Жөндөмдүү жана талантту балдар менен иштөөнүн 20 принциби

Негизги 20 принцип

• ОКУУЧУЛАР КАНДАЙ ОЙЛОНУШАТ ЖАНА КАНТИП УЙРӨНҮШӨТ
• Изилдөө обьектиси- бул өспурүмдөр жана окуучулар, алардын өздөрунун когнитивдик ыктары жакшы окуутууга таасир этет

1-принцип

• ОКУУЧУЛАРДЫН ӨЗ ИНТЕЛЛЕКТИ МЕНЕН ЖӨНДӨМДӨРҮ ТУУРАЛУУ ИШЕНИМИ АЛАРДЫН КОГНИТИВДИК ЖӨНДӨМДӨРҮНӨ ЖАНА БИЛИМ АЛУУ ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИНЕ ТААСИР ТИЙГИЗЕТ
• Өсүүчү интелект ээлери жөнүндө сөз болуп анда негизинен алар дайыма билим алуу максаттарын коюшат,жөндөмун сыноо өнуктуруу максатында өздөрунө милдеттерди коюшат. Талантту балдар ийгиликсиздигинин себебин оздорунөн издепжетиштуу өлчөмдө аракет кылбагандыгынан көрушөт. Позитивдуу ойдо болушат.
• Мугалим мотивация бериш керек
• Комплимент айтуу
• Симпатия көрсөтүү
• Жетишкендиктерин баалоо
• Кемчиликтерин ачык айтуу
• Мугалим окуучуну ар тараптан билип сезип туруу керек, ошого жараша багыт беруу

2-принцип

• ОКУУЧУЛАРДЫН АЛДЫН АЛА БИЛГЕНДЕР,Б.А.БУГА ЧЕЙИН ТҮПТӨЛГӨН БИЛИМ БАЗАСЫ АЛАРДЫ ҮЙРӨНҮҮ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮГҮНӨ ТААСИР ЭТЕТ
• Билим алуу процесси бар болгон билимге жаңы билим кошуу дан (концептуалдык өнугүү) же болбосо буга чейин туптөлгөн билимди кайрадан карап чыгы, өзгөртүүдөн (концептуалдык өзгөрүү) турат
• Балага өзу билген маалыматты кайра кайра окутуу аны жалкоолукка алып келет, жадатат, зериктирет
• Окуучунун жөндөмдүүлүк деңгээли менен маселенин татаалдык денгээли дал келген учурда билим беруу оптималдуу же жемиштүү болот.
• Окуучунун билим базасын аныктоо керек(тест, маселе иштөө)
• Адашууларын көрсөтүү(туура багыт берүү)
• Жаңы жөндөмдөргө ээ болуусуна шарт тузуу

3- принцип

• ОКУУЧУЛАРДЫН КОГНИТИВДИК ӨНҮГҮҮСӨ ЖАНА ҮЙРӨНҮҮ ЖӨНДӨМДӨРҮ АЛАРДЫН ЖАЛПЫ ӨНҮГҮҮ ЭТАБЫ МЕНЕН ЧЕКТЕЛБЕЙТ
• Когнитивдик өнугүу- уйрөнүү, маалымат кабылдоо, эске тутуу, тушунук калыптоо, көйгөй чечүү, чечим кабыл алуу, логика, элестетуу, тил өнуктуруу жюб сыяктуу ой жугуртуу процестеринин өнугүүсү. Когнитивдик өнүгүусу жакшы окуучулар бири бирине жардамдашуу, коомго аралашуу, коомдогу реалдуу шарттар менен ишке ашат.
• Талантту окуучуларды чогултуп тездетилген өнүгүү стратегиясын жана тереңдетилген тематикалык окуу прог-н колдонуу керек
• Мугалим уйронуу мумкунчулугун аныктоодо жана окууу материалын беруудө
• Жаш курагы же классы туралуу маалымат менен чектелбеш керек, алардын ой жугуртуусу жана билим деңгээлин караш керек
• Өз ара мамиле курууну жакшыртуу максатында клааста иш чараларды талкууларды өткөрүү т
• Таланттуу окуучулар менен калган окуучулардын досторунун ортосунда мамилени жакшыртуу

4-принцип

• ҮЙРӨНҮҮ ПРОЦЕССИ АР КАНДАЙ ЧӨЙРӨДӨ ИШКЕ АШКАНДЫКТАН ЖАҢЫ ЧӨЙРӨДӨ ҮЙРӨНҮҮ ҮЧҮН АТАЙЫН ЫНГАЙЛУУ ШАРТ ТҮЗҮҮ КЕРЕК
• Билим алуу чөйрөлөрү

• Билим тармагы
• Маселе же көйгөйлөр
• Коомдук карым- канташтар
• Жагдайлык шарттар. Жеңилдетуужана колдоо

• Билимди жалпылоо жана жайылтуу жөндөмдөрун уйрөнүү, колдоо, текшерилуу баалануу керек
• Өз билим базасын жана көндүмдөрун жаңы бейтааныш маселелер менен кездешкенде колдоно билуу мумкунчулугунө ээ, алардын уйрөнө билуу темпи тездейт
• Окуучунун билим алуусун активдештирилген талкууларды уюштуруу
• Таланттуу окуучулар курдаштарына салыштырмалуу таталыраак жана абстрактуу байланыштарды таба билуусу керек

5-принцип

• УЗАК МӨӨНӨТТҮҮ БИЛИМ АЛУУ ЖАНА КӨНДҮМДӨРГӨ ЭЭ БОЛУУ НЕГИЗИНЕН ПРАКТИКАГА БАЙЛАНЫШТУУ

6-принцип

• МУГАЛИМДИН ТҮШҮНҮКТҮҮ,ТАК ЖАНА ӨЗ УЧУРУНДА БЕРГЕН КАЙТАРЫМ БАЙЛАНЫШЫ ОКУУЧУЛАРДЫН НАТЫЙЖАЛУУ БИЛИМ АЛУУСУ ҮЧҮН МААНИЛҮҮ

7-принцип

• ОКУУЧУЛАРДЫН ӨЗҮН-ӨЗҮ ЖӨНГӨ САЛУУ КӨНДҮМҮ АЛАРДЫН ИЙГИЛИКТҮҮ ОКУУСУНА ӨБӨЛГӨ ТҮЗӨТ ЖАНА БУ КӨНДӨМДҮ АЛАРГА ҮЙРӨТҮҮГӨ БОЛОТ
• Бул жерде окуучулар өздөрүн-өздөрү көзөмөлдөйт

оо

8-принцип

• ОКУУЧУЛАРДУН КРЕАТИВДҮҮЛҮГҮН ӨНҮКТҮРҮҮГӨ БОЛОТ
• Креативдуулук- белгилуу бир жагдайларда пайдалуу болчу жаңы идеяларды иштеп чыгуу жөндөмү-
• Креативдуу ой жугуртууну окуучуларга үйрөтуп, өнүктүрүүгө болот.
• Талантту балдарга көйгөй устүндө иштөө эмес, көйгөйдү аныктоо келип чыгуу себептерин, чыгуу жолдорун кароо көбүрөөк пайда берат.

• Мугалимдер
• Жасагыла, ойлоп тапкыла, таанышкыла, элестеткиле, алдын ала айткыла ж б багытто сөздөрү менен аларга өнүгүү жолун көрсөтүү керек
• Мугалим өзү да креативдуу болуш керек

2-БӨЛҮМ

• ОКУУЧУЛАРДЫ ЭМНЕЛЕР ШЫКТАНДЫРАТ

9-принцип

• ОКУУЧУЛАР СЫРТКЫ ФАКТОРЛОР ЭМЕС,ИЧКИ ФАКТОРЛОР МЕНЕН ШЫКТАНГАНДА,ҮЙРӨНҮҮГӨ КӨБҮРӨӨК ДИЛГИР БОЛУШАТ ЖАНА БИЛИМ АЛУУДАН ЫРАХАТ АЛЫШАТ.

принцип

• ОКУУЧУЛАР ЖАКШЫ БАА АЛУУНУ ЭМЕС,ҮЙРӨНҮҮНҮ МАКСАТ КЫЛГАНДА ЖАҢЫ МААЛЫМАТТЫ ТҮШҮНҮҮГӨ ЖАНА ТАТААЛ М
• АСЕЛЕЛЕРДИ ЧЕЧҮҮГӨ УМТУЛУШАТ

• МУГАЛИМДИН ОКУУЧУЛАРГА АРТКАН ҮМҮТҮ АЛАРДЫН ҮЙРӨНҮҮ МҮМКҮНЧҮЛҮКТӨРҮ,МОТИВАЦИЯСЫ ЖАНА ОКУУДАГЫ ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИНЕ ТААСИР ЭТЕТ

• ОКУУЧУЛАРДЫ УЗАК МӨӨНӨТТҮҮ,ЖАЛПЫ ЖАНА ТАТААЛ МАКСАТТАРГА КАРАГАНДА,КЫСКА МӨӨНӨТҮҮ, КОНКРЕТТҮҮ ЖАНА ОРТО ТАТААЛДЫКТАГЫ МАКСАТТАР КӨБҮРӨӨК ШЫКТАНДЫРАТ

3-БӨЛҮК

• ЭМНЕ СЕБЕПТЕН СОЦИАЛДЫК ЧӨЙРӨ, ЖЕКЕ ИНСАНДЫК МАМИЛЕЛЕР ЖАНА ЭМОЦИОНАЛДЫК ТЕҢ САЛМАКТУУЛУК ОКУУЧУЛАРДЫН БИЛИМ АЛУУСУ ҮЧҮН МААНИЛҮҮ

• ҮЙРӨНҮҮ ПРОЦЕССИ БИР НЕЧЕ СОЦИАЛДЫК ЧӨЙРӨДӨ ИШКЕ АШАТ

• ЖЕКЕ ИНСАНДЫК МАМИЛЕЛЕРОКУУЧУЛАРДЫН БИЛИМ АЛУУСУНА ЖАНА СОЦИАЛДЫК ӨНҮГҮҮСҮНӨ ТҮЗДӨН-ТҮЗ ТААСИР БЕРЕТ ЖАНА ЧЕЧҮҮЧҮ МААНИГЕ ЭЭ

• ЭМОЦИОНАЛДЫК ТЕҢ САЛМАКТУУЛУК ОКУУЧУНУН ОКУУДАГЫ ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИНЕ,ҮЙРӨНҮҮ ЖӨНДӨМҮНӨ ЖАНА ӨНҮГҮҮСҮНӨ ТААСИРИН ТИЙГИЗЕТ

4-БӨЛҮК

• КЛАСС КАНТИП НАТЫЙЖАЛУУ БАШКАРЫЛАТ?

• ОКУУЧУЛАРГА СОЦИАЛДЫК КАТНАШТАРДЫ ТҮШҮНДҮРҮҮ ЖАНА НАТЫЙЖАЛУУ БАШКАРУУ МЕТОДДОРУН КОЛДОНУУ АРКЫЛУУ КЛАССТАГЫ ЖҮРҮМ-ТУРУМ ПРИНЦИПТЕРИН ҮЙРӨТҮҮГӨ БОЛОТ

• КЛАССТЫ НАТЫЙЖАЛУУ БАШКАРУУ
• А) БИЙИК МАКСАТТАРДЫ КОЮУ ЖАНА БУЛАРДЫ ОКУУЧУЛАРГА АЧЫК АЙТЫП ЖЕТКИРҮҮ
• Б) ДАЙЫМА ЖАКШЫ ЫМАЛАДА БОЛУУ
• В) ОКУУЧУЛАРГА ЖАГЫМДУУ АТМОСФЕРАНЫ ТҮЗҮҮ МЕНЕН ИШКЕ АШАТ

5-БӨЛҮК

• ОКУУЧУНУН ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИ КАНТИП БААЛАНАТ?

• ФОРМАТИВДИК ЖАНА СУММАТИВДИК БААЛООНУН ЭКИ ТҮРҮ ТЕҢ МААНИЛҮҮ ЖАНА КЕРЕКТҮҮ,БИРОК БУЛАР БӨЛӨК ЫКМАЛАРДЫ ЖАНА ТЫЯНАК ЧЫГАРУУНУ ТАЛАП КЫЛАТ

• ОКУУЧУЛАРДЫН КӨНДҮМДӨРҮН,БИЛИМИН,ЖӨНДӨМ-ТАЛАНТТАРЫН ПСИХОЛОГИЯ ИЛИМИНДЕ САПАТТУУ ЖАНА АДИЛЕТТҮҮ АНЫКТАЛГАН СТАНДАРТТАРДЫН НЕГИЗИНДЕ БААЛООГО БОЛОТ

• БААЛООНУН ТҮШҮНҮКТҮҮ БОЛУШУ АНЫН ТАК,АЧЫК ЖАНА КАЛЫС ЧЕЧМЕЛЕНИШИНЕН КӨЗ КАРАНДЫ