Сценарий обряда "Yлгыдэ оруулга"

Обряд «Ꝩлгыдэ оруулха гурим»

-Сайн байна, хундэтэ харагшад! Танай анхаралда «Ꝩлгыдэ оруулха гурим» бидэ харуулхамнай.

Һэеы гэр соо хун зон сугларанхай, hуунад. Нарай ухибуунэй бархирха дуулдана (фонограмма). Ꝩлгын дуунай аялга дуулдана.

Эрэ хун бодожо, уреэл хэлэнэ:

-Алтан дэлхэйн альган дээр

Арбагархан уримнай турэжэ,

Аргагуй ехэ баяр, зол жаргал асарбаш!

Ундэр зиндаатай хун турэлтэн боложо,

Аба эжынгээ нэрэ солые

Ашатан буянгаар харюулжа,

Арад зонойнгоо хии мориие

Дээдэ тэнгэридэ хургэжэ ябаарай!

(мунгэн бэлэг барина).

Бэшэн:

-Болтогой!

2-дохи эрэ хун:

-Чингис хаан шэнги

Эди шэдитэй ябаарай!

Абай гэсэр шэнги

Арбан ехэ нюусатай байгаарай!

(ном годли бэлэг барина).

Бэшэн:

-Болтогой! Һайн даа! Ꝩреэл болтогой!

3-дахи эхэнэр хун:

-Аба эжынгээ нэрые нэрлуулжэ,

Алтан тоонтые гэрэлтуулжэ,

Адуу малаар баян,

Эд зореор элбэг,

Алта мунгоор арбин,

Эрдэм бэлигээр бэеэ шэмэжэ,

Энэ дэлхэй дээрээ

Эрын солые зэдэлуулээрэй.

(Арհан бэлэг барина).

4-дэхи эхэнэр:

-Буга шэнги хатуу зурхэтэй,

Бургэд шэнги хурса нюдэтэй,

Хурдан мэргэн ухаатай,

Аза жаргал талаантай,

Абари зан հайнтай ябахашни, болтогой!

(Дэгэл бэлэг барина).

5-дахи хун:

-Алдар соло ехэтэй

Абын эрхим хубуун боложо,

Буряад-монгол угсаатанайнгаа

Булган дэнзэтэй малгай

Бухы дэлхэй дээрээ

Бурин бутэн, бухэ барижа ябаарай.

(мунгэн бэлэг барина).

6-дахи хун:

Ная хурэжэ, налайжа, наяржа,

Зуу хурэжэ зула бадараажа ябаарай.

(мунгэ бэлэг барина).

Ухибууд ороно:

-Мэндээ, Мэндээ! Мэндээ!

Нэгэ эхэнэр

-Орожо сай уугты!

Хугшэн аба:

-Бадма, улгыгоо наашань асара.

Бадма улгыгоо асарна, зула бадараана

(հан санзайгаар, 3 дахин). Хугшэн эхэнэр нарай ухибуу тэбэриհэн; нугоо гартань -հꝩхэ, шагайта:

-Бата, наашаа улгын хажууда дутэл даа.

-Зай, улгы соогоо аляаниинь оруулхамнайб даа: հꝩхэ гу, али хубуугээ гу?

-хубуугээ.

-Ꝩлгы соогоо шагайта табихамнай гу, али хубуугээ гу?

-Хубуугээ.

-Буубэйгээ улгы соонь яагаад хэбтуулхэмнайб даа? Тархиинь доошонь харуулаад гу, али оодэнь харуулаад гу?

-Ѳөдэнь харуулаад.

-Бэрхэш, бари, шагайтынгаа мяха булта хубаажа эдижэрхигты

-, улгын дууе эхилыш даа. (улгын дуун).

Улгын дуун - Колыбельная.

1. Эгээл дутоор hанагдана, шиниим шарай. Эльгэ зурхыем баярлуулна шиниим хараса. Юунhээш ехээр сэгнэнэлби, шамайгаа би.
Хэнhээш ехээр гамнаналби,
Шамайгаа би.

Хухюутэйхэн ябыштаа эрхэхэн хубуун
Жаргалтайхан ябыштаа бэрхэхэн хубуун.

Залуу айлай эзэн бодожо:

-Хуугыеэ улгыдэнь оруулհанай баярай тэмдэг, гарай бэлэг барихыемнай зубшоогыт! (бэлэг баринад).

Хугшэн аба:

-Хурин зандан сэргыетнай

Хулэгэй жолоо эзэлжэ байг!

Хужэ мунгэн богоհыетнай

Хундэтэй айлшад алхажа байг!

Хугшэн эжы:

-Агар зандан сэргыетнай

Алтан жолоо эзэлжэ байг!

Алтан հайхан богоհыетнай

Ашанар зээнэр алхажа байг!

Хугшэн аба:

-Ꝩндэр հаруул гэртэтнай

Ꝩри хꝩꝩгэднай ꝩдэжэ байг!

Һꝩрэг адуу малдаа эзэдынь боложо,

Олон хуугэдтэй эхэ эсэгэнь боложо,

Солотой суутай айл боложо,

Жаргалтай հуухатнай болтогой!

Һамган:

-Газаашаа гаража, еохороо хатараяал!

(еохор)