Нуржанова Анар Тельмановна
Рефлексия
?ш айлы? о?уды? 1-ші бетпе-бетін ая?тап, ?р к?нім жоспарла?ан маршрут картасы бойынша ?з мектебіме бет алдым. Мектептегі т?жірибе кезе?імді бастадым. Д?ст?рлі саба?ым да о?ушыларды? тыныш отыр?андарына к?п к??іл б?летінмін, ал ?азір саба? ?рдісіне деген к?з?арасым ?згерді. О?ушы ойын толы? жеткізгенше уа?ыт беруім керек, сыни т?р?ыдан ойлауы ар?ылы математикалы? тілде с?йлеуге ба?ыттаушы боламын. Ма?сатым саба? барысын жа?аша ?йымдастыру.
Бірінші бетпе-бет кезе?інде негізгі теориялы? білімді ала отырып, американды? педагогтарды? зерттеулері мен о?ытуда?ы ?згеріске ?келетін ?діс - т?сілдері мен пікірлерімен танысып, соны ?з т?жірибемде ?олдану?а тырыстым. О?ыту мен о?уда?ы ?згеріске жетелейтін, о?ушылар?а ?алай о?у керектігін ?йрететін бірден бір т?сіл ол - топты? ж?мыстарды ?йымдастыру екендігі белгілі болды. Себебі, курста ?зімізді о?ыту кезінде де топты? ж?мыстар жасады?, топ м?шелерін к?нде ауыстырып отырды?. Топта?ы тал?ылау, топта?ы пікірлер, ?ріптестерді? ойлары ж?не аудиторияда?ы ахуал б?рі ?серлі болды. О?ытуда сыни т?р?ыда ойлауды дамытуды? стратегиялары ?те тиімді. О?ытуда о?ушыларды сыни т?р?ыда ойлауды ?йрете отырып, сыни т?р?ыда ба?алай білуге ?йрету. Тізбектелген саба?тар топтамасында а?паратты? - коммуникациялы? технологияны ?олдандым. ?азіргі заман талабы санды? технологияны ме?герген сауатты т?л?а болма?. О?ушыны? санды? сауаттылы?ын ашу ?шін м??алімні? де сауаттылы?ы ма?ызды д?ние. Сыныпта?ы о?ушыларым са?ынып ?алыпты, ??шы?тасып амандасты?. Т?рбие са?атын ?ттім. Топ?а б?лініп, сыныпта «Алтын ереже» ??ру ?те ?ызы? ?тті. Ережені кабиниетке іліп ?ойды?, о?ушылар ?ызы?ушылы? танытты. Рефлексия д?птері жайында ?ыс?аша т?сіндірдім, о?ушылар ?р к?ні жазып отырды. Бірінші к?ні т?рбие са?атынан ал?ан ?серлерін жазыпты, келесі к?ні «мені? жан?ям» деген та?ырыпта эссе жазуды тапсырдым. Сосын ?р саба?тан со? рефлексия жазып ж?рді. Мен о?ушыларым жайында к?п ма?л?мттар білдім. Барлы? ашы? саба?тар ?тіп бол?ан со?, ?здеріні? р??сатымен кейбіреулерін сыныпта о?ып бердім. Сауалнамада?ы, егер сен м??алімні? орнында болса?, саба? барысында нені ?згертер еді?? -деген с?ра??а, мынадай жауаптар жазыпты: балалар?а компьютермен ж?мыс істеуіне р??сат беретін едім; с?рсенбі к?ннен кейін та?ы бір демалыс к?нін ?ояр едім; о?ушыларда жеке-жеке отыр?ызар едім; саба?тарды топпен ?ткізер едім; о?ушылар?а ?з ?ала?ан киімін киюге р??сат беретін едім; о?ушылар?а мейірімді болар едім; б?кіл саба?ты ?ызы?ты етіп ?тер едім. Саба?ты о?ушылармен топтасып ?ткенге ?алай ?арайсы??- деген с?ра??а, басым к?пшілігіні? к?з?арасы тізбектелген саба?тардан кейін ?згерген. Топтасып о?ы?ан ?найды деп жаз?ан. ?осымша ?андай ойы? бар?-деген с?ра??а, жауаптары: ма?ан сергіту с?ттері ?нады; ма?ан ашы? саба?та топты? топбасшысы бол?аным ?нады; к?мпитпен топ?а б?лінгеніміз ?нады; ма?ан ??мырс?аны? илеуі ?нады; зырылдауы? ?дісі ?нады.
Жа?а ?діс-т?сілдерді ?алай ?абылдайды деген ?обалжулы оймен, бірінші ашы? саба?ымды бастап балалар, к??іл-к?йлері? ?алай деп с?ра?аным сол еді. Д.Ернар: -Анар ?пкей, мен б?гін ?обалжып т?рмын, себебі, сіз б?рын ашы? саба?та та?ырыпты, ?андай есептер шы?аратынымыз туралы айтатын еді?із, б?л жолы еште?е айтпады?ыз. Мен б?л с?ра??а не жауап беретінімді білмей ?алдым, ?зімде ?обалжып т?р?ам. ?орапшада?ы та?баларды алы?дар деп, саба?ты бастап кеттім. Та?баларды алып бол?ан со?, ?рі ?арай не істейміз деген с?ра?ыма, ойымда?ы жауабымды толы? алдым. Ол онды? б?лшек сандарды азайту, ?осу, б?лу ж?не к?бейту болатын, я?ни онды? б?лшек сандармен амалдар ?олдану. Осы кезде та?ырап толы?ымен ашылды. Ернар осындай диалогтан кейін та?ырыпты т?сінгендей болды. Постермен ж?мыс кезінде Али деген о?ушы «Б?лу» тобынан болатын, бір санды ?зіне-?зін б?лсек бола ма деген де ?уанып кеттім, ол мені? жоспарлап ??растыр?ан есебімні? ішінде болма?ан еді. О?ушы топпен талдау ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлай білді. Онды? б?лшек сандар тобыны? есебі ?ате болып, ?осу тобында?ы Бект?рсын ба?ылау, ты?дау кезінде бай?ап, т?зеді ж?не математикалы? тілде т?сіндіріп берді. Б?л о?ушы ?осу ережесін жа?сы білетінін бай?адым. ?р топ постермен ж?мысын ?ор?ады, алдын ала таратыл?ан критерий бойынша топтар бірін-бірі ба?алады. Б?л саба?та мені? жоспарлауымша 4 есеп ??растырып шы?ару керек болатын, о?ушылар 2 есепті ?ана ??растырып ?лгерді. Жа?а ?діс-т?сілдерді ?олдануда?ы бірінші саба?ым бол?ан со? ба, ?лде м?ндай еркіндік болма?ан со? ба, саба? ?стінде алтын ережені еске т?сіруге тура келді. Саба? со?ында Д.Ернардан к??іл-к?йі? ?алай деп с?радым, ?обалжуым басылды, саба? мен ?шін жа?сы ?тті. Ал енді ?р кім ?зін-?зі ба?аласын дегенімде, 10 о?ушы «?те жа?сы» деп- жасыл т?сті к?терді, 6 о?ушы «жа?сы» деп- сары т?сті к?терді, 3 о?ушы «орташа» деп- ?ызыл т?сті к?терді.
О?ушыларды? рефлексия жаз?ан д?птерінен: ма?ан б?ріненде зырылдауы? ?нады, мен «Зырылдауы?» ?дісі ар?ылы ?й ж?мысын с?ра?анымда, барлы? с?ра?тар?а жауап бердім, ал мені? с?ра?ыма Али мен Бект?рсын ?ана жауап берді. ма?ан Анар ?пкейді? «??мырс?аны? илеуі» ?дісі ар?ылы ?й ж?мысын с?ра?аны ?нады.
Сыни т?р?ыда ойлауына Т кестесіні? ы?палы болды деп есептеймін, жа?ымды жа?ына шолу: б?гін мен саба?та те?деуді ?алай ??руды ?йрендім, топтасып ж?мыс істеуді ?йрендім, топпен ж?мыс істеген жа?сы екен!!!, б?гінгі саба? ма?ан ?те ?нады ж?не мен т?сіндім топпен ж?мыс істеу о?ай, елші болу ма?ан ?нады, саба? ?ызы? болды. Топтар бірін-бірі ба?алау кезінде эмоция к?п болды, т?мен ?пай ?ой?ан топ?а ?кпелеп ?арап, ал к?п ?пай жина?ан топ м?шелері к?ліп ?уанып жатты. «Мен ?аза?пын» атты сергіту с?ті о?ушыларды? еркін ?имылына, бойын жазып ж?ріп т?руына септігін тигізді.
Жеті модульді? ішінде ?зімні? п?німе тиімдісі, баланы? ?ызы?ушылы?ын оятары, білімін жетілдірері ?айсы екен деп к?п ойланып, саралай келе ?р саба?та бір немесе бірнеше модульді бірден ?олдану?а болатынын аны?тадым. ?рбір саба?ымды ерекше етіп ж?ргізуге тырыстым. Б?л ?дістер о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін арттырып, ?з бетімен ж?мыс істеуге, ?орытындылар жасай білуге, ж?йелі білім алу?а жетелейді. Диалог?а т?се отырып, ?алай о?у керектігін Ба?дарламаны? жеті модулін басшылы??а ала отырып, т?жірибе барысында ж?зеге асырдым. ?зім дайында?ан тізбектелген саба?тар топтамасында жеті модуль де бір-бірін толы?тыра, орынды ?йлесім тапты. Топта?ы ?з достарымен ??гімелесе отырып, талантты-дарынды балалардан ?лгі алып, ?алай о?у керектігін ?йренген о?ушыларымны? сыни ойлау к?з?арасы дамыды. Топты? ж?мыс барысында о?ушы алдымен жеке ж?мыс жасайды. Содан кейін ж?ппен, топта тал?ылайды. Осы іс-?рекет барысында о?ушылар ?з ойларын еркін айтады, ?ысылмайды. ?сіресе алдында саба?тарда ?ндемей отыр?ан о?ушылармен ж?мыс істеуге к?мек к?рсетіледі. Олар ша?ын топта пікірталастар?а ?атысып, топ ішіндегі тапсырмалар?а біртіндеп тартылады: сурет салу, флипчарт?а жобаларын т?сіру ж?мыстары. Саба? ?стінде талантты мен дарынды о?ушылармен ж?мыс?а да к??іл б?летін болдым. Саба? со?ында б?рын барлы?ын ?орытындылап о?ушыларды? білімін тек ?зім ба?алап ж?рдім. Ал енді ба?алауды? саба? ?стінде формативті ж?не суммативті ба?алау т?рлерін ?олданатын болдым. Ба?алау?а о?ушыларды да ?атыстыратын болдым. О?ушыларды машы?тандыра отырып, к?рделі талап ?ой?анда, д?ст?рлі саба?тарымызда кездесетін к?птеген ?иынды?тарымыздан арылды?. ?рбір о?ушыны? пікірін ??нды деп ?абылдап, оларды формативті ба?алап отыру алда?ы жиынты? ба?алауды? жо?ары болуына ы?пал етті. Сонымен ?атар, балалар ?здерін критериалды ?діл ба?алай отырып, ?з-?здерін реттеуге да?дыланды. Балаларды талантты-дарынды немесе орташа ?лгерімді деп б?лмей, бір де?гейдегі ашы? с?ра?тарды ?ой?анда, тал?ылау барысында бір-бірінен ізденуді? жа?а т?сілін ?йренген балалар жа?а жетістіктерге жетіп отырды. Б?л орайда талантты-дарынды балаларды? б??ан дейінгі тамаша ?абілеттеріне ал?ан білімді бас?алармен б?лісе білу м?мкіндіктері, ізденушілік, зерттеушілік ?абілеттері ?осылды. Балалар бір-бірінен жа?а та?ырыпты сыни т?р?ыдан ойлана ме?геруді ?йренді.
Осы ?ткізген саба?тарымда?ы о?ушыларды б?рын?ы кезе?деріммен салыстырсам айтарлы?тар ерекшеліктер мен айырмашылы?тар бар. ?рине, уа?ытты? ты?ызды?ына байланысты кейбір жерлерде кішкене кемшіліктер де болды, оны алда?ы уа?ытта т?зеймін. Осы курсты ?ткеннен кейін мен енді бір сарынды ?лгіде саба? бере алмаймын. Осы курсты? ар?асында мен ?стазды? ?ызметімдегі барлы? о? ж?не теріс жа?тарымды к?ре алдым.
Келешекте осы ал?ан білімдерім ар?ылы мен мынадай ?згерістер енгізер едім: сыни т?р?ыдан ойлау технологиясын толы? о?ып ме?гергеннен кейін ?ана ?зімні? іс-т?жірибемде ?рі ?арай жал?астырып, жетілдіргім келеді ж?не дарынды ж?не талантты о?ушылармен ж?мысымды жал?астырып, дамыт?ым келді. Оны? тиімді жа?тары басым, ?рі ?арай ?з т?жірибеде жетілдіремін, саба?ымны? ??рылымы мен ??рылысы ?згереді ж?не ?ріптестеріммен т?жірибемді б?лісемін деген ойдамын. О?ушыларымны? еркін с?йлеуіне ж?не ?ателесуіне р??сат беремін. ?рбір м??алім жа?ару ?дерісін жатыр?амай ?арсы алып, оны ?зіні? іс т?жірибесіне енгізуге асы?уы тиіс. ?йткені ?р бала ?ай сыныпта о?ыса да, ?ай жаста болса да ?зіні? кім болатынын армандайды ж?не ?мірден ?з орнын табуды басты ма?сатым деп санайды, сондай-а? ?з айналасынан д?рыс ба?дар беретін а?ыл-ке?ес к?теді. Т?жірибе барысында о?ушылар?а о?у ?шін ба?алау мен о?ытуды ба?алауды ?йрету ?те ма?ызды ?адам болды. О?ушылар жа?аша ба?алау?а ?ызы?а ?арады. Білімдерін ба?алау о?ушыларды? та??алысын тудырды. Себебі, б?рын тек м??алім ?ана ба?алап келген, енді о?ушылар бір - біріне ба?а ?ою?а болатындарын білгенде ?ызы?ушылы?пен ?арады. О?у мен о?ытуда?ы ?згерістерді? бірі саба? со?ында рефлексия жасау болатын. Онда о?ушылар ал?ан білімдеріне, тапсырмаларына ?орытынды жасап, пікір айту?а да?дыланады. Н?тижесінде о?ушылар ?з ?здерін реттейді. Ж?йелі с?йлеуге, ойын ашы? жеткізе білуге, талдау жасау?а ?йренеді. Саба?ты? жа?сы не жаман, ма?ыналы не ма?ынасыз, к??ілді не к??ілсіз ?туіне байланысты о?ушылар эмоцияларын білдіріп отырды. Осыдан м??алім ?зіне ?орытынды жасауына, ?зіне ба?а беруіне болады.
Іс-т?жірибем ма?ан не ?йрендім? Заман талабына сай болуды. Саба? жоспарла?ан да, жас ерекшеліктерін ескеруді. О?ушыны? білімді ?зі алу м?мкіндігі болатындай етіп ?йымдастыру. О?ушы?а ?ріптес ретінде ?арау. М??алім- ?рекетке ба?ыттаушы, о?ушы- ізденуші, ойланушы, ?з ойын д?лелдеуші екенін т?сіндім. Кері байланыс ар?ылы о?ушыларды? ойын білуге. О?ушылар барлы? ойларын д?птерге т?сіре білуі. Рефлексия д?птеріндегі «мені? жан?ям» атты эссе, мені о?ушыларыма бас?аша к?з?арас ?алыптастырды. Мен о?ушылар жайын к?п н?рсе білмейді екенмін.
?орыта айт?анда, мен практикада ж?рген іс-т?жірибиемнен т?йгенім: біріншіден, математика саба?ын бас?а п?ндермен байланыстыру керек екен; екіншіден, о?ушылар ?ызы?атындай т?рлі т?сті ресурстар болуы керек екен; ?шіншіден, сыныпты топ?а б?ліп о?ыту керек екен; т?ртіншіден, сергіту с?ттері болу керек екен; «Ашы? саба?тары?ды п?наралы? байланыс болсын», деп ескертетін, біра? мен ?айсы п?нмен ?алай байланыстыратынымды білмейтінмін, к?рнекілікті тек формулалар к?рсетумен шектелетінмін, топ?а м?лдем б?лген емеспін, сергіту с?ттерінде ?ткізген емеспін. Осы тол?аныстарыма практика кезінде, о?уда ?йренген жа?а ?діс т?сілдерімді ?олдан?анымда толы? т?сіндім.
?дебиеттер:
- М??алімге арнал?ан н?с?аулы?. III де?гей.
- О?ушыларды? рефлексия д?птері.
- www.google.ru
Просмотр содержимого документа
«Рефлексия . III де?гей»
Нуржанова Анар Тельмановна
Рефлексия
Үш айлық оқудың 1-ші бетпе-бетін аяқтап, әр күнім жоспарлаған маршрут картасы бойынша өз мектебіме бет алдым. Мектептегі тәжірибе кезеңімді бастадым. Дәстүрлі сабағым да оқушылардың тыныш отырғандарына көп көңіл бөлетінмін, ал қазір сабақ үрдісіне деген көзқарасым өзгерді. Оқушы ойын толық жеткізгенше уақыт беруім керек, сыни тұрғыдан ойлауы арқылы математикалық тілде сөйлеуге бағыттаушы боламын. Мақсатым сабақ барысын жаңаша ұйымдастыру.
Бірінші бетпе-бет кезеңінде негізгі теориялық білімді ала отырып, американдық педагогтардың зерттеулері мен оқытудағы өзгеріске әкелетін әдіс - тәсілдері мен пікірлерімен танысып, соны өз тәжірибемде қолдануға тырыстым. Оқыту мен оқудағы өзгеріске жетелейтін, оқушыларға қалай оқу керектігін үйрететін бірден бір тәсіл ол - топтық жұмыстарды ұйымдастыру екендігі белгілі болды. Себебі, курста өзімізді оқыту кезінде де топтық жұмыстар жасадық, топ мүшелерін күнде ауыстырып отырдық. Топтағы талқылау, топтағы пікірлер, әріптестердің ойлары және аудиториядағы ахуал бәрі әсерлі болды. Оқытуда сыни тұрғыда ойлауды дамытудың стратегиялары өте тиімді. Оқытуда оқушыларды сыни тұрғыда ойлауды үйрете отырып, сыни тұрғыда бағалай білуге үйрету. Тізбектелген сабақтар топтамасында ақпараттық - коммуникациялық технологияны қолдандым. Қазіргі заман талабы сандық технологияны меңгерген сауатты тұлға болмақ. Оқушының сандық сауаттылығын ашу үшін мұғалімнің де сауаттылығы маңызды дүние.
Сыныптағы оқушыларым сағынып қалыпты, құшықтасып амандастық. Тәрбие сағатын өттім. Топқа бөлініп, сыныпта «Алтын ереже» құру өте қызық өтті. Ережені кабиниетке іліп қойдық, оқушылар қызығушылық танытты. Рефлексия дәптері жайында қысқаша түсіндірдім, оқушылар әр күні жазып отырды. Бірінші күні тәрбие сағатынан алған әсерлерін жазыпты, келесі күні «менің жанұям» деген тақырыпта эссе жазуды тапсырдым. Сосын әр сабақтан соң рефлексия жазып жүрді. Мен оқушыларым жайында көп мағлұмттар білдім. Барлық ашық сабақтар өтіп болған соң, өздерінің рұқсатымен кейбіреулерін сыныпта оқып бердім. Сауалнамадағы, егер сен мұғалімнің орнында болсаң, сабақ барысында нені өзгертер едің? -деген сұраққа, мынадай жауаптар жазыпты: балаларға компьютермен жұмыс істеуіне рұқсат беретін едім; сәрсенбі күннен кейін тағы бір демалыс күнін қояр едім; оқушыларда жеке-жеке отырғызар едім; сабақтарды топпен өткізер едім; оқушыларға өз қалаған киімін киюге рұқсат беретін едім; оқушыларға мейірімді болар едім; бүкіл сабақты қызықты етіп өтер едім. Сабақты оқушылармен топтасып өткенге қалай қарайсың?- деген сұраққа, басым көпшілігінің көзқарасы тізбектелген сабақтардан кейін өзгерген. Топтасып оқыған ұнайды деп жазған. Қосымша қандай ойың бар?-деген сұраққа, жауаптары: маған сергіту сәттері ұнады; маған ашық сабақта топтың топбасшысы болғаным ұнады; кәмпитпен топқа бөлінгеніміз ұнады; маған құмырсқаның илеуі ұнады; зырылдауық әдісі ұнады.
Жаңа әдіс-тәсілдерді қалай қабылдайды деген қобалжулы оймен, бірінші ашық сабағымды бастап балалар, көңіл-күйлерің қалай деп сұрағаным сол еді. Д.Ернар: -Анар әпкей, мен бүгін қобалжып тұрмын, себебі, сіз бұрын ашық сабақта тақырыпты, қандай есептер шығаратынымыз туралы айтатын едіңіз, бұл жолы ештеңе айтпадыңыз. Мен бұл сұраққа не жауап беретінімді білмей қалдым, өзімде қобалжып тұрғам. Қорапшадағы таңбаларды алыңдар деп, сабақты бастап кеттім. Таңбаларды алып болған соң, әрі қарай не істейміз деген сұрағыма, ойымдағы жауабымды толық алдым. Ол ондық бөлшек сандарды азайту, қосу, бөлу және көбейту болатын, яғни ондық бөлшек сандармен амалдар қолдану. Осы кезде тақырап толығымен ашылды. Ернар осындай диалогтан кейін тақырыпты түсінгендей болды. Постермен жұмыс кезінде Али деген оқушы «Бөлу» тобынан болатын, бір санды өзіне-өзін бөлсек бола ма деген де қуанып кеттім, ол менің жоспарлап құрастырған есебімнің ішінде болмаған еді. Оқушы топпен талдау арқылы сыни тұрғыдан ойлай білді. Ондық бөлшек сандар тобының есебі қате болып, қосу тобындағы Бектұрсын бақылау, тыңдау кезінде байқап, түзеді және математикалық тілде түсіндіріп берді. Бұл оқушы қосу ережесін жақсы білетінін байқадым. Әр топ постермен жұмысын қорғады, алдын ала таратылған критерий бойынша топтар бірін-бірі бағалады. Бұл сабақта менің жоспарлауымша 4 есеп құрастырып шығару керек болатын, оқушылар 2 есепті ғана құрастырып үлгерді. Жаңа әдіс-тәсілдерді қолданудағы бірінші сабағым болған соң ба, әлде мұндай еркіндік болмаған соң ба, сабақ үстінде алтын ережені еске түсіруге тура келді. Сабақ соңында Д.Ернардан көңіл-күйің қалай деп сұрадым, қобалжуым басылды, сабақ мен үшін жақсы өтті. Ал енді әр кім өзін-өзі бағаласын дегенімде, 10 оқушы «өте жақсы» деп- жасыл түсті көтерді, 6 оқушы «жақсы» деп- сары түсті көтерді, 3 оқушы «орташа» деп- қызыл түсті көтерді.
Оқушылардың рефлексия жазған дәптерінен: маған бәріненде зырылдауық ұнады, мен «Зырылдауық» әдісі арқылы үй жұмысын сұрағанымда, барлық сұрақтарға жауап бердім, ал менің сұрағыма Али мен Бектұрсын ғана жауап берді. маған Анар әпкейдің «құмырсқаның илеуі» әдісі арқылы үй жұмысын сұрағаны ұнады.
Сыни тұрғыда ойлауына Т кестесінің ықпалы болды деп есептеймін, жағымды жағына шолу: бүгін мен сабақта теңдеуді қалай құруды үйрендім, топтасып жұмыс істеуді үйрендім, топпен жұмыс істеген жақсы екен!!!, бүгінгі сабақ маған өте ұнады және мен түсіндім топпен жұмыс істеу оңай, елші болу маған ұнады, сабақ қызық болды. Топтар бірін-бірі бағалау кезінде эмоция көп болды, төмен ұпай қойған топқа өкпелеп қарап, ал көп ұпай жинаған топ мүшелері күліп қуанып жатты. «Мен қазақпын» атты сергіту сәті оқушылардың еркін қимылына, бойын жазып жүріп тұруына септігін тигізді.
Жеті модульдің ішінде өзімнің пәніме тиімдісі, баланың қызығушылығын оятары, білімін жетілдірері қайсы екен деп көп ойланып, саралай келе әр сабақта бір немесе бірнеше модульді бірден қолдануға болатынын анықтадым. Әрбір сабағымды ерекше етіп жүргізуге тырыстым. Бұл әдістер оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттырып, өз бетімен жұмыс істеуге, қорытындылар жасай білуге, жүйелі білім алуға жетелейді. Диалогқа түсе отырып, қалай оқу керектігін Бағдарламаның жеті модулін басшылыққа ала отырып, тәжірибе барысында жүзеге асырдым. Өзім дайындаған тізбектелген сабақтар топтамасында жеті модуль де бір-бірін толықтыра, орынды үйлесім тапты. Топтағы өз достарымен әңгімелесе отырып, талантты-дарынды балалардан үлгі алып, қалай оқу керектігін үйренген оқушыларымның сыни ойлау көзқарасы дамыды. Топтық жұмыс барысында оқушы алдымен жеке жұмыс жасайды. Содан кейін жұппен, топта талқылайды. Осы іс-әрекет барысында оқушылар өз ойларын еркін айтады, қысылмайды. Әсіресе алдында сабақтарда үндемей отырған оқушылармен жұмыс істеуге көмек көрсетіледі. Олар шағын топта пікірталастарға қатысып, топ ішіндегі тапсырмаларға біртіндеп тартылады: сурет салу, флипчартқа жобаларын түсіру жұмыстары. Сабақ үстінде талантты мен дарынды оқушылармен жұмысқа да көңіл бөлетін болдым. Сабақ соңында бұрын барлығын қорытындылап оқушылардың білімін тек өзім бағалап жүрдім. Ал енді бағалаудың сабақ үстінде формативті және суммативті бағалау түрлерін қолданатын болдым. Бағалауға оқушыларды да қатыстыратын болдым. Оқушыларды машықтандыра отырып, күрделі талап қойғанда, дәстүрлі сабақтарымызда кездесетін көптеген қиындықтарымыздан арылдық. Әрбір оқушының пікірін құнды деп қабылдап, оларды формативті бағалап отыру алдағы жиынтық бағалаудың жоғары болуына ықпал етті. Сонымен қатар, балалар өздерін критериалды әділ бағалай отырып, өз-өздерін реттеуге дағдыланды. Балаларды талантты-дарынды немесе орташа үлгерімді деп бөлмей, бір деңгейдегі ашық сұрақтарды қойғанда, талқылау барысында бір-бірінен ізденудің жаңа тәсілін үйренген балалар жаңа жетістіктерге жетіп отырды. Бұл орайда талантты-дарынды балалардың бұған дейінгі тамаша қабілеттеріне алған білімді басқалармен бөлісе білу мүмкіндіктері, ізденушілік, зерттеушілік қабілеттері қосылды. Балалар бір-бірінен жаңа тақырыпты сыни тұрғыдан ойлана меңгеруді үйренді.
Осы өткізген сабақтарымдағы оқушыларды бұрынғы кезеңдеріммен салыстырсам айтарлықтар ерекшеліктер мен айырмашылықтар бар. Әрине, уақыттың тығыздығына байланысты кейбір жерлерде кішкене кемшіліктер де болды, оны алдағы уақытта түзеймін. Осы курсты өткеннен кейін мен енді бір сарынды үлгіде сабақ бере алмаймын. Осы курстың арқасында мен ұстаздық қызметімдегі барлық оң және теріс жақтарымды көре алдым.
Келешекте осы алған білімдерім арқылы мен мынадай өзгерістер енгізер едім: сыни тұрғыдан ойлау технологиясын толық оқып меңгергеннен кейін ғана өзімнің іс-тәжірибемде әрі қарай жалғастырып, жетілдіргім келеді және дарынды және талантты оқушылармен жұмысымды жалғастырып, дамытқым келді. Оның тиімді жақтары басым, әрі қарай өз тәжірибеде жетілдіремін, сабағымның құрылымы мен құрылысы өзгереді және әріптестеріммен тәжірибемді бөлісемін деген ойдамын. Оқушыларымның еркін сөйлеуіне және қателесуіне рұқсат беремін. Әрбір мұғалім жаңару үдерісін жатырқамай қарсы алып, оны өзінің іс тәжірибесіне енгізуге асығуы тиіс. Өйткені әр бала қай сыныпта оқыса да, қай жаста болса да өзінің кім болатынын армандайды және өмірден өз орнын табуды басты мақсатым деп санайды, сондай-ақ өз айналасынан дұрыс бағдар беретін ақыл-кеңес күтеді. Тәжірибе барысында оқушыларға оқу үшін бағалау мен оқытуды бағалауды үйрету өте маңызды қадам болды. Оқушылар жаңаша бағалауға қызыға қарады. Білімдерін бағалау оқушылардың таңғалысын тудырды. Себебі, бұрын тек мұғалім ғана бағалап келген, енді оқушылар бір - біріне баға қоюға болатындарын білгенде қызығушылықпен қарады. Оқу мен оқытудағы өзгерістердің бірі сабақ соңында рефлексия жасау болатын. Онда оқушылар алған білімдеріне, тапсырмаларына қорытынды жасап, пікір айтуға дағдыланады. Нәтижесінде оқушылар өз өздерін реттейді. Жүйелі сөйлеуге, ойын ашық жеткізе білуге, талдау жасауға үйренеді. Сабақтың жақсы не жаман, мағыналы не мағынасыз, көңілді не көңілсіз өтуіне байланысты оқушылар эмоцияларын білдіріп отырды. Осыдан мұғалім өзіне қорытынды жасауына, өзіне баға беруіне болады.
Іс-тәжірибем маған не үйрендім? Заман талабына сай болуды. Сабақ жоспарлаған да, жас ерекшеліктерін ескеруді. Оқушының білімді өзі алу мүмкіндігі болатындай етіп ұйымдастыру. Оқушыға әріптес ретінде қарау. Мұғалім- әрекетке бағыттаушы, оқушы- ізденуші, ойланушы, өз ойын дәлелдеуші екенін түсіндім. Кері байланыс арқылы оқушылардың ойын білуге. Оқушылар барлық ойларын дәптерге түсіре білуі. Рефлексия дәптеріндегі «менің жанұям» атты эссе, мені оқушыларыма басқаша көзқарас қалыптастырды. Мен оқушылар жайын көп нәрсе білмейді екенмін.
Қорыта айтқанда, мен практикада жүрген іс-тәжірибиемнен түйгенім: біріншіден, математика сабағын басқа пәндермен байланыстыру керек екен; екіншіден, оқушылар қызығатындай түрлі түсті ресурстар болуы керек екен; үшіншіден, сыныпты топқа бөліп оқыту керек екен; төртіншіден, сергіту сәттері болу керек екен; «Ашық сабақтарыңды пәнаралық байланыс болсын», деп ескертетін, бірақ мен қайсы пәнмен қалай байланыстыратынымды білмейтінмін, көрнекілікті тек формулалар көрсетумен шектелетінмін, топқа мүлдем бөлген емеспін, сергіту сәттерінде өткізген емеспін. Осы толғаныстарыма практика кезінде, оқуда үйренген жаңа әдіс тәсілдерімді қолданғанымда толық түсіндім.
Әдебиеттер:
Мұғалімге арналған нұсқаулық. III деңгей.
Оқушылардың рефлексия дәптері.
www.google.ru
4
784
61 242 
