27- январь.
3 – класс
Лезги литературадин тарс .
Тарсунин кьил: В.Батманов «Ватан я им чи»
Тарсунин мурад : 1.шаирдикай малумат гун;
2. Шиир устаддиз к1елун ва веревирд авун;
3. Аялрин ч!ал гегьеншарун;
Муаллим : Саламалейкум гьуьрметлу муаллимар ва аялар. Чун къе и гуьрчег классда к1ват1 хьун тажуб кар туш. Вучиз лагьайт1а чи Хпежрин юкьван школада ихьтин тарсар гзаф кьиле тухузва. Къенин чи нубатдин тарс алай аямда еке метлеб авайди я.-------------------------
И гафариз къуват яз заз куь фикирдиз чи машгьур алим Гьажибег Гьажибегован гафар гъиз к1анзава: « Лезгидин сад лагьай ва виридалайни ч1ехи къуват ч1ал я. Агъзур йисар алатнат1ани , гьикьван к1евера гьатнат1ани , чи ч1ал квахьнач. Вучиз лагьайт1а ам дегьзаманрин гзаф къудратлу ч1аларикай я. »
Инсанрин виридалайни зурба яратмишун ч1ал я.Ч1ала чи тарих, адетар, меденият хуьзвайвиляй, ч1ал хуьнилай еке ватанпересвал авач.
Ч1ал – им чан алай шей я. Адав къайгъударвилелди эгеч1ун лазим я. Дидедин ч1алаз гьуьрмет авун, адал рахун, кхьин чи гьар садан буржи я.
« Ч1ал амай кьван гагьда халкь ама », - лугьузва бубайрин мисалда.
Муаллим :
« Къуват я ви дагъдин земзем булахар
Ви гьевес я цуьквед къацу яйлахар.
Дагъларин лекь цава гузвай дамахар
Мадни лувар гужлу хьуй ви дидед хва.
Шад ая Лезгистан,вун гьафил жемир
Рик1е авай хазина ваз гьайиф къвемир
Ви къизилдин къелем гъиляй вегьемир
Ам Аллагьдин савкьат я ваз, дидед хва».
И хуш келимаяр , къенин чи тарсунин кьилин иштиракчи , чи ч1алан векил, бажарагълу(жегьил) шаир , лезги халкьдин кьегьал хва, Владик Нафирович Батмановаз,Фатима Феталиевади бахшнавайбур я.
Алай йисуз чи Дагъустандин Автономиядин 100 йис хьанва . Гьаниз килигна чна Ватандикай шиирар к1елда .
Ша чна 3 – классдин аялриз яб гун.
З.Къафланован шиир «Лезги Ватан»
Зи лезги чил, лезги ватан ,
Фер фейиди к!арабрай ,
За хуьда , эхь, сес ви патан ,
Кайит1ан жув азабра.
Вун галачиз , девриш я зун,
Уьмуьр ч1улав етим я.
Анжах са вав вердиш я зун ,
Тек вун галаз итим я !
- щиирдай суалар гун; аялриз къиметар эцигун ;
Муаллим:
Физва уьмуьр , физва зунни виликди,
Гьар атай югъ сувар я зи уьмуьрда,
Къелемни чар агуд ийиз гъиликди,
Гьар къан тарих кхьизва за шиирда».
Муаллим : Ша чун гила гьуьрметлу аялар , Владик Батманован уьмуьрдин сейирдиз фин : (слайд)
- Жегьил шаир Владик Нафирович Батманов 1995 – йисан 16- октябрдиз Мегьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин хуьре дидедиз хьана. Гьеле гъвеч1и ч1авалай лезги шиирратдал, халкьдин хкетрални манийрал , миск1алрални мисалрал рик1 хьайи Владика эдебиятдиз сифте камар вегьенва. Мектебда к1елзавай йисарилай ада ширар кхьизвай. Хайи ч1алал рик1 алай , адан къадир чизвай жегьилди яратмишзавай шиирар «Лезги газет» , « Самурдин сес» газетриз акъатзава . Ада сифте теснифай «Билбил» т1вар алай шиир 2011-йисан «Самурдин сес» газетда чапна.
.
- «Билбил» шиир к1елда Тагиров Алиди .
Муаллим : 2012 – йисуз адан сад лагьай шииррин к1ват1ал « Билбил» т1вар алаз чапдай акъатна.
Алай вахтунда Владик Батманова Дагъустандин Гьукуматдин университетдин магистратурада ва заочнидаказ Социально- педагогический институтда к1елзава, гьа са вахтунда Дагъустандин радиода лезги ч1алалди «Дагъларин уьлкве» передачани тухузва.
Ам Вирироссиядин I « Дидед ч1ал» конкурсдин гъалибчи , Юсуп Хапалаеван премиядин лауреат, «Самур» т1вар алай литературный кружкодин председатель , Вирироссиядин «Хайи ч1ал» конкурсдин гъалибчи, « Йисан шаир» премиядин номинант, Магьарамдхуьруьн
« Жегьилрин парламентдин депутат», Дагъустан Республикадин кьилин стипендиядиз лайихлу хьана.
2017-йисуз Дагъустандин ктабрин издательствода шаирдин « Чубарук» ктаб чап хьанва. Къуй квез генани еке агалкьунар хьурай!
Владик Батманов манийрин текстерин авторни я. Адан шиирриз авазарни кхьенва ва чи бажарагълу манидарри тамамарзава.
Исятда чна Исмаил Исмаилован «Диде» манидиз яб гуда. Гафар Владик Батманован;
муаллим: Ша, аялар , чун гила Владик Батманован яратмишунрихъ галаз мукьувай таниш жен.
Шиир « Ватан я им чи»
………………………..
«Кхьизва за» шиир, к1елда Мирзалиева А:
Зи муг , зи кьеб Хуьрелрикай,
Жуваз таниш гуьзелрикай
Авадан пак чуьллерикай
Даим ч1алар кхьизва за.
Стхайрикай , вахарикай,
Акур ширин ахварикай,
Заз ван жезвай хабаррикай
Даим ч1алар кхьизва за.
Играми тир дидедикай,
Заз гайи пак нек1едикай,
Ада ч1угур «шеледикай»
Даим ч1алар кхьизва за.
Ярдин къешенг бедендикай,
Саздикайни кемендикай,
Ашукьрикай, шаиррикай,
Даим ч1алар кхьизва за.
Муаллим : Чухсагъул.
« Азиз диде, ви зегьметар пара я,
Ви лайлайдин ван даим заз чара я,
Къе зав гвайди ви алхишрин хара я,
Зун уьмуьрлух буржлу я ваз , чан диде!»
« Гьайиф , диде кьуьзуь жез…» к1елда Амина Рамазановади.
«Дидед хатур хадач за…» к1елда Амина Алирзаевади.
Ведущий 2:
« Диде чан зи, тек са югъ вун авачир
Ирид йисай фейиди хьиз хьанвай заз.
Чан аламаз дидед къадир жедач чир,
Са бязибур гьарай ийиз жеда ваз».
« Мурад тир хва ахкун садра ..» к1елда, Мирзалиев Амира :
-Чухсагъул.
- Гьуьрметлу юлдашар, Владик Батманован эсеррай чаз халкьдин мецин эсерриз мукьвавални аквазва. «Жегьил рушар» макьамдин сегьне тамамарда 3-классдин рушари.
Муаллим :
« Зи лезги чил, вун заз багъри диде я,
За нек хъвана а ви михьи хуралай.
Заз Самур вац1, к1вални-уба вине я,
Багьа зат1 жеч верц1и лезги ч1алалай.»
- « Лезги ч1ал» шиир к1елда Нежвединова С.
- « Агь, Самур вац1, Самур вац1» шиир к1елда Апаев Х.
- «Ватан» шиир к1елда Асият Алиевади .
- « Лезги ч1ал» шиир к1елда Апаев А.
Муаллим : «Гьуьрметзамач,салам гузмач ч1ехидаз,
Вич тухудай къайда чизмач ч1ехидаз,
Диде-Ватан ,к1вал-югъ чидач гижидаз
Дуьнья акваз рик1 т1ар жезва,азиз дуст,
Рик1 гъамари къеняй незва, азиз дуст»
Муаллим : «Къе лезгияр лезги ч1алал рахазмач,
Муаллимдиз гьуьрметдай кас аквазмач
Лезги ктаб лап гъилени гьич кьазмач.
Вун идаз гьик1 килигзава, азиз дуст
Квачирди вахъ гилигзава ,азиз дуст».(слайд)
-- «Дегиш хьанва» шиир к1елда Тагиева М.
--«Аквазва вилералди» к1елда Мирзалева А.
- Чухсагъул.
Муаллим : Нубатдин мани, премьера «За ваз темен гайи ч1авуз» тамамарда 8 – классдин ученица Курабегова Сабринади.
Гафар Владик Батманован . Гьава Эсвира Хасплатовадин.
Муаллим:
Агь,за вучин,кьазвач хабар
Тек са к1екре зи рик1икай.
Гьяддин къузни гудач ахвар,
Гьарайиз жед ваз к1аникай.
«К1екрез» шиир к1елда Алиева А.
-Баркалла ваз,чи гъвеч1и дуст! Вуна чун лап гьейранарна.
«Асиятан жалоба» Байрам Салимован шиир к1елда 9- кл.ученица Абдулкеримова Кевсера
Муаллим:
Билбил
Гьар са иинсан я вал гьейран,
Чагъдава вун гьализ девран,
Акурлахъди дигай бустан,
Хкажда на ви сес билбил!
Виринра ви ава тариф,
Куьтягь жезвай гатфар гьайиф.
Тахьурай гьич ви ван зайиф,
Чи гуьгьуьлдин гьевес, билбил.
Гьикьван хьурай кьакьан тарцел,
Ша зи патав,ацукь къуьнел.
Вавди рахаз ширин мецел.
К1анзава зи рик1из,билбил.
Гьиниз физва лув гуз цавуз,
Туна багъда зун ик1 ялгъуз
Мугь ман хьухь заз,мани лугьуз,
Санал девран гьалин билбил!
860
56 588 
