Туура кесип тандоо

Бишкек 2017

Кесиптик белгиге ылайык, адамдар аткарган жумушуна жараша

бир категорияга же топко биригишет.

Кесип тандоо – бул кайсы бир топко кирип, анын этикалык нормаларын, эрежелерин, негиздерин, баалуулуктарын, жашоо мүнөзүн кабыл алуу менен өзүнө жумуш тандоо эмес.

Кесип тандоо өз ичине көп нерселерди камтыйт, бирок баарынан да:

ким болуу ?

кайсы социалдык топко кошулуу?

кандай жашоону тандоо?

келечекке кандай максаттарды коюу керектигине көңүл буруу керек?

Кесип тандоо процесси анчалык деле оңой эмес.

Мектеп бүтүрүүчүсү туура, адекваттуу тандаш үчүн ага ө зү менен иштөөгө туура келет:

өзүнүн ресурстарын анализдөө (кызыгуулары, жөндөмдөрү, инсандык өзгөчөлүктөрү);

тандаган кесипти билүү жана анын талаптарын кабыл алуу;

инсандык өзгөчөлүктөрдүн жана кесиптик өзгөчөлүктөрдүн дал келбеген жактарын баамдоо жана ошол дал келбестиктерди карап, аларды тууралоо;

Деги жалпы канча кесип бар? Кыргызстанда бүгүнкү күндө 170тен ашык деп эсептелинет, жана алардын ар биринин адамдарга койгон талаптары бар. Кээ бир кесиптер адамдан күчтү жана шамдагайлыкты талап кылса, кээ бири акылды жана тыкандыкты, ал эми башкалары мамилечилдикти жана токтоолукту талап кылат.

Дүйнөдөгү көптөгөн кесиптердин бирине багыт алууга жеңил болуш үчүн адистер аларды типтери жана класстары боюнча топторго бириктиришти. Кесиптин класстары оор баскычтар жонүндө жана адамдын талап кылган квалификациясынан кабар берет, б.а., аткаруучулукка же чыгармачылыкка болгондугу жөнүндө билдирет.

Кесиптин тиби адамдын өзүнүн иш-аракетинде кайсы нерселер менен иштөөгө туура келээрин көрсөтөт. Адистер кесиптин беш тибин көрсөтүшөт. Алар: «адам-адам», «адам-жаратылыш», «адам-техника», «адам–белгилик система», «адам–көркөм образ».

Адам-белгилик система

Мындай адамдар ар кандай нерселерди чийишет, таблицаларды түзүшөт, эсептешет, ченешет, формулалар, схемалар, карталар менен иштешет. Булар: котормочулар, экономисттер, програмисттер, бухгалтерлер, кассирлер, химиктер ж.б.

Адам-к ө рк ө м образ.

Бир нерсе т ү зг ө нг ө , моделдегенге, к ө рс ө тк ү ч менен жасаганга, музыка, с ү р ө т, актерлукка шыгы бар адамдар. Мындай адамдар актерлор, музыканттар, с ү р ө тч ү л ө р, модельерлер.

Жообуңарды таблицага жазгыла

Кесиптин типтери

Адам — жаратылыш

Адам — техника

1а

3б

Адам — адам

1б

6а

4а

Адам — белгилик система

2а

2б

4б

Адам — көркөм образ

3а

5а

6б

7б

10а

9а

8а

5б

7а

11а

8б

9б

13б

11б

14а

10б

12а

16а

12б

14б

15а

13а

16б

17б

15б

20а

19а

18а

17а

18б

19б

20б

Жумуш издөө кесип тандоодон башталат.

Эгерде сиз кесип тандай элек болсо ң уз, алгач өзү ң үздүн кыялы ң ызды кое бери ң из, ага бүтүндөй эркиндик бери ң из. Эми келечегиңиз жөнүндө ойлонуу менен төмөнкү суроолорго жооп бери ң из:

1 . Бул дүйнөдө мага эмне кылган көбүрөөк жагат?

ойлонгон жана ой жүгүрткөн? байкаган жана баамдаган?

сезген? мастерлик кылган?

2. Каякта жана кандай шарттары менен жашагым келет?

3. Кайсы жумушта иштегим келет?

4. Үй-бүлө кургум келеби, эгерде кургум келсе, кандай үй-бүлө?

5. Өзүмдү 5, 10, 20, 30 жылдан кийин кандай элестетем?

6. Өзүмдөн кийин эмнелерди калтырып кетким келет: балдарды, китептерди, үйлөрдү, социалдык өзгөртүүлөрдү же дагы башка нерселерди…

Сиз жумуш ордунда жакшы шарттары бар болгон кесипти тандайсызбы?

Сиз алып кетүүгө оңой болгон кесипти тандайсызбы?

Сиз өзүңүздүн тагдырыңызды сиздин жакындарыңыз жана башка тааныштар кеңеш кылган кесипке байлайсызбы?

Мындан тышкары, сизге өзүңүздүн ал кесипке ылайык сапаттарыңызды жана аны башкалардан артык көрөөрүңүздү аныктоо зарыл.

Каалайм

Жасай алам

Керек

11- КЛАССТАН КИЙИН

СИЗГЕ:

КЕСИПТИК БИЛИМ АЛУУНУН

3 ДЕ ң ГЭЭЛИ

М ү МК ү Н БОЛОТ

КЕСИПТИК БИЛИМДИН ДЕНГЭЭЛДЕРИ:

БАШТАЛГЫЧ КЕСИПТИК

ОРТО ң КУ КЕСИПТИК

ЖОГОРКУ КЕСИПТИК

КЕСИПТИК ОКУУ ЖАЙ ЖАНА ЛИЦЕЙ СИЗГЕ

ЖУМУШЧУЧУЛУК КЕСИПТИ АЛУУГА М үм К ү НЧ ү Л ү К Т ү З ө Т

МАЛЯР

КУРУУЧУ

ТИГ үү Ч ү

МАШИНА ОҢДООЧУ

АШПОЗ

КЕСИПТИК ОКУУ ЖАЙ ЛИЦЕЙ

ОРТОҢКУ АДИСТИК БИЛИМ

ОРТОҢКУ ТОПТОГУ АДИС БОЛУУГА М ү МК ү НЧ ү Л ү К Т ү З ө Т

ТЕХНИК-ТЕХНОЛОГ БАЛА БАКЧАДАГЫ ТАРБИЯЛООЧУ

БУХГАЛТЕР МЕД.АЙЫМ

КОЛЛЕДЖ ТЕХНИКУМ

ЖОГОРКУ БИЛИМ

АРТЫКЧА АКЫЛ-ЭС МЕНЕН ИШТѲѲЧҮ КЕСИПТИ АЛУУГА М ү МК ү НЧ ү Л ү К Т ү З ө Т

ДОКТУР

ЮРИСТ

ИНЖЕНЕР ПСИХОЛОГ

ОКУТУУЧУ

МЕНЕДЖЕР

БАНК КЫЗМАТКЕРИ ЭКОНОМИСТ

ИНСТИТУТ УНИВЕРСИТЕТ АКАДЕМИЯ

КЕСИП ТАНДОО –

СИЗДИН ТАГДЫРЫ ң ЫЗГА ТААСИР ЭТ үү Ч ү МААНИЛ үү КАДАМ

Бишкек 2017