Өспүрүмдөрдүн адептик нормалары, жүрүм-турум эрежелери.

Профессор Айдаркан Молдокулов атындагы Улуттук инновациялык технологиялар мектеп-лицейи

• Профессор А. Молдокулов атындагы Улуттук инновациялык технологиялар мектеп – лицейи

• Ата-энелер чогулушунун темасы:

“ Өспүрүмдөрдүн адептик нормалары, жүрүм-турум эрежелери ”

2023-2024- окуу жылы

• Тема: Өспүрүмдөрдүн адептик нормалары, жүрүм-турум эрежелери.
•  
• Каралуучу маселе:
• 1. 2022-2023-окуу жылындагы окуу тарбия иштерине отчет-анализ. Жаңы 2023-2024-окуу жылында аткарылуучу окуу планы, иш- чаралар менен тааныштыруу.
• 2. Ата-эненин укугу жана милдеттери
• 3. Ата-энелер комитетин шайлоо
• 4. Ар кандай маселелелер.

• Мектептин уставынын 7.6 пункту. Мектепте Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин 2014-жылдын 15-июлундагы “Окуучулардын мектеп формасын бекитүү жөнүндө” №3528/1 буйругу менен бекитилген окуучулардын бирдиктүү мектептик формасына коюлган талаптар аткарылат.
• Максаты : Кырдаалга ылайык кийинүүнү билген, ийгиликтүү инсанды тарбиялоо
• Милдети :Окуучулардын жүрүм- түрүм эрежелерине жана мектеп-лицейдин Уставына ылайык мектептеги жалпы тартипти сактоо.

ОКУУЧУЛАРДЫН МЕКТЕП ФОРМАСЫ ЖӨНҮНДӨ

Окуучунун сырткы көрүнүшү

Окуучулардын сырткы көрүнүшүнө негизги талаптар:

• Тазалык, тыкандык;
• Баардыгы үчүн кийимдин негизги стандарты: ишкердик стиль;
• Сырткы көрүнүш коомдо кабыл алынган ишкердик стилдин нормаларына туура келиши керек жана туура эмес деталдарды камтыбаш керек;
• Кыздардын узун чачтары өрүлгөн, ал эми орто узундуктагы чачтары чач байлагыч менен жыйналган болуу керек;
• Балдар жана өспүрүмдөр убагында чачтарын тегиздетип туруулары керек (классикалык чач тегиздөө);

ОКУУЧУЛАРДЫН МЕКТЕП ФОРМАСЫ ЖӨНҮНДӨ

5-класстан 11-класска чейинки мектептик форманын толук сыпатталышы

• Балдар жана өспүрүмдөр үчүн: кара же көк костюм жана классикалык үлгүдөгү шым, бир тондуу ак көйнөк. Кыздар үчүн: тизеден өйдө болбогон классикалык үлгүдөгү юбка (кыш мезилинде кара классикалык шым) , бир тондуу ак блузка.
• Балдар жана өспүрүмдөр үчүн: кара же көк костюм жана классикалык үлгүдөгү шым, бир тондуу ак көйнөк.
• Кыздар үчүн: тизеден өйдө болбогон классикалык үлгүдөгү юбка (кыш мезилинде кара классикалык шым) , бир тондуу ак блузка.

ОКУУЧУЛАРДЫН МЕКТЕП ФОРМАСЫ ЖӨНҮНДӨ

Окуу учурунда төмөнкү кийимдердин жана бут кийимдердин варианттарын кийүүгө тыюу салынат:

• Терең көнүлдү бурдура турган көзгө комсоо адаттан тышкары бөлүктөр, жылтырак жиптер, ошондой эле өтө ачык өңдөр кийимде жана бут кийимде болбошу керек;
• Ар кандай өңдөгү джинсы;
• Өтө денеге чапталган, фигураны көрсөткөн юбка, шым жана лосиналар;
• Далыны жана курсакты көрсөткөн өтө кыска блузкалар;
• Мини-юбкалар ( тизеден 10 см өйдө узундуктагы);
• Декольтеси ачык блузкалар;
• Өтө жука юбка менен блузкалар, ошондой эле жука курактары бар кийимдер;
• Ич кийим жана джинсы стилиндеги кийимдер;
• Ар кандай пулеверлер жана токулган кофталар;
• Спорттук кийим (спорттук костюм жана анын бөлүктөрү), спорттук бут кийим;
• Активдүү эс алуу үчүн кийимдер (кыска шым, майка, футболка ж.у.с.);

ОКУУЧУЛАРДЫН МЕКТЕП ФОРМАСЫ ЖӨНҮНДӨ

Тыюу салынат:

• Адаттан тышкары чач тегиздетүүлөр, чачтарды ачык, табыгий эмес өңдөргө боёгонго. Ачык макияжга тыюу салынат: кирпиктерди, көздөрдү эринди боегон жана ачык маникюр. Кийимдин бөлүгү катары оор брошкаларды, чынжырларды, шакек, кулон, сөйкө, шарф, жамынма, палантиндерди колдонууга уруксат эмес. Пирсинг, ошондой эле коомго туура келбеген формалдуу эмес жаштардын бирикмелеринин символикаларынын аксессуарларына уруксат эмес.
• Адаттан тышкары чач тегиздетүүлөр, чачтарды ачык, табыгий эмес өңдөргө боёгонго.
• Ачык макияжга тыюу салынат: кирпиктерди, көздөрдү эринди боегон жана ачык маникюр.
• Кийимдин бөлүгү катары оор брошкаларды, чынжырларды, шакек, кулон, сөйкө, шарф, жамынма, палантиндерди колдонууга уруксат эмес.
• Пирсинг, ошондой эле коомго туура келбеген формалдуу эмес жаштардын бирикмелеринин символикаларынын аксессуарларына уруксат эмес.

ОКУУЧУЛАРДЫН МЕКТЕП ФОРМАСЫ ЖӨНҮНДӨ

Ар бир адам өзүнүн укугун жана милдетин билсе, коомдо бекем тартип болот.

• Укук - бул адамдардын жашоосундагы эрежелер. Укук мамлекет тарабынан корголот жана адамдардын коомго карата мамилесин аныктайт.
• Ар бир бала укугун жакшы билсин,

жөн гана билбестен, сактасын.

Укук бул-

Окуучунун укуктары:

• Мамлекеттик үлгүдөгү стандарттарга ылайык бекер билим алууга. Өзүнүн жеке инсандык талантын жана дене жактан шыктарын өстүрүүгө;
• Өзүнүн көз караштарын жана пикирлерин башкалардын укуктарын тебелебей коррективдүү формада айтууга. Окуучулардын көз караштарына анын курагы жана жетилүүсүнө дал келгендей деңгээлде көңүл бөлүүгө;
• Окутуу-тарбиялоо процессинин максаттары жана милдеттерине, жаш курагына ылайык маалымат алууга;
• Эркин ой жүгүртүүгө, адепке жана диний көз карашка;
• Адамзаттын абийирин, намысын сыйлоого жана урматтоого;
• Мектеп лицейдин Уставына ылайык кошумча бекер жана акы төлөнүүчү билим алууга;
• Ар бир предмет боюнча өзүнүн билим жана билгичтиктерине, компетенттүүлүктөргө ылайык өз убагында акыйкат бааланууга;
• Өзүнүн жооп бергендерине карата оозеки жана жазуу түрүндөгү бааларды билүүгө жана купуялуулукка;
• Сабактардын ортосундагы танапистерде жана каникулдук учурларда эс алууга;
• Мектептин маданий, билим берүүчүлүк жана класстан тышкаркы ар түрдүү иш-чараларга катышууга;
• Мектептин олимпиадаларына, интеллектуалдык, илимий иш-чараларына катышууга;
• Башка билим берүү мекемелерине өзүнүн деңгээлине ылайык билим берүү программаларын ишке ашыра алганы боюнча каалоосу менен которулууга.

Окуучунун укугу:

• Милдет – тынымсыз аткарылуучу милдеттүү иш-аракеттер.
• Кыргыз Республикасынын Конституциясында укуктан тышкары милдеттер дагы камтылган. Укук дагы милдет дагы бирдей аткарылууга тийиш.

• МИЛДЕТ БУЛ-

Окуучунун милдеттери:

• Окуучу мектепке сабак башталаарга эң кеминде 15 мүнөт эрте келет; тыкан, таза, тартиптүү, сырткы кийимин кабинетине чечинип, өзүнүн жумушчу ордуна отуруп тишелүү алдыда боло турган сабакка даярданат;
• Мектептин ички аймагына ар кандай куралдарды алып келүүгө катуу тыюу салынат (кайчы, бычак, жардылуучу зат, өрткө коркунучтуу, алкоголдук ичимдиктерди, темекини, наркотикалык заттарды);
• Мектеп ичинде сагыз чайнаганга уруксаат берилбейт;
• Мектепте, сабак учурунда кулакка таккычтар менен ырдаткычтарды, мобилдик телефондорду колдонууга тыюу салынат;
• Мектеп ичинде адепсиз иш-аракеттерди жана жосунсуз сөздөрдү колдонууга тыюу салынат;
• Сабак башталгандан кийин кечигип кирүүгө тыюу салынат;
• Сабакты 3 күнгө чейин калтырган учурларда кураторг0 ооругандыгы тууралуу маалымдаманы же ата-энесинен жазуу түрүндөгү келбеген себептерин билдирген арызын көрсөтүүгө. 3 күндөн ашкандан кийин медициналык мекемеден сөзсүз түрдө маалымдама алып келип көрсөтүүгө милдеттүү;
• Мектеп аймагында жана ичинде тамеки чегүүгө катуу тыюу салынат. Бир нече жолу тартип бузууда окуучунун ата-энеси мыйзамда көрсөтүлгөнгө ылайык административдик жазага тартылат;

• ОКУУЧУНУН МИЛДЕТИ:

Окуучунун милдеттери:

• Мектеп-лицейдин окуучулары башка окуучулардын жана мектептин баардык кызматкерлерин сыйлоого жана урматтоого милдеттүү;
• Зордук, зомбулук, коркутуу жана шылдыңдоо, инсанды кемсинтүү, улуту боюнча дискриминациялоо өзүн алып жүрүүнүн мүмкүн эмес формаларына кирет. Жогорудагы саналгандарды бузган окуучулар мыйзам тарабынан административдик же кылмыш жазасына тартылат;
• Мектептин ичинде жана аймагында тазалыкты жана тартипти сактабаган окуучуларга тартиптик жаза мүнөзүндөгү чаралар колдонулат;
• Окуучулар мектептин мүлкүнө, эмеректерине, окуу-материалдарына аяр мамиле жасашат. Мектептин мүлкүн талкалаган, бүлүндүргөн (сынса, эмеректер бүлүнсө, техникалык каражаттар иш абалынан чыкса) окуучунун ата-энеси (мыйзамдуу өкүлү) төлөгөнгө милдеттүү;
• Окуучулар менчик укукту сыйлаганга милдетүү. Мектепке тиешелүү буюмдар, кийимдер жана башка жеке менчик буюмдар ага бөлүнгөн ээсине тишелүү буюмдар болуп саналат;
• Чоочун буюмдарды уурдап алса же бүлүндүрсө (иш абалынан чыгарса) тартиптик жаза колдонулуп, кылмыш жоопкерчилигине чейин тартылат;
• Жоголгон же уурдалган буюмдарды таап алган окуучулар аларды дежур администраторго же дежур коопсуздук кызматкерине тапшырууга милдеттүү;

• ОКУУЧУНУН МИЛДЕТИ:

Сабакта өзүн алып жүрүү:

• Мугалим класска киргенде окуучулар ордуларынан туруп саламдашат. Ошол мүнөздө окуучулар сырттан класска улуу адамдар келгенде ордунан туруп саламдашат (компьютерде отурган, текшерүү иши жана лабораториялык ишти аткарып жаткандан учурда турушпайт);
• Окуучулар үй тапшырмасын мугалим чектеген убакыт ичинде аткарып бүтүшү милдетүү;
• Окуучу сабакка керектүү окуу китебин, дептерин, колдонмо аспаптарын жана жазуу материалдарын алып келүү зарыл;
• Сабак учурунда өзүн жана башкаларды сабакка тиешеси жок сүйлөшүүлөр же ар кандай кыймыл аракеттер менен жолтоо болууга тыюу салынат;
• Окуучу сабакта жооп же суроо бериси келсе кол көтөрүүсү керек;
• Окуучу сабакта түшүндүрүү учурунда материалды түшүнбөй калган учурда тактоо үчүн суроолорду берсе болот;
• Сабак учурунда окуучу эшикке чыгуу зарылчылыгы болсо мугалимдин уруксаты астында гана болот.

• ОКУУЧУНУН МИЛДЕТИ:

Сабак бүткөндөн кийин жана танапис учурунда окуучунун алып жүрүүсү: 

• 1.Танапис учурунда окуучунун милдети:  •  өзүнүн иш ордунда, кабинетте мектеп ичинде, коридордо, мектептин сырткы аймагында  өзүн таза, тыкан жана тартиптүү алып жүрүүгө;  2. Эс алуу убактысы (танапис) — ар бир окуучунун жеке өзүнүн убактысы. Окуучу мектептин ички тартибин бузууга жол бербеши керек:  •  мектептин коридорлорунда чуркаганга, бири-бири менен түртүшкөнгө, мушташып, күрөшкөнгө;  •  Терезени ачууга өз алдынча ал жакка отурууга;  •  Кабаттардагы дежур мугалимдин айткандарына баш ийүүгө.  3. Дежур класс дежур мугалимге эс алуу учурунда мектептин ичиндеги тартипти көзөмөлдөөгө жардам берет.

• ОКУУЧУНУН МИЛДЕТИ:

Окуучулардын ашканада өздөрүн алып жүрүү: 

• 1. Окуучулар тамактануу учурунда өзүн коомдук жайда алып жүрүү эрежелерине ылайык, тыкан жана туура манера менен алып жүрүшү керек:  •    Окуучулар ашкана кызматкерлерине сый-урмат менен малиле жасоо керек.  •    Окуучулар мектептин ашкана идиш-аяктарына аяр мамиле жасоо керек.  •    Ашканада катуу сүйлөгөнгө, чуркаганга, ойногонго тыюу салынат.  •    Окуучу тамактангандан кийин өзүнүн бошогон идишин тиешелүү жерге (идиштерди жууган жайга) алып барып коюууга милдеттүү.  2.Ашканадагы идиштерди ашканадан сыртка алып чыгууга тыюу салынат.  3.Ашканага сырткы кийим менен келүүгө тыюу салынат. 

• ОКУУЧУНУН МИЛДЕТИ:

Милдеттер аткарылбаса, анда укуктар бузулат.

Төмөндөгү макалдарды талкуулап, маанисин чечмелеп, ой бөлүшөлү.

Макал-лакаптар

«Өз уулун эч бир пайдалуу ишке үйрөтпөгөн адам, ууруну багып атканга тете». Т.Фуллер

Макал-лакаптар

«Перзентти беш жашка чейин падыша деп бил, беш жаштан он беш жашка чейин ага кызматчыңдай кара, он беш жаштан кийин болсо ага теңтушуңдай мамиле жаса»

Инди макалы

«Басылган кадам – адатка, адат – мүнөзгө айланат, мүнөз болсо бул – тагдыр»

У.Теккерей

Бала бактысы ата-эне мээриминде,

ата-эне бактысы баласынын ийгилигинде.

Чоңдор балдарга ачууланбашы керек, анткени аны оңдобойт, бузат.

Януш Корчак

Балдар ыйык жана таза. Аларды көңүлүңүздүн оюнчугу кыла албайсыз.

А.Чехов

Эгер сиз адамдан көп нерсе талап кылбасаңыз, анда андан көп нерсе албайсыз.

А.С. Макаренко

Көнүл бурганыңыздар үчүн чоң рахмат!