5-класс "Омонимдер"

ъ

я

ь

ю

е

Кыргыз тили

5-класс

Узун жана жашылмын, даамдуу жана туздуумун, Тапкылачы балдар канакей

Мен кандай жашылчамын?

Суюк, бирок, суу эмес. Аппак, бирок, кар эмес.

Алтын түстүү талаада, Өсүп турат самсаалап

Бул болбосо ар үйдө

Токоч бышпайт дандырда.

Суук өтүп оорусан,

Ушул таттуу бал тамган

Жардам болот оорууга

Чайга кошуп уурттасаң.

Апам иштеп жашаган

Чоң Москва шаарында

Жер түбундө журөт дейт

Поездден да бат ылдам

Тапкылачы канакей

Бул кандай нерсе болду экен.

Кана балдар алфавиттин катарын пайдаланып бул сөздү тапкылачы:

Биринчи тамга– 17,

Экинчиси -14

Үчүнчүсү-17

Төртүнчүсү -15

Бешинчиси – 10

Алтынчысы - 14.

Кандай сөз пайда болду?

ОМОНИМ

Теманын максаты:

Билим берүүчүлүк:

- айтылышы ар башка, берген маанилери бирдей

болгон сөздөр жөнүндө түшүнүк алышат;

- синонимдерге мүнөздүү белгилерди үйрөнүшөт.

Өнүктүрүүчүлүк:

- сүйлөө кебинде синонимдерди колдоно алышат;

- сүйлөмдөрдөн, тексттерден синонимдерди таба

алат.

Тарбия берүүчүлүк:

- кеп маданиятына ээ болот;

- адабий тилдин ченемине ылайык туура сүйлөөгө тарбияланышат

Омонимдер – тыбыштык түзүлуштөрү окшош бирок, маанилери ар башка сөздөр болот

Омоним – деген сөз грек тилиндеги homas(бирдей), onot (ат) деген сөздөн алынган

Омонимдер менен көп маанилүү сөздөрдүн окшоштугу – алардын тыбыштык түзүлүшүнүн бирдейлигинде. Көп маанилүү сөздөр болсо, алардын чыгыш теги бир сөз болот, ошол сөздүн ички же тышкы жакындыгына карай калган маанилери келип чыгат: көз – адамдардын же айбандардын көрүү органы; анын ички жана тышкы жакындыгына карай иштин көзү булактын көзү,терезенин көзү, шакектин көзү, куржундун көзү жана башка маанилери келип чыккан. Бардык маанисинде бир сөз түркүмүнө, тагыраак айтканда, зат атоочко тиешелүү болуп турат. Ал эми омонимдер болсо, берген маанилери боюнча ар башка сөз түркүмдөрүнө тиешелүү болуп, аларда чыгыш теги боюнча окшоштук деген түшүнүк болбой

Айрым омонимдер бирдей сөз түркүмдөрүнө, айрымдары башка сөз түркүмдөрүнө тиешелүү болот

Мисалы

чач

Сууну чач

1/29/20

ачуу

ачуу

Дүкөндө мурунку атлас сатылат.

Атлас

Атлас

же

1/29/20

Көнүгүү иштөө

130-бет 314-көнүгүү

Төмөнкү омонимдердин маанилерин тапкыла

Ат, бөлө, кес, жем, сын, аз, көк, көч, май, март, шак, турак, конок, кан, казык, ток.

1/29/20

Көп чекиттин ордуна калтырылган тамгаларды коюп сөз айкаштарын түзгүлө.

Дептерге ж..уу– ж.з айы, к.й көздүү– китепти к..у, м…уу тамак– м.й айы.

1/29/20

кайталоо

Бир маанилүү сөздөр…

Көп маанилүү сөздөр…

ӨЗҮңДҮ БААЛА

Мага баары

түшүнүктүү!

Толук тушунбөдүм

Мен эч нерсени

тушунбөдум.

Үйгө тапшырма

318-көнүгүү

ъ

я

ь

ю

е

БҮГҮНКҮ ИШИҢЕР ҮЧҮН РАХМАТ!

АЗАМАТСЫҢАР!

ъ

я

ь

ю

е

ДАЯРДАГАН: КЫРГЫЗ ТИЛИ ЖАНА АДАБИЯТЫ МУГАЛИМИ: Жунусова Б.