՝ Powerpoint Պրեզենտացիա

ՇԱԽՄԱՏԻ

ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

1

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Շախմատը մի զարմանահրաշ աշխարհ է: Երբ մտնես այս աշխարհ, քեզ մոտ ցանկություն չի առաջանա ետ վերադառնալու: Այստեղ կարող ես ճշգրիտ քայլերով առաջ շարժվել:Շախմատը երկու խաղացողի համար նախատեսված սեղանի խաղ է, որը խաղում են հաջորդաբար բաց և մուգ գույների 64 դաշտ ունեցող, քառակուսի խաղատախտակի վրա։ 
• Շախմատը մարդուն թույլ է տալիս մտածել և ճիշտ հաշվարկներ կատարել: Շախմատիստները միշտ տարբերվել են իրենց խելքով և մտածելակերպով: 

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Լեգենդը պատմում է, որ  Հնդկաստանի թագավորը շախմատի խաղի կանոններին ծանոթանալուց հետո շատ հրապուրվեց նրանով: Նա օրերով չէր կարողանում  կտրվել այդ հիասքանչ խաղից:
• Թագավո՞րն էր հրաշալի խաղացող, թե՞ նրա ենթականերին չէր բավականացնում համարձակությունը՝ հաղթելու իրենց թագավորին: Բայց կարճ ժամանակից հետո երկրում թագավորին արժանի ախոյան արդեն չէր գտնվում: Չօգնեց նաև մեծ պարգևը, որ խոստացավ թագավորը  իր հետ հավասար խաղացողին:

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Վերջապես որոշեցին մրցման հրավիրել շախմատը հայտնագործողին: Այս մարդը  նույնպես նրբանկատ էր.նա հրաշալի խաղ ցուցադրեց, բայց միայն ոչ-ոքի խաղաց թագավորի հետ:Արդյունքից ոգևորված ու հիացած թագավորը առաջարկեց խոստացած  նվերի կրկնակին և նաև այն, ինչ կցանականար մեծ գյուտարարը:
• Նա հրաժարվեց թագավորի նվերից և խնդրեց իր ստեղծած շախմատային տախտակի 64 վանդակներից առաջինի համար ցորենի 1 հատիկ, երկրորդի համար` 2, երրորդի համար` 4, չորրորդի համար` 8 և այլն:

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈԻՄ

• Թագավորը մտածեց, որ հրաշալի խաղի հեղինակը հավանաբար կյանքի հարցերում այնքան իմաստուն չէ, որքան շախմատի ասպարեզում: Բայց մեծ գյուտարարին չվիրավորելու համար կարգադրեց տալ պահանջվող ցորենի քանակությունը:Իսկ գյուտարարը իմաստուն էր ոչ միայն շախմատի տախտակի դիմաց:Եվ որքան մեծ եղավ թագավորի զարմանքը, երբ նրան հայտնեցին, թե աշխարհում ինչքան ցորեն որ կա, բավական չէ՝  նշված քանակությունը լրացնելու համար:

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Շախմատի տախտակի  64 վանդակների դիմաց պահանջվող ցորենի քանակությունը կազմում է 2 հայտարարով և 1 առաջին անդամով երկրաչափական պրոգրեսիա, որի անդամների թիվն 64  է: Գյուտարարի պահանջած ցորենի քանակությունը որոշելու համար, փաստորեն, պետք էր որոշել այդ պրոգրեսիայի անդամների գումարը: Դա վճարել հնարավոր չէր․ այդ կարելի էր անել միայն ծովերն ու օվկիանոսները չորացնելուց և այդ ամբողջ տարածքը ցորեն ցանելուց հետո:

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Շախմատը ծագել է Հնդկաստանում երկու հազար տարուց ավելի առաջ: Այն ժամանակ խաղը կոչվում էր  չատուրանգա  (չատուր-չորս և անգա-մաս կամ անդամ բառերից) և նշանակում՝ քառանդամ, չորքմասնյա: Իր խաղաքարերի զանազանությամբ և դասավորությամբ նա ձգտում էր պատկերել այն ժամանակվա հնդկական զորքի ու կազմն ու շարքը: Շախմատը, որ պարունակում էր շատ տեսակներ, Հնդկաստանից տարածվեց ամբողջ արևելյան և կենտրոնական Ասիայով, իսկ 5-րդ դարի վերջում կամ 6-րդ դարի սկզբում մուտք գործեց Պարսկաստան, որտեղ այն վերանվանվեց  շատրանգ : Այնտեղ մեծ ժողովրդականություն էր վայելում այդ խաղը, որտեղ «բանականությունը հաղթանակ է տանում», ինչպես ասվում էր հնագույն ձեռագրերից մեկում:

1

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• 7-րդ դարում Իրանական միապետության նվաճողներ արաբները ծանոթացան շախմատին: Արաբները զարգացրին և փոքր ինչ կատարելագործեցին խաղը՝ անվանելով այն  շատրանջ : Շախմատն իր առավելագույն զարգացմանը արաբների մոտ հասավ 9-10-րդ դարերում: Ձեռագրերը վկայում են, որ արաբները հետաքրքրվում էին ոչ միայն գործնական խաղով, այլև շախմատային կոմպոզիցիայով և վերլուծությամբ: Խաղի հիմնական կանոնները ստեղծվել են Վերածննդի դարաշրջանում, թեպետև նրանց լիակատար միատեսակությունը սահմանվել է միայն 19-րդ դարում:

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Շախմատը Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի (ՄՕԿ) կողմից ճանաչվել է որպես մարզաձև, իսկ 1999 թ.-ի հունիսին Շախմատի միջազգային ֆեդերացիան (ՖԻԴԵ) ճանաչվել է որպես Միջազգային մարզական ֆեդերացիա:Այժմ ՖԻԴԵ-ն կազմակերպում և իրականացնում է շախմատի մի շարք միջազգային առաջնություններ. Շախմատի աշխարհի առաջնություն, Կանանց շախմատի աշխարհի առաջնություն, Պատանիների շախմատի աշխարհի առաջնություն, Մեծահասակների շախմատի աշխարհի առաջնություն, Նամակագրությամբ շախմատի աշխարհի առաջնություն, Շախմատի կայծակնային խաղի առաջնություն, Համակարգչային շախմատի աշխարհի առաջնություն, Շախմատային օլիմպիադա և Շախմատային թիմային աշխարհի առաջնություն:

ՇԱԽՄԱՏԻ ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

• Բացի դասական շախմատից, գոյություն ունեն շախմատի բազմաթիվ տարբերակներ, որոնք ունեն այլ կանոններ, խաղաքարեր և խաղատախտակներ: Շախմատը աշխարհում ամենատարածված խաղերից մեկն է. միլիոնավոր մարդիկ շախմատ են խաղում տանը, հասարակական վայրերում, շախմատային ակումբներում,համակարգիչներով, առցանց, նամակագրությամբ և մրցաշարերում:
• Առցանց շախմատը սիրողական և պրոֆեսիոնալ մրցությունները հասանելի դարձրեց խաղացողների լայն շերտերին:

• 20-րդ դարի երկրորդ կեսից համակարգիչները ծրագրավորվում էին շախմատ խաղալու համար: Գործընթացի շարունակական հաջողության շնորհիվ այժմ անգամ անձնական համակարգիչները և սմարթֆոնները կարող են խաղալ շախմատ շատ բարձր մակարդակով: Վերջին երկու տասնամյակում համակարգչային վերլուծությունը զգալի ավանդ է ունեցել շախմատային տեսության զարգացման գործում, հատկապես վերջնախաղի տեսության ոլորտում։
• Ի ուրախություն հայերիս, կա Տիգրան Պետրոսյանի նման աշխարահահռչակ մարդ, որը շատերին երկար ժամանակ կոգեշնչի և կուղեկցի շախմատի զարմանահրաշ աշխարհում:

1