Тогуздар олкосу

Арапова Кундуз Акимовна

Математикалык кече : “Тогуздар өлкөсүнө саякат”

Ассалоому алейкум,

Кыргыз калкым аманбы?

Ушул жерде олтурган,

Баарыңыздарга айтам саламды

Аарыбаңыздар урматтуу мугалимдер!

Баарыңыздарга бекем ден-соолук,үй –бүлөлүк тынчтык ,ишиңиздерге албан-албан ийгиликтерди каалайбыз.

Мынакей шаттык кубаныч,

Ай сайын бизде уланып.

Талантка талант кошулган,

Математикалык кечеге баарыбыз көңүл буралык.

Мен өз сөзүмдү Сайкалга узаткым келип жатат.

Достор мен да силерге суроо узаткым келип жатат.

-Жылбай калат машина,

Ылдамдык менде жатканда

Оозуң менден ачылат,

Атымды менин айтканда

Ким экенмин анда мен

Кана балдар айткыла? (0)

Туура, достор. Менин атым нөл саны. 0 саны бул оң санда,терс санда эмес.Сан огунун башталышына тура келүүчү чекитти белгилейбил.Жана бутун сандар көптугунө кирет. Аркандай санга 0 ду кошсок ошол сандын озу келип чыгат .Ал эми көбөйтсөк,бөлсөк 0 саны келип чыгат.

Окуучулар табышмак турундо кайрылышат.

Жөө күлүктөр жарышса,

Маараларга келишет

Эң алдыда келгенге

Мендей наамды беришет.

Айткылачы атымды

Мен билейин тезирээк? (1)

Туура менин атым 1

Мен бул санына токтоло кетсем.

Ар кандай санга 1ди кошсок,өзунөн кийинки сан келип чыгат,ал эми кемитсек,өзүнөн алдынкы сан келип чыгат.Бир бул так сан.

Бир деген создун синоними жеке жалгыз дегенди тушундурот.

Билеги кучтүү бирди жыгат,

Билими кучтүү миңди жыгат.

-Достор менда силерге табышмак менен кайрылгым келип жатат

Менин атымды уканда

Көп балдар абдан куйунөт

Ал эми спортсмендер

Анча мынча сүйүнөт.

Тапкылачы атымды

Эмне деген ат экен? (2)

-Туура достор менин атым 2.

Бул сан жөнүндө айтса кетсем.2-жуп сан.Жөнөкөй сандардын арасында 1 гана жуп сан бар.Ал 2 саны.Каалагандай санды 2ге бөлсөк,жарымы келип чыгат ал эми 2ге көбөйтсөк,2 эсе чоңоёт,жуп сандардын баарысы 2ге болунот.2 саны катышкан макал айтсам.

“2 тоо көрүшпөйт, 2 адам көрүшөт”.

-Мен да табышмак менен кайрылсам.

Жаңыдан бүткөн шофёрго

Классым менин берилет.

Баалар менден бөлүнүп,

Жакшы жаман делинет.

Анда мен кандай аталсам

Атымды айтып бериңер? (3)

-Туура достор, менин атым 3.Бул сан жөнүндө айта кетсем,жөнөкөй жана так сан болуп эсептелинет.Бөлүнүүчүлүк касиети: Эгерде цифраларынын суммасы 3 кө бөлүнсө,анда ал сан 3 кө бөлүнөт.

-Жашап жаткан үйүндүн

Кана бурчун сана бат,

Туура тапсан эсебин

Менин атым айтылат? (4)

-Туура достор, бул 4 саны жуп жана курама сан.Бөлүнүүчүлүк касиеттин айтсам,цифраларынын акыркы 2 цифрасынан түзүлгөн сан 4кө бөлүнсө,анда ал санда 4кө бөлүнөт.

-Келгиле достор, мен да табышмак менен кайрылып кетейин.

Кремлде жаркырап

Жанып турган жылдызмын

Канча болот чокусу

Кана айтчы сен туруп

Кубанайын мен дагы

Өз атымды так угуп? (5)

Туура эми “5” санына токтолсом 5-саны так жана жөнөкөй сан.Эгер сандын акыркы цифрасы 0 жана 5 саны менен аяктаса,анда ал сан 5ке калдыксыз бөлүнөт.

-Анда 5 тамгадан турган элдик баатыр ким? (Манас)

-Келгиле ойнолу курбулар.

Бөдөнөнү куу түлкү

Басып жээр чагында

Амал менен айттырат

Мен куткарган аны да

Айтчы атымды угайын

Ачылаар оозун сенин да? (6)

Туура таптынар,достор бул сан 6.Бул сан жөнүндө кыскача айта кетсем.6 саны жуп жана курама сан болуп саналат.Эгерде сан 2ге да,3кө да бөлүнсө,анда ал сан 6га да калдыксыз бөлүнөт.

-Достор,кыргыз элим эң бир жогору баалаган сан кайсы ? Бир нерсени канча жолу өлчөө керек? Бир жумада канча кун бар? (7)

Туура 7 саны.

Эми 7 санына токтолсом.

7 саны –жөнөкөй жана так сан болуп саналат.

7 күндүк жамгырдан

Желип өткөн суу артык.

-Достор,кайсы санды тең 2ге бөлсө 0 болот? (8)

Туура 8 саны.Бул санда жуп жана курама сан болуп эсептелет.

-Мен кандай сан болом?

Мен канча деген сан болом?

Бирден сегизге,экиден жетиге

Алтыдан үчкө,жетиден экиге

Үчтөн алтыга,төрттөн бешке

Сегизгден бирге чон болом,

Ойлонгулачы балдар,

Бир орундуу сан ичинен

Эң эле алпы мен болом

Бирок так сандарга катталам,

Курамы сан деп да аталам

Мен кандайча аталам? (9).

Туура,балдар бул 9 саны .

Эми тогуз –эң чоң бир орундуу сан,так жана курам а сан болуп саналат.

-Бирден туруп баарыбыз

Атыбызды атадык

Чогуубуз менен биригип

Каалган санды жазабыз.

Кана айтчы анда сен

Ким болобуз барыбыз?

Тогуздар өлкөсүнө саякат.Музыкасы менен кошо.

Математикалык кеченин програмасы:

-Сааламдашуу

-Математикалык ырлар

-Математикалык фокустар.ребустар

-Математикалык баш катырмалар

Тахмина:

Математика илими ушул күндө

Жайылтып,туш тарапка бүт дүйнөгө

Кызыгат дүйнө эли,бүт адамзат

Математика тили менен сүйлөгөнгө

Санжар:

-Илимдердин,падышасы кайсы? (математика)

-Илимдердин тазасы кайсы? (Математика)

-Илимдердин кыйыны кайсы? (математика)

-Илимдердин бийиги кайсы? (математика)

Фаризат :Биздин девиз:так эсептеп,так жыйынтык чыгаруу

Математикалык учкул сөздөр:

Акдана:

-Математика илимдердин падышасы,ал эми арифметика ханышасы.

Айназик:

Эгер чоң турмушка катышууну кааласаңар мүмкүнчүлүктүн барында башынарды математика менен толтургула.Анткени ал силердин бардык ишиңерде зор жардам көрсөтөт. (М.Калинин)

Медина:

Качан математикадан пайдалана алганда гана илим өзүнүн баралына жете алат. (К.Маркс)

-Учуу бул математика (Чкалов)

“-Математика бул акылдын гимнастикасы“

Тахмина:

Достор, кайсы санды ушул сандардын баардыгына калдыксыз бөлө алабыз?

Башкача айтканда кайсы санды 0,12, 3, 4кө, 5ке,6, 7, 8, 9га бөлүнөт?

-Бир жумадагы 7 күндү х360=2520.

2520:0=0

2520:1=2520

2520:2=1260

2520:3=840

2520:4=630

2520:5=504

2520:6=420

2520:7=360

2520:8=318

2520:9=280

2520:10=252

Достор 9дун көбөйтүнүн жадыбалын үйрөнүнүн эң ыңгайлуу жолдорун көрсөтүп берейин.

1.Адилет.

1х9=09 Эң алдыңкыоңдугуна 0дөн 9га чейин төмөн карай

2х9=18 жазабыз,бирдигине да 0дөн 9га чейинки сандарды жазып

3х9=27 чыгабыз.Мына ушинтип 9га көбөйтүүнүн жадыбалын

4х9=36 жазып алабыз.

5х9=45

6х9=54

7х9=63

8х9=72

9х9=81

10х9=90

2. Фаризат:

-Достор, ушул эле 9дун көбөйтүүнүн жадыбалын өз манжаларыбыз аркылуу үйрөнсөк да болот.Эки колубуздун манжаларын жазып,өзүбүзгө каратабыз.Канчага көбөйтүү кекрек болсо,солдон оңду көздөй ошончончу манжаны жумуш керек.Жумулган манжанын сол жактагы манжалары ондукту ,оң жактагы манжалары бирдикти түшүндүрөт.

М:9х4=36 (колубуз менен көрсөтөбүз,слайд)

3. Нурсайкал:

-Менда 9га каалагандай санды көбөйтүүнүн эң ыңгайлуу жолун айта кетсем.Анда көңүл бурабыз.

9га көбөйтө турган сандын аркасына 0 санын кошуп,ошол санды кемитип коёбуз.

М: 9х20=200-20=180

45х20=4500-45=4050

45х9=450-45=405

1450х9=14500-1450=13050

4.Жазгүл

-Чоң рахмат,эң соонун маалыматар экен мен болсо, 5ке көбөйтүүнүн ыңгайлуу жолун айта кетейин.

5ке кайсы санды көбөйтөт турган болсок,ошол сандын артына 0 жазып 2ге бөлүп коёбуз.

М:20х5=100 404х5=2020 86х5=430

200:2=100 4040:2=2020 860:2=430

5. Айзирек:

-Билимге кол сунган акылдуу досторум мен силерге эки орундуу аягы 5саны менен аяктаган сандардын көбөйтүндүүсүн табынуу айтсам.

М:25х25 көбөйтүү үчүн 5ке 5ти көбөйтсөк,25 болот.Алдына экиден чоң санга 2ни көбөйтүп коёбуз.2ни 3кө көбөйтсөк, 6 болот.25тин алдына жазып коёбуз.

25х25=625 45х45=2025 85х85=7225

-Чоң рахмат!Каалагандай 5 сан жазгыла. фокс мугалим көрсөтөт.

6. Гулнура, Алийма .

-Чоң рахмат,баарыңыздарга! Демек, турмушта математиканын орду өзгөчө экен.Биз кээде сүйлөгөндө математиканын тили менен сүйлөйбүз.Биз болсо математикалык ребустар түзүп келдик.

К3үк, 100үм

Зак10 6нбек

Си1 1ок

Пла. Б2ин ж.б.

-Демек,балдар биз сүйлөгөн сөзүбүз баскан кадамыбыз да математика тура.

Эми балдар ошол цифралардын жардамында мен күз мезгилин сүрөттөп көрсөтөм.Силер да цифралардын жардамында каалаган нерселерди сүрөттөсөңөр болот. (ат,адам,үкү)

Зыядатхан:

-Менда силерге маалымат айткым келип жатат.

1,2,3-булар кандай цифралар балдар? Туура рим цифралары.

Силерге 1,2,3,4,10,20, ушуларды эле колдонуб жүрөбүз ээ?

Эми калгандарын да үйрөнүб алалы.

L-50

C-100

M-1000 тамгалар менен белгиленет.

СД 60-LX, 90-XC, 2018-MMXVIII деп жазылат.

-Азаматсыңар балдар,эми кезек баш катырмаларга келип жетти.

Логикалык суроолор.

-Кээде биз кайсы жаныбарды тебелеп кетебиз? (зебра)

-Дүйнөдө такыр алдабаган нерсе? (күзгү)

-Эмнени оң кол менен кармай алабыз,бирок такыр сол кол менен кармай албайбыз? (чыканак)

-Эмне дайым чоңоёт,бирок эч качан кичирейбейт? (адамдын жашы)

Билим –бул чексиз океан,

Океанга күнүгө сапарга чыгалы балдар.

“Максат менен соккон жүрөк, бакыт менен өмүр сүрөт “ демекчи дайыма алдыңарга максат коюп,ага жетүүгө аракет кылгыла.