:«Окуучулардын өз алдынча таанып-билүү мүмкүнчүлүгү

«Окуучулардын өз алдынча таанып-билүү мүмкүнчүлүгүнүнө

таасир этүүчү факторлорлор жана алар аркылуу

окуучулардын чыгармачыл жөндөмүн, интелектин өнүктүрүү»

Теманын актуалдуулугу:

• 1.Азыркы учурдагы билим берүүнү өркүндөтүүнүн концепциясына ылайык, окуу предметтерин окутуу жана аны түшүнүүдө окуучулардын билимдерин, билгичтиктерин жана көндүмдөрүн жогорулатууда алардын таанып билүүсү, алардын өз алдынчалыгы маанилүү.

• 2.Коом өзгөрүп маалыматтар көбөйүп,маалымат алуу булактары да абдан көп, ошондуктан маалыматтын ичинен пайдалуу маалыматты алуунун, маалыматты өз алдынча таабуунун жолдорун, аны иштеп чыгуунун жолдорун үйрөтүү.

• 3.Окуунун психологиялык маанисин, окуган текстерди тез окуп, бат кабыл алуу мезгилдин талабы.

• 4.Окуучуларга окуунун техникасын үйрөтүү менен,окуп түшүнүү техникасын үйрөтүү.

• 5.Таанып билүүчүлүктүн факторлорунун (ой, акыл,акылды тазалоо) окуп түшүнүүгө тийгизген таасирин окутуп үйрөтүү абдан маанилүү.

а. окуу техникасын үйрөтүү

• б.акыл тазалоо ыкмасын үйрөтүү

в.окуучулардын ден-соолугун жакшыртууга, эмгектенүүгө, кооз дүйнөдө жашоого үйрөтүү.

Бүгүнкү күнү маалыматтын көптүгүнөн , ар түрдүүлүгүнөн окуучулардын жүрүм-туруму, кулк мүнөзү окуусу бири-бирине болгон мамилелери да коомго карай өзгөрдү. Ошондуктан окуучуларга керектүү маалыматты көп нерселерди байкап аны салыштырып керектүүсүн алууга үйрөтүү керек,б.а окуучулардын таанып –билүү өз алдынчалыгын өнүктүрүү керек.

1.Окуучулардын таанып –билүү өз алдынчалыгынын бир фактору өзүн-өзү таанып билүүсү.Адамдын мүмкүнчүлүгү абдан чоң. Адам өзүнүн мүмкүнчүлүгүн толук пайдалануу үчүн адам өзүн-өзу таанып билүү керек. Өзүн-өзү таанып билүүдө адамдын окуучунун акылы негизги фактор. Адамдын акылы бул дүйнөнү ушул көз ирмемде кабыл алат. Ал эми кабыл алуу процесси менен кабыл алынуучу обьектинин ортосунда ой үлгүлөрү кыпчылганда кабыл алуу начарлайт. Акыл көп учурда өзү өндүрүп чыгарган ой капканына өзү түшөт, ал дүйнөнү кабыл алуусуна тоскоол болот. Акылдын дагы бир өзгөчөлүгү: ал дайыма тайсалдап, кайсалактап, нары –бери урунуп жөнү жок далбастап турат. Буга байланыштуу кытайдын бир притчасында мындай деп айтылат: «Адамдын акылы туптунук суу сыяктуу. Эгерде адамдын акылы таза болсо, ал асмандагы жылдыздарды так өзүндөй чагылдырат. Эгерде суунун бети кирдеп, ар түрдүү таштандылар толуп кетсе, анда асмандагы жылдыздарды да сынган, бырчаланган, кирабалда чагылдырат». Биздин акылыбыз бир мүнөткө да эс албай, дайыма жамыраган ойлорго тепселип, жалкоо тартып, тайсаладап качып турат. Көптөгөн илимий ачылыштар акыл –эс бир саамга эс алган учурда ачылган. Акыл ай жарыгын жерге кандай текши чачса, адам да сырткы дүйнөнү так ошондой бүкүлү бойдон кабыл алуу керек.Чыгыш философиясынын көз карашы боюнча адамдын акылы- өз жаратылышында боштук б.а. акылыбыз аппак экран болсо,ойлорубуз ошол экран бетиндеги жансыз көлөкөлөр. М: үй шыпырган кыз тамак жөнүндө ойлонуп жүрсө ал эч качан ал үйдү таза шыпыра албайт.Кандай гана жумуш жасабайлы оюбуз ошол жумуштун айланасында болгондо гана иштин жыйынтыгы болот. М: Япон жазуучусу Фен Цай «Сыйкырдуу шапалак»-деген китебинде үй актаган киши жөнүндө айтып, адамдын көнүл буруусу жөнүндө айткан.Адам эң эле активдүү, жада калса уктап жатканда да активдүү. Акылды тазалап, табигый абалына алып келиш үчүн анын кабыл алуусун курч кылыш үчүн чыгышта медитация практикасы колдонулат.Медитация – бул адамдын акылын жөнгө салуу, башкара билүү дегенди түшүндүрөт.Медитациянын негизги принциби-адам акылынын бул дүйнөнү ушул көз ирмемде кабыл алуусун талап кылат.Ошондо гана адам бул дүйнөнү наристедей таза көрө алат, ал эми кабыл алуу менен кабыл алынуучу обьектисинин ортосуна ой үлгүлөрү кыпчылганда медитация жоголот. Биздин эсибизде калган ой тек гана чындык эмес ойдун жансыз үлгүсү. Эгерде адам бул дүйнөнү билсе анда ага кирүүнү билүү керек. Адам интелектисинин, чыгармачылыктын,энергиянын булагына жетүү мүмкүнчүлүгү адамдын өзүнүн ичинде. Физиктер далилдегендей жаратылыштагы заттар көптөгөн деңгээлдерден турат.