20 к. дүйнөлүк экономикалык кризистер. Слайд. Дүйнө тарых. 11-класс.

Дүйнө тарыхы

11-класс

XX к. дүйнөлүк экономикалык кризистер

Колдонулган медиа материалдар

XX к. биринчи жарымындагы экономикалык кризистер

• X IX к. тартып экономикалык кризистер мезгил-мезгили менен болуп турган. 1900-1902 –жж. экономикалык кризистер Россия менен АКШда башталган. Кийин Англия, Австрия, Бельгия, Италия, Францияны камтыган. Ишканалар жабылып, жумушсуздук пайда болгон, бирок тез арада эле калыбына келген.
• 1929-1933-жж. эң оор узакка созулган экономикалык кризис болгон.

Мамлекеттик-монополиялык капитализм

19-20 кк. илимий-техникалык революциянын натыйжасында өнөр жай өсүп, өндүрүштүк жана банк капипиталдары биригип, монополиялар пайда болгон. 20 к. кризистер монополиялардын жеке кызыкчылыктарынын аракеттеринен келип чыккан.

1929-1933-жж. экономикалык кризис узакка созулуп, АКШ, Германиянын эли өзгөчө жабыр тарткан. АКШ-46,2 %, Германия-40,2%, Франция-30,9%, Англия-16,2 % өнөр жайы төмөндөгөн. 32 өлкөдө кризистен улам жумушсуздардын саны 5,9 млн адамдан 26,4 млн адамга өскөн.

Кризистен чыгуу аракеттери

Кризистен чыгуунун багыттары:

• Либералдык-рефарматордук багыт (АКШнын багыты), АКШнын президенти

Ф. Рузвельт «Жаңы багыт»

саясатына өткөн.

2. Социалдык –реформатордук багыт. Скандинавия өлкөлөрү жана Франциянын багыты болгон.

3. Тоталитардык багыт.

Германиянын багыты.

Ф. Рузвельт

XX к. экинчи жарымындагы экономикалык кризистер

• 1948-1949, 1953-1954, 1957-1958, 1960-1961, 1969-1970, 1973-1975, 1979-1982, 1990-1991-жж. болуп откөн. Кеңири масштабдуусу 1974-1975 жана 1980-1982-жж. болгон.

1974-1975-жж. экономикалык кризис

• 1974-1975-жж экономикалык кризиси масштабдуу болгон. Ал АКШ, Англия, ГФР, Батыш Европа, Японияда болгон. Өзгөчө АКШда терең болуп, турак-жайдын 50%тин, машина куруу, химиялык ж.б. тармактардын 20-30%тин камтыган. Жумушсуздардын саны 8,5 млн адамга жеткен, жоготуу 400млрд долларды тузгөн.

1980-1982-жж. дүйнөлүк экономикалык кризис

Этаптары:

1. Улуу Британия жана Францияда элге керектүү продукцияларды чыгарган өндүрүш тармактарында кризис болгон.

2. Капиталисттик өлкөлөр: АКШ, Батыш Европа өлкөлөрүндө оор онөр жайлар, энергетика тармагы кризиске учураган.

Антикризисттик мамлекеттик жөнгө салуу

Антикризисттик мамлекеттик жөнгө салуунун этаптары:

• 1950-1960-жж. мамлекеттик чыгымдар көбөйтүлүп, салыктар азайган. Экономиканы программалоо жана пландоого өтүшкөн. Бул багыт Голландия, Испания, Норвегия, Швецияда колдонулган.
• 1960-1970-жж. кредиттик-акча саясаты жүргүзүлгөн.
• 1970-1980-жж. рынок мамилелерге эркиндик берилип, мамлекеттик кийлигишүү чектелген.

Стагфляция

• Стагфляция -өндүрүштүн төмөндөшү, жумушсуздуктун өсүшү, өндүрүштүк кубаттулуктун толук пайдаланылбашы, баалардын өсүшү менен коштолот. Кризистерди мамлекеттик жөнгө салуу өз милдетин аткарып бүттү, эми жаңы ыкмаларды табуу милдети турган.

Эми экономикада рыноктук мамилелерге көбүрөөк эркиндик берилип, мамлекеттин экономикага кийлигишүүсүн чектөө сыяктуу либереалдык саясат жүргүзүлүүдө.

Көңүл бурганыңыздар үчүн рахмат!

М. Абдраев атындагы музыкалык мектеп-интернатынын тарых мугалим Ажыбаева Н. Э