ант,(1) илли ала ахь

Хезначех, (2)долчех гуш.

___________________________________

2-г1а кехат

«Эвлйистехь» бохучу дашна синоним ялае. Д1аязъе иза.

Жоп ___________________________________

Ялх- ворх1 шо хьалхарчу

Т1емийн ларш а лоьхуш,

Эвлйистехь саьнгаршца

Х1оьънаш а карадеш.

1-ра кехат

Къовларш юккъехь долучу хаттаршна жоьпаш а луш, лахахь ялийна предложенеш коьртазчу меженашца яржае.

Г1арг1улеш д1аяха (Мича? Х1унда? Маца? Муха?)

Ц1е йогу (Мичахь? Муха? Мел дукха?)

2-г1а кехат

Къовларш юккъехь долучу хаттаршна жоьпаш а луш, лахахь ялийна предложенеш коьртазчу меженашца яржае.

Къиг 1аш ю (Мичахь? Муха? Стен т1ехь? Мел дукха?)

Баххьаш леста (Мичахь? Муха? Муьлха?)

3-г1а кехат

Къовларш юккъехь долучу хаттаршна жоьпаш а луш, лахахь ялийна предложенеш коьртазчу меженашца яржае.

Дог1у хи (Муьлха? Мичахь? Муха?)

Седарчий къега (Мичахь? Муха? Муьлха?)

1-ра кехат

Д1аязъе х1ара  байт, билгалдаха даккхийчу элпашца яздина дешнаш. Дош сехьадаккха мегачу кепара дешдакъошна юккъе сиз а хьокхуш . 

Мерза бу,моз санна, ша безачунна,

Ламанан шовданал ц1ена бу и.

Лермонтовс, Толстойс а ладег1на цуьнга,

Услара даггара хестийна и.

2-г1а кехат

Долахь ц1ерш юкъахь а йолуш, 3 предложени х1оттае.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. ра кехат

   1. Т1адамийн метта элпаш х1иттаде: Т1(...)маш даржи(...)на, си(...)начу стигла(...) г(...)туъйсура мо(...) ачу кхокх(..но).

   2. Кхокхано бохучу дашна бе морфологически къастам. Дошкхолладаларан къастам бе готуьйсура бо­хучу дашна.

2. г1а кехат

   1. Т1адамийн метта элпаш х1итаде: Хь(...)на(...) ц1(...)замаш лоьх(...)чу бераша вовшашка м(...)хьарий дет(...)а.

   2. Бераша бохучу дашна бе морфологически къас­там. Ц1азам боху дош нийсачу я тардинчу маь1нехь ду?

1-ра кехат

1. И базар кхин лелор яц ша аьлла, суна дош делира хьуна Маймас. 2. Ахь сема ладог1а ас дечу къамеле. 3. Тоьпан бухо човхийначу Пет1аматан даге лазар деара. 4. Закина делларг жима ц1а дара, чохь цхьа маьнга а болуш, бедарийн шкаф а, стол-г1ант а долуш. 5. Массо а машарца ваха веза бохуш, закон ду-кх вайн мехкан. 6. Х1уъа а дина а, велла а, висина а, иза ялоза 1ийр ма вац ша аьлла, ч1аг1о йина цо.

1) 2-чу предложенера «сема» бохучу дашна синоним ялае. Д1аязъе

иза. (№6)

Жоп ____________________________________________________

2) 4-чу предложенера «жима» бохучу дашна антоним ялае. Д1аязъе

иза. (№6)

Жоп ______________________________________________________

3) 2-чу предложенин грамматически лард схьаязъе. (№8)

Жоп _____________________________________________________

2-г1а кехат

1. И базар кхин лелор яц ша аьлла, суна дош делира хьуна Маймас. 2. Ахь сема ладог1а ас дечу къамеле. 3. Тоьпан бухо човхийначу Пет1аматан даге лазар деара. 4. Закина делларг жима ц1а дара, чохь цхьа маьнга а болуш, бедарийн шкаф а, стол-г1ант а долуш. 5. Массо а машарца ваха веза бохуш, закон ду-кх вайн мехкан. 6. Х1уъа а дина а, велла а, висина а, иза ялоза 1ийр ма вац ша аьлла, ч1аг1о йина цо.

1) 2-4-чуй предложенешкара цхьанатайпанарчу меженашца йолчу

предложенин терахь схьаязде. (№9)

Жоп______________________________________________________

2) 1-3-чуй предложенешкара чолхе предложени схьалаха. Оцу

предложенин терахь схьаязде. (№11)

Жоп_____________________________________________________

3-г1а кехат

1. И базар кхин лелор яц ша аьлла, суна дош делира хьуна Маймас. 2. Ахь сема ладог1а ас дечу къамеле. 3. Тоьпан бухо човхийначу Пет1аматан даге лазар деара. 4. Закина делларг жима ц1а дара, чохь цхьа маьнга а болуш, бедарийн шкаф а, стол-г1ант а долуш. 5. Массо а машарца ваха веза бохуш, закон ду-кх вайн мехкан. 6. Х1уъа а дина а, велла а, висина а, иза ялоза 1ийр ма вац ша аьлла, ч1аг1о йина цо.

1. 5, 6-чуй предложенешкара дешхьалхенан г1оьнца кхолладелла дош схьаязде.

Жоп ______________________________________________________

1) 6-чу предложенера терахьдош схьаязде.

Жоп_______________________________________________________

2) 4-чу предложенин грамматически лард схьаязъе.

Жоп ______________________________________________________

3) 2-4-чуй предложенешкара чолхе предложени схьалаха. Оцу

предложенин терахь схьаязде.

Жоп_______________________________________________________

3-г1а кехат

1. И базар кхин лелор яц ша аьлла, суна дош делира хьуна Маймас. 2. Ахь сема ладог1а ас дечу къамеле. 3. Тоьпан бухо човхийначу Пет1аматан даге лазар деара. 4. Закина делларг жима ц1а дара, чохь цхьа маьнга а болуш, бедарийн шкаф а, стол-г1ант а долуш. 5. Массо а машарца ваха веза бохуш, закон ду-кх вайн мехкан. 6. Х1уъа а дина а, велла а, висина а, иза ялоза 1ийр ма вац ша аьлла, ч1аг1о йина цо.

1) 4-чу предложенера «хедар» бохучу дашна синоним ялае.

Д1аязъе иза.

Жоп ______________________________________________________

2) 4-чу предложенин грамматически лард схьаязъе.

Жоп______________________________________________________