10 Informatika(6y)-2

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Animasiýanyň görnüşleri diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1. Animasiýa diýip nämä aýdylýar?
2. Animasiýany döretmegiň haýsy tehnologiýalaryny bilýärsiňiz?
3. Flash tehnologiýasynyň nähili mümkinçilikleri bar?
4. Flash programmasynda faýllaryň haýsy formatlary ulanylýar?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Animasiýalary döretmegiň gurallary barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

-algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- Internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Animasiýalary döretmegiň gurallary.

Animasiýa döretmekde AdobeFlash programmasynyň
mümkinçilikleri uludyr.
Programma ýüklenenden soň açylýan penjireden programmanyň interfeýsi bilen gysgaça tanşalyň (2.1-nji surat). Häsiýetler (Свойства) paneli esasy panelleriň biridir. Bu panel haýsy
obýekt ýa-da haýsy gural bilen işlenýändigine baglylykda, daşky
görnüşini üýtgedip durýar. Onuň kömegi bilen obýektiň häsiýetini üýtgedip (koordinatalaryny ýa-da ony başga obýekte çalşyryp)
bolýar.

Obýektleri döretmek we redaktirlemek üçin niýetlenen gurallar bilen tanşalyň (2.2-nji surat):
1. Ugur görkezgiç – obýekti saýlamaga (tapawutlandyrmaga) we onuň bilen zerur bolan işleri ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär.
2. Ýörite tapawutlandyrma – obýektiň formasyny üýtgetmek üçin ulanylýar.
Obýekt tapawutlandyrylanda obýektde sudur nokatjyklary peýda bolýar, olary syçanyň çep gulagyndan peýdalanyp, tutup çekmek arkaly (tutup çekme usuly) obýektiň
formasyny erkin üýtgetmek mümkin.
3. Kement (Lasso) – erkin formada bölekleri tapawutlandyrmak üçin ulanylýar.

4. Pero – bu guralyň kömegi bilen göni ýa-da egri çyzyklaryň segmentlerini döredip, burçlaryň ululyklaryny, göni çyzyklaryň uzynlyklaryny, segmentleriň ýapgytlyklaryny sazlap bolýar. Göni ýa-da egri çyzyklaryň segmentinde syçanyň çep gulagyna basmak arkaly düwün nokatlaryny döretmek mümkin.
5. Çyzyk – göni çyzyklary şekillendirmek üçin ulanylýar.
6. Galam – adaty grafiki redaktorlardaky ýaly erkin çyzyklaryň suratyny çekmekde ulanylýar.

5. Täze temany berkitmek: Sorag-jogap alyşmak: 1. Surat çekmekde ulanylýan haýsy esasy gurallary bilýärsiňiz? 2. Ugur görkezgiç guraly näme üçin ulanylýar?
3. Ýörite tapawulandyrma guraly näme üçin ulanylýar?

Gönükmeler: 1. Haýsydyr bir ýapyk figurany çyzyň we çäk sudur çyzygyny, içki boýagy tapawutlandyryň.
2. Haýsy bolsa-da bir figurany şekillendirip, oňa Ugur görkezgiç guralyny ulanyň.

6. Öý işini tabşyrmak:

Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §8 sah.43-46.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Animasiýalary döretmegiň gurallary diýen temany soramak.

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak arkaly barlamak:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Damdyrgyç guraly näme üçin ulanylýar?
2. Gönüburçluk guraly näme üçin ulanylýar?
3. Wagt şkalasy (montaž çyzgyjy) näme?

4. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

5. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Obýektleri döretmek we redaktirlemek diýen tema barada düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Obýektleri döretmek we redaktirlemek.

Işe başlamazdan öň iş meýdançasynda (ak meýdança) syçanyň sag gulagyna basyp, Dokumentiň häsiýetleri (Свойства документа) buýrugyň kömegi bilen Dokumentiň parametrleri (Параметр документа) penjiräni açyp, dörediljek dokumentiň
ölçeglerini berip bileris (2.4-nji surat).

Obýektleri döretmek üçin käbir gurallaryň peýdalanylyşy. Çyzykdan peýdalanyp, surat çekmek üçin, ilki bilen,
Häsiýetler panelinde çyzygyň parametrlerini bereliň (2.5-nji a
surat). Dürli parametrleri ulanyp çyzyklary şekillendirmek bolar
(2.5-nji b surat).

Köpburçluk guraly bilen işlemek. Bu guralyň: burçlarynyň sanyny sazlap bolýan köpburçluk, şöhleleriniň sanyny we ölçegini sazlap bolýan ýyldyz görnüşleri bardyr.

Häsiýetler panelinde Parametrler düwmejigini işjeňleşdirip Guralyň parametrleri (Параметры инструмента) penjiresinde gerekli parametrleri sazlap bolýar (2.6-njy surat).

6. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Döredilýän obýektleriň parametrlerini haýsy panelde bermek bolýar?

2. Redaktirlenýän obýektleriň parametrlerini haýsy panelde bermek bolýar?
3. Forma näme?

Gönükmeler:

1. Obýektleri döretmek üçin gerek bolan gurallary atlandyryň.
2. Obýektleri redaktirlemek üçin gerek bolan gurallary atlandyryň.

7. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §9 sah.47-52.

8. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Obýektleri döretmek we redaktirlemek diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1. Döredilýän obýektleriň parametrlerini haýsy panelde bermek bolýar?

2. Redaktirlenýän obýektleriň parametrlerini haýsy panelde bermek bolýar?
3. Forma näme?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Reňk bilen işlemegi öwretmek.

2. Kompýuterleriň apparat we programma üpjünçilikleri.

3. Algoritmleşdirmegiň we programmalaşdyrmagyň esaslary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- algoritmiki-logiki pikirlenmegi;

– amaly programma üpjünçiligi bilen işlemegi;

- informasion medeniýetliligi;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemegi;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi;

- meseleler çözülende algoritm düzmegi;

Reňk bilen işlemek.

Flash grafiki redaktorynyň kömegi bilen çekilen suratlaryň köpüsi sudur çyzygyndan we boýagdan durýar. Sudur çyzygynyň we boýagyň reňkleri biri-birinden tapawutlanmagy
mümkin (2.16-njy surat). Olary gurallar panelindäki Sudur çyzygynyň reňkini bermek we Boýag reňki gurallarynyň ýa-da Häsiýetler paneliniň kömegi bilen kesgitlemek bolar.

2.17-nji suratda reňkleriň paneli iki bölekden ybaratdyr.2.17-nji a suratda palitra (216 reňkli), 2.17-nji b suratda gradiýent boýaglary berlen. Gradiýent boýagy diýip bir reňkiň beýleki reňke
(akgynly) geçmegine aýdylýar. Çylşyrymly gradiýentler birnäçe dürli geçişleri özünde saklamagy mümkin.
Paneliň ýokarky böleginde ýerleşen düwmejikden peýdalanyp, dürli sazlamalary geçirmek bolýar (2.17-nji a surat).
Täze gradiýent boýaglaryny döretmek üçin reňkler toplumyny işjeňleşdirip, Reňk panelinden peýdalanmaly. Reňkiň görnüşi sanawdan gerekli boýagy (линейный – çyzykly, радиальный – radius boýunça gönükdirilen) saýlamak bolýar (2.17-nji b surat). Wektor
formasyndaky suratlarda reňkiň dürli sazlamalary, simwollarda bolsa dürli reňk effektleri ulanylýar. Muňa mysalda seredeliň: tegelegiň suratyny çekip, ony grafiki simwola özgerdeliň.

Simwoly tapawutlandyralyň. Häsiýetler panelinde reňk effektlerini saýlamak üçin Reňk meýdança ýüze çykýar. Bu meýdançadaky parametrleriň kömegi bilen öz islegiňe görä sazlamalary geçirip bolýar.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Döredilýän obýekt haýsy böleklerden durýar?
2. Döredilen obýektiň böleklerini aýratynlykda redaktirläp bolýarmy?
3. Haýsy paneliň kömegi bilen sudur çyzygynyň we boýagyň reňkini berip bolýar?

Gönükmeler:

1. 2.8-nji suratdaky formalary şekillendiriň we olaryň her
biri üçin Häsiýetler panelindäki parametrleri görüň.
2. Ýolyşygy şekillendiriň.

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §10 sah.53-52.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Reňk bilen işlemek diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1. Boýagyň nähili görnüşleri bar?
2. Haýsy paneliň kömegi bilen gerekli reňkleri döredip bolýar?
3. Haýsy paneliň kömegi bilen gerekli gradiýent boýaglary döredip bolýar?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Şekilleri almak (import etmek) we peýdalanmak barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

-algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- internet torunda howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Şekilleri almak (import etmek) we peýdalanmak.

Flash bilen işlenende, taýýar şekillerden hem peýdalanmak bolýar. Taýýar şekillerden peýdalanmak üçin, olary kitaphana ýa-da iş meýdanyna ýerleşdirmeli. Kitaphanadaky şekilleri islendik wagt ulanmak bolar. Kitaphanadaky gerekmejek şekilleri aýryp ýa-da ony baýlaşdyryp bolýar. Daşky faýly kitaphana ýerleşdirmek üçin, Файл-Импорт-Импортировать в библиотеку buýruklaryň yzygiderligini saýlamaly (2.21-nji surat).

2.22-nji a suratda Импортировать в библиотеку gepleşik penjiresinde öň taýýarlanan suratlary görmek bolar.
Gerek faýly tapawutlandyryp, Açmak düwmä basmak bilen faýly Flash programmasynyň kitaphanasyna ýerleşdirmek bolýar (2.22-nji b surat). Kitaphanadan faýly (suraty) tutup çekmek arkaly iş meýdanyna çykaryp bolar. Şekili boýag hökmünde ulanmak üçin kitaphanadan şekili tutup çekmek arkaly iş meýdanyna geçirip, onuň üstünde syçanyň sag gulagyna basmaly. Açylan sanawdan Разделить buýrugy, soňra gurallar panelinden Damdyrgyç guralyny saýlap, ýüze çykan damdyrgyç görkeziji bilen şekili tapawutlandyrmaly.

5. Täze temany berkitmek:Sorag-jogap alyşmak: 1. Şekilleri import etmek näme?2. Import edilýän şekiller nirä ýerleşdirilýär?3. Import edilýän şekilleri nähili ulanmak mümkin?

Gönükmeler:

1. Nusga boýunça kompozisiýany dörediň:
a) ýyldyzly asman – asman.gif, Ýer – ýer.gif, Aý -aý.gif şekilleri import ediň;
b) alma – alma.gif, armyt – armyt.gif, nar – nar.gif şekilleri import ediň (şekilleri öňünden taýýarlamaly).
2. Birnäçe rastr görnüşindäki şekilleri alyp wektor görnüşine geçirmeli.

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §11 sah.57-45

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Şekilleri almak (import etmek) we peýdalanmak diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1. Import edilýän şekilleriň üstünde nähili amallary ýerine ýetirip
bolýar?2. Import edilen rastr şekiller näme üçin wektor görnüşine özgerdilýär?
3. Rolik nähili eksport edilýär?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Gatlaklar diýen tema barada düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Gatlaklar.

Gatlagy aňyrsy görnüp duran dury ýukajyk perde (plýonka) hökmünde kabul etmek bolar. Gatlaklar animasiýanyň iň wajyp elementleriniň biridir. Olar baglanyşyksyz hereketleri üpjün edýär we birnäçe obýektleri özgertmäge mümkinçilik berýär. Bulardan başga-da, gatlaklar hereketiň traýektoriýasyny, sesi, wideoparçalary, şeýle hem Action Script progammalaşdyrma dilindäki programmalary ýerleşdirmekde ulanylýar.
Gatlaklaryň sanawy (2.25-nji surat) wagt şkalasynyň çepinde ýerleşdirilen. Täze film döredilende, başda bu sanawda Слой 1 atly gatlak bolýar. Bu gatlagyň adynyň üstünde syçanyň çep gulagyna iki gezek basyp, gatlagyň mazmunyna laýyk gelýän
ady girizmek bolar. Gatlaklar papkalarda ýerleşdirilýär. Papkalar meňzeş obýektler boýunça gatlaklary toparlaşdyrmaga mümkinçilik berýär.
Berlen wagtda mazmunyny redaktirläp bolýan gatlak, işjeň gatlakdyr. Onuň ady sanawda gara reňk bilen tapawutlanýar we galamyň şekili bilen bellenýär. Gatlagy gulplap ondaky obýektleri redaktirlenmez ýaly edip bolýar. Täze döredilen obýektiň ýalňyşlyk
bilen onuň degişli bolmadyk gatlakda ýerleşdirilmezligi, öň bar bolan obýektleriň ýoýulmazlygy üçin gatlagy gulplap goýmak amatlydyr. Gatlagy gulplamak üçin gulpuň dik aşagynda ýerleşen nokatda syçanyň çep gulagyna iki gezek basmak ýeterlikdir.

Gatlagy onuň hemme obýektleri bilen birlikde görünmez ýaly etmek üçin, «göz» şekiliniň aşagyndaky ýerleşen nokatda syçanyň çep gulagyna basmak ýeterlikdir.
Syçanyň çep gulagyna ikinji gezek basmak bilen gatlagy görner ýaly edip bolýar. Gatlaklaryň sanawynyň ýokarsyndaky ýerleşen «göz» şekilinde syçanyň çep gulagyna basmak bilen ähli
gatlaklary görünmez ýaly etmek bolar.
Gatlagy ýok etmek üçin, onuň sanawdaky adyny tapawutlandyryp, sanawyň aşagyndaky sebediň şekilini işjeňleşdirmeli.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Gatlak näme?
2. Gatlaklaryň ýerleşiş tertibi nähili üýtgedilýär?

Gönükmeler:

1. 2.25-nji suratdaky görkezilen gatlaklary Flash programmasynda çekiň, gatlaklaryň atlaryny üýtgediň we gatlaklaryň orunlaryny çalşyň.
2. Asman, bulut, otluk meýdan, agaç, çeşmejik gatlaklaryny
dörediň we olaryň orunlaryny çalşyň.

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §12 sah.61-63

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öýe berlen ýazuw işleriň ýerine ýetirilişini barlamak:

Gatlaklar diýen temany soramak.

3. Okuwçylaryň bilimini dilden soramak arkaly barlamak:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Gatlak näme?
2. Gatlaklaryň ýerleşiş tertibi nähili üýtgedilýär?

4. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

5. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Kadrlar we wagt şkalasy barada umumy düşünje bermek.

2. Kompýuterleriň apparat we programma üpjünçilikleri.

3. Algoritmleşdirmegiň we programmalaşdyrmagyň esaslary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- algoritmiki-logiki pikirlenmegi;

– amaly programma üpjünçiligi bilen işlemegi;

- informasion medeniýetliligi;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- kompýuterde işlenende syçan, klawiatura bilen işlemegi;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi;

- meseleler çözülende algoritm düzmegi;

Kadrlar we wagt şkalasy.

Kadrlar. Wagt şkalasynda sanlar bilen belgilenen kadrlar – freýmler (freým – wideo akymynda aýratyn kadr) ýerleşdirilen. Başlangyç we soňky kadrlara, şeýle hem obýektiň häsiýetleriniň üýtgeýän kadrlaryna esasy (ключевой) kadrlar diýilýär.
Kadrlar elde, şeýle hem Flash programmasy tarapyndan döredilip bilner. Kadrlar aşakdaky ýaly dürli görnüşde bolup bilerler:
• üýtgemeýän esasy kadr (çal kadr);
• boş esasy kadr (ak kadr);
• esasy kadr (gara nokat).
Esasy kadr (Ключевой кадр) – bu Flash programmasynyň esasy düşünjeleriniň biridir. Bu kadry islendik animasiýada döretmek bolar. Ony kompýuter üýtgedip bilmeýär. Olar
obýektiň esasy ýerleşme ýagdaýlaryny kesgitleýärler. Galan kadrlary kompýuteriň özi ýerleşdirýär. Esasy kadrlaryň arasyndaky kompýuter tarapyndan döredilýän kadrlara aralyk kadrlar diýilýär. Aralyk kadrynyň aşakdaky iki görnüşi bar:
• hereket animasiýasynda döredilýän kadrlar;
• forma animasiýasynda döredilýän kadrlar.

Kadrlar bilen işlemek menýular setirindäki Вставка buýrugynyň kömegi bilen ýerine ýetirilýär (2.27-nji surat).

Kadrlar bilen işlemek menýular setirindäki Вставка buýrugynyň kömegi bilen ýerine ýetirilýär (2.27-nji surat).

San belgisiniň sag gapdalynda wagt şkalasynyň ölçegini bermek üçin düwmejik ýerleşdirilen. Şol düwmejige basylanda açylan menýudan kadryň inini we gatlagyň beýikligini sazlamak
bolýar. Şeýle hem kadrlary şekillendirmegiň görnüşlerini saýlamak mümkin (2.29-njy b surat).

6. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1.Gaatlak näme üçin niýetlenen?

2. Kadr näme?
3. Flash programmasynda kadryň haýsy görnüşleri bar?
4. Esasy kadrlar näme üçin döredilýär?
5. Wagt şkalasynda näme şekillendirilýär?

Gönükmeler:

1. Gatlagyň häsiýetlerini beýan ediň.
2. Wagt şkalasynda kadrlaýyn animasiýany dörediň.

7. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §13 sah.63-66

8. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Kadrlar we wagt şkalasy diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak:

1.Gaatlak näme üçin niýetlenen?

2. Kadr näme?
3. Flash programmasynda kadryň haýsy görnüşleri bar?
4. Esasy kadrlar näme üçin döredilýär?
5. Wagt şkalasynda näme şekillendirilýär?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Animasiýany döretmegiň usullary barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

- operasion sistemany we onuň işini.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Animasiýany döretmegiň usullary.

Grafiki simwollar. Grafiki simwollar Flash programmanyň esasy obýektidir. Diňe simwollar animasiýanyň elementleri bolup bilerler. Diňe simwollara amallary (hereketleri) ulanmak bolar. Islendik suraty çekmek bolar, emma forma simwola özgerdilmese
ol suratlygyna hem galar.
Formany simwola öwürmek üçin, ony syçanyň çep gulagyna iki gezek basmak arkaly tapawutlandyrmaly we onuň üstünde syçanyň sag gulagyna basmaly. Açylan sanawdan Simwola özgertmek (Преобразовать в символ ýa-da F8 klawişe basmaly)
buýrugy saýlamaly.
Simwollaryň Roligiň parçasy (Фрагмент ролика), Düwme (Кнопка), Grafika (Графика) atly 3 görnüşi bardyr. Bellige alyş (Регистрация) çäginde berlen obýekt üçin koordinatalar sistemasynda nol (başlangyç) nokat görkezilýär (2.31-nji surat).

Grafiki simwol olaryň iň ýönekeýidir. Ol, esasan hem, animasiýany döretmek üçin ulanylýar. Oňa ses we amal (действия)
ulanylmaýar. Häsiýetler panelinden peýdalanmak arkaly grafiki simwola reňk öwüşginini (ýitilik ýa-da durulyk) bermek
bolar. Simwol toparlaşdyrylan obýekt ýaly redaktirlenýär. Ony redaktirlemek üçin üstünde syçanyň çep gulagyna iki gezek basmak ýeterlikdir.

Düwme (Кнопка). Flash programmanyň obýektlerini peýdalanmakda Düwme amatly we ýönekeýdir. Düwmäni dürli bezegde döretmek bolar we oňa islendik buýrugy ýerine ýetirmegi berkitmek mümkin (mysal üçin, syçan onuň üstüne eltilende sazyň eşidilmegi ýa-da basylanda roligiň beýleki bölegine geçilmegi).
Formany düwmä öwürmek üçin ony syçanyň çep gulagyna iki gezek basmak arkaly tapawutlandyryp, onuň üstünde syçanyň sag gulagyna basylanda, açylan sanawdan Simwola özgertmek buýrugy saýlamaly. Soňra Görnüş (Тип:) sanawdan Düwme (Кнопка) ýazgyny saýlamaly.

5. Täze temany berkitmek: Sorag-jogap alyşmak:

1. Simwol näme?

2. Düwme (knopka) näme?

Gönükmeler:

1. Hereketiň animasiýasyny döretmek usulyny beýan ediň.
2. Animasiýasyny traýektoriýa boýunça döretmegiň usulyny beýan ediň.

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §14 sah.67-68

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Animasiýany döretmegiň usullary diýen temany soramak.

Sorag-jogap alyşmak: 1. Simwol näme?
2. Düwme (knopka) näme?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Awtomatik animasiýa barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Kompýuter-informasion tehnologiýalary.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

-algoritmler, algoritmi ýerine ýetirijileri;

- iş stoluny sazlamagy;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

– öwrediji we ösdüriji kompýuter programmalary bilen işlemegi.

Awtomatik animasiýa.

Animasiýany awtomatlaşdyrmak. Hereketiň anima‑
siýasy. Mysala seredeliň. Formany şekillendireliň we ony grafiki simwola özgerdeliň. Ilkinji kadr garamtyl reňkde, bu bolsa şu
kadryň boş däldigini, onda haýsy-da bolsa bir obýektiň ýerleşdirilendigini aňladýar. Freýmdäki dok gara reňkdäki nokat kadryň
esasy kadrdygyny aňladýar. Gatlakdaky birinji kadr elmydama
esasy kadr bolup durýar (2.32-nji surat).

Obýektiň orun üýtgetme animasiýasyny döretmek üçin soňky esasy freými döretmeli, soňra freýmiň üstünde syçanyň sag gulagyna basylanda açylan gapdal menýudan Esasy kadry goýmak (Вставить ключевой кадр) buýrugy saýlamaly. Şonda bu freým
esasy freýme öwrülýär. Emele gelen dok gara nokat muňa şaýatlyk edýär. Iki esasy freýmiň arasyndaky freýmlere aralyk freýmler diýilýär. Suratdan görnüşi ýaly, häzirki wagtda işjeň freým gyzyl
zolak bilen tapawutlandyrylýar (2.33-nji surat).

Haçanda obýekt ikinji esasy freýme süýşürilende, aralyk freýmleriň düzümi hem 1-nji esasy freýmiňki ýaly bolar. Wagt şkalasyna kursory eltip basmak bilen aralyk freýmleri görmek bolar.
Şu ýagdaýda rolik ýerine ýetirilse (aralykdaky kadrlar görünmän), başda 1-nji we soňunda iň soňky kadr görner.
70Akgynly (üznüksiz hereketde) orun üýtgetmäni döretmek üçin aralyk freýmde syçanyň sag gulagyna basmaly we açylan menýudan Hereketiň nusgawy animasiýasyny döretmek (Создать классическую анимацию движения) buýrugy saýlamaly. Aralyk freýmleriň reňki melewşe reňke üýtgäp, esasy freýmleriň arasynda ugur görkezgiç emele geler. Bu bolsa olaryň
arasynda özboluşly bir baglanyşygyň bardygyny görkezýär.Rolik ýerine ýetirilende, obýekt çepden-saga akgynly hereket
eder.Eger birnäçe simwolyň gatnaşmagynda animasiýa döretmeli bolsa, onda her simwoly aýratyn gatlaga ýerleşdirmeli bolar. Sebäbi bir gatlakda birden artyk simwol bolmaly däldir. Animasiýany aýyrmak üçin melewşe reňkiň üstünde syçanyň sag gulagyna basyp, açylan menýudan Animasiýany ýok etmek buýrugyny bermeli.

5. Täze temany berkitmek:Sorag-jogap alyşmak: 1. Simwol näme?
2. Düwme (knopka) näme?

Gönükmeler:

1. Hereketiň animasiýasyny döretmek usulyny beýan ediň.
2. Animasiýasyny traýektoriýa boýunça döretmegiň usulyny beýan ediň.

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §14 sah.68-71.

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________

Sapagyñ gidişi:

1. Sapagyň guramaçylyk döwri:

1. Salamlaşmak. Gatnaşygy hasaba almak.

2. Okuwçylaryň sapaga taýýarlygyny barlamak.

3. Okuwçylaryň ünsüni sapaga gönükdirmek.

4. Syýasy wakalar bilen tanyşdyrmak.

2. Öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamak, soramak:

Awtomatik animasiýa diýen temany soramak. Sorag-jogap alyşmak:

1. Simwol näme?
2. Düwme (knopka) näme?

3. Geçilen temany jemlemek:

Okuwçylaryň informatika dersine degişli bilýän maglumatlaryny jemlemek we täze temany öwretmäge girişmek.

4. Täze temany düşündirmek:

Temany düşündirmegiň meýilnamasy:

1. Tablisalary döretmek we formatlaşdyrmak barada umumy düşünje bermek.

2. Informasiýalary işlemegiň kompýuter tehnologiýalaryna we usullaryna gyzyklanmany kemala getirmek we ösdürmek.

3. Akylýetirijilik, intellektual we döredijilik ukyplaryny ösdürmek.

Temany öwrenmek bilen okuwçylar bilmeli:

- kompýuterde modelleşdirmegi;

– çyzykly, şahalanma we gaýtalanma algoritmik gurluşlary;

- informasion hukuklary we howpsuzlyk düzgünlerini;

Temany öwrenmek bilen okuwçylar başarmaly:

- aýratynlykda we toparlaýyn işlemegi;

– obýektleriň we işleriň taýýar modellerini peýdalanmagy;

- kompýuter tehnologiýalaryndan gündelik durmuşda peýdalanmagy.

Tekst bilen işlemek.

Teksti girizmek we formatlaşdyrmak. Flash grafiki redaktorynda tekst edil adaty tekst redaktoryndaky ýaly döredilýär we redaktirlenýär. Ondan başga-da, tekst obýektini grafiki obýekte öwrüp, şekiller bilen işlenişi ýaly olar bilen hem işläp bolýar. Bu ýagdaýda redaktirleme we formatlaşdyrma (ýalňyşlyklary düzetmek, şriftleri üýtgetmek we ş.m.) mümkinçilikleri ýitirilýär. Şeýlelikde, tekst we grafiki obýektleriň arasynda düýpli tapawut bolýar.
1‑nji mysal. «SALAM» teksti (Şrift: Times Arial, 40 pt, reňki gök) görnüşde girizmeli.
Häsiýetler panelinden (2.36-njy a surat) peýdalanyp, Times New Roman şrifti, 40 pt ölçegi, ýaşyl reňki saýlamaly. Adaty ýagdaýda tekstiň görnüşi (tipi) statik ýagdaýynda bolýar. Tekst guraly alýarys. Iş meýdanynda teksti girizjek ýerimizi syçanyň7kömegi bilen görkezýäris (gönüburçly tekst meýdançasy). Teksti girizýäris (2.36-njy b surat).

Teksti formatlaşdyrmak üçin ony tapawutlandyryp, Häsiýetler panelinden peýdalanmak bolar.
Tekst obýektlerine Modifikasiýa – Özgertmek (Модификация – Преобразовать) buýruklaryň yzygiderligi bilen açylýan sanawdan: Erkin özgertme (Свободное прообразование), Ölçeg (Масштаб), Aýlama we ýapgytlanma (Поворот и Наклон), Ölçeg we aýlama (Масштаб и вращение...) özgertmeleri ulanyp bolar, emma Ýoýulma (Искажение), Daşyna aýlama (Огибающая) özgertmeleri elýeterli däldir.
2‑nji mysal. 2.37-nji surata laýyklykda, 1-nji mysaldaky
tekst obýektini üýtgetmeli.
Tekst obýektini tapawutlandyryp, ony nusgalamaly we iki nusgasyny ýerleşdireliň.

5. Täze temany berkitmek:

Sorag-jogap alyşmak:

1. Harpy, sözi grafiki obýekte öwürmek üçin näme etmeli?
2. Flash grafiki redaktorynda tekst nähili döredilýär?
3. Forma animasiýasyny döretmek buýrugy nämäni aňladýar?
4. Modifikasiýa – Bölmek buýrugy nämäni ýerine ýetirýär?
5. Tekste forma animasiýasyny ulanyp bolýarmy?

6. Öý işini tabşyrmak:Geçilen täze temany okamak we özleşdirmek. §15 sah.72-77

7. Sapagy jemlemek we okuwçylaryň bilimlerini bahalandyrmak: Soraglara takyk, dogry jogap beren, sapakda işjeňlik görkezip, temany gürrüň bermäge işjeň gatnaşan okuwçylar atlandyrylyp, olar bahalandyrylýar (bahalar synp žurnalyna, gündeliklere goýulýar).

• Sapakda nämeler öwrendiňiz? Sapak gyzykly geçdimi?

Ýazan mugallym: ________________________________________________

Bellik:______________________________________________________________

Barlan: Müdiriň okuw işleri baradaky orunbasary __________________________