Наркоманиядан алдын алуу

Наркомания жана алкоголь

Алкоголь

• Тарыхтан бир кайрык: Спирттик

ичимдиктин мас кылуу касиети жөнүндө адамзат биздин доорго чейин 8000 жыл мурда эле:балдан,жер жемиштин ширесинен жана жапайы жүзүмдөн алкоголдук ичимдиктерди жасашкан.

Таза спиртти арабдар Vl–Vll кылымдарда эле ала башташкан, анын атын «аль коголь»(баш айланткыч) деп коюшкан.Аракты биринчи жолу 860-жылы араб Рагез даярдап чыгарган.Ислам динин негиз салуучусу Мухаммед тарабынан спирт ичимдикке тыюу салынып келген.Бул тыюу салуу Vll к. мусулмандардын закон жыйнагына –куранга киргизилген.Бирок, ага карабай эле көптөгөн элдер ичимдикти мактап ичип башаташкан ал эле эмес аны сатып да пайда көрүшкөн.Анда арактын күчтүүлүгү

5-10 0 ашкан эмес.

Изи бизде алиге чейин сакталып келет.Бирок салт менен күнгүн адаттын калышы абдан кыйын. Эмне үчүн азыркыга чейин биз арак сатууну токтото албай жатканыбыздын себептеринин бири дал ошондо.

Алкогольдун терс таасири:

Алкоголизм – оор өнөкөт дарт, көп учурда аны айыктырыш кыйын. Ал алкоголду узак убакка чейин такай ичүүнүн негизинде өнүгүп,организимдин өзгөчө паталогиялык абалы менен мүнөздөлөт: спирт ичимдигин ичпей тура албай калуу,аны көтөрүү даражасынын өзгөрүшү, адамдык сапаттын бузулушу,бүткүл ден-соолугунун бузулушу өзгөчө нерв системасы жабыркайт.А

Алкоголь аялдардын өмүрүн 10% ке, эркектердин өмүрүн 15% кыскарта тургандыгы жөнүндө маалымат бар.Немец врачы Крепелин аялдардын спирт ичимдигине аралашпоосу керектигин айткан.Анткени «биздин тукумубуз биротоло кырылып калат» деген.Бекеринен эл оозунда: «Күйөсүнүн ичкени-үйүнүн жарымы күйгөнү, аялынын ичкени-үйү бүтүн күйгөнү»деп айтылбайт.

• Кош бойлуу аялга өзгөчө тыюу салынат.Анткени балага терс таасирин алып келет б.а. ал майып болуп төрөлөт.Түйүлдүк өрчүй баштаганда анын кан айлануусу өз алдынча болбогондуктан эненин жана баланын канындагы алкогольдун концентрациясы бирдей болондуктан ымыркайга өтө чоң терс таасирин тийгизет.Ошондой эле бала эмчектен чыкмайынча бир грамм дагы ичкенге болбойт.
• Алкоголизм-кылмыштын жолу болуп эсептелет.

Америкалык окумуштуу Р.Динууидди алкоголизм кандай социалдык зыян келтирерин изилдеп чыгып:балдардын көчөдө калышы 45%ти, бардык кылмыштуулуктун 50%ти,балдардын кылмыштарынын 75%ти, киши өлтүрүүнүн 96%ти мастык менен алкоголизмге байланыштуулугун аныктап чыккан.

Ичимдикти жоготууга ар бир инсан аракет кылса жоголот.

Наркомания

Баңгилик- наркотиктерди жана наркотиктик таасири бар заттарды чегип же ичип көнүүдөн пайда болуучу өнөкөт дарт. Бангилик адамды наркотикти дайыма талап кылуу абалына жеткирип, анын акыл-эси жана күч-кубаты наркотикти кабыл алган же албагандыгына жараша болот. Ал ден-соолукту бузуп социалдык деградацияга дуушарлантат. Башты айлантып,мас кылып,магдыратуучу касиети бар апийим,кокаин,нашаа,марихуана,алкогол,морфий,бром сыяктуу заттар наркотике кирет.Баңгиликтин сыйкырдуу күчү бар деген аңыздан улам тарашы ыктымал, чындыгында анда эч касиет жок; уулануунун гана бир түрү. Көбүнчө социалдык жүрүм туруму бошоң, бекерпоз өспүрүмдөр баңги болушат.

Баңгиликке кабылуу

Баңгиликке эки жол менен кабылуусу мүмкүн:

* Биринчиден -врач дайындаган наркотик заттарды түшүнбөстүктөн баш аламан колдонуунун кесепетинен келип чыгат.Баңгилик наркотиктерди кайра-кайра алып наркотике мас болуу, магдыроо сезиминин козголушунан болот. Наркотикке психикалык муктаждык калыптанып, ансыз алар эч нерсе канааттанба, «бирдеме жетишпегенсип» турат. Ооруксунуудан, жагымсыз сезимдерден кутулуу, уйкуну келтирүү үчүн алар наркотикти көп өлчөмдө кабыл алышат. Бул мезгил наркотиктин түрүнө жана күчүнө жараша бир нече жумадан 1-2 жылга созулат. Акырындап ансыз жаша албай калышат. Керектелүүчү наркотикти өлчөмү арбый берет.

• *Баңгиликке өтүүнүн экинчи жолу : наркотикти мас болуп, магдыроо максатында атаын кабыл алуу. Мындай кишилер өзүн – өзү контролдой албайт. Баңгиликке тез берилипү көп дозадагы наркотик кабыл ала баштайт. Баңгилик наркотиктен мас болуу, магдыроо сезимди эңсеп, аны кайталап кабыл алуудан башталат.Наркотиксиз алар канааттанбагандыкты сезишет. Анда кишини наркотик гана тынчытат жана канааттандырат.Ошентип, наркотикке психикалык ынтызарлык калыптанып, өнөкөткө айланат. Наркотикти кабыл алган сайын анын организимге таасири басаңдайт, ошондуктан оорулуу дозасын көбөйтүп кабыл ала баштайт.

Адам наркотикти бир канча убакытка колдонбогон учурда:

Соо кезиндеги жагымсыз абалдар: тынчы кетүү,көңүл чөгүү,наркотикти кантип табууну ойлонуу ж.б. пайда болот.Ал эми мас болгондо жагымжуу, көшүлтүүчү сезим пада болгонсуйт.Бул абалдан чыгуу үчүн эптеп аны таап кабыл алуу үчүн өзүн кемсинтүүгө, калп айтууга, ууру кылуу ж.б. кылмыштарга барат.Эгер адам 1 суткадан ашык убакыт наркотик кабыл албай калса, абстиненттик синдром б.а. Өмүргө коркунучтуу өтө оор психикалык бузулуу жана алы кетүү паййда болот. Наркотик колдонбай калган учурда баңги токтоно албай оор абалда болот; башы ооруп шайы кетет, кара терге түшүп, уйкусу качат, окшуйт, өңү кубарып, кыжырданат,себепсиз коркуп, сестене баштайт.Абстиненция абалында адам өзүн-өзү да өлтүрүшү мүмкүн.

Абстиненттик мезгилде тырышуу, акыл-эстен ажыроо, галлюцинация, жөөлүү ж.б. болот.Организмдин баардык системаларынын иши начарлат, кан басымы көтөрүлөт,жүрөктүн кагышы тездет, булчундар ооруйт,түйүлөт,тамак сиңирүү органдары бузулат.Оорунун өнүгүшү менен наркотикти көтөрө алба калат, мурдагы доза оор ууланууга алып келиши мүмкүн. Анын айынан түрдүү ооруларга чалдыгат.Ошол оорунун кесепетинен жана каркотик денесине сиңип калгандыктан өлүмгө учурайт.

Коом жана баңгилик

• Коом баңгиликтин таралышына каршы күрөшөт, ага жол бербейт. Наркотикти сатуу, таркатуу, уюшуп кабыл алуу, уурдоо, врачтын уруксатысыз наркотикти колдонуу законсуз деп каралып, оор кылмыш катары жазаланат.
• Баңгилик адамдын ден-соолугуна гана эмес, тукумуна да зыян келтирет, балдары чабал, майып төрөлөт,үй-бүлөсүнө айлана-чөрөсүнө жаман таасир тийгизет. Баңгилердин үй-бүлөсүндөгү балдар начар тарбия алат, психикасы бузулат. Наркотикке көнүү жаш куракта башталат, анын кесепетинен эл чарбасы адистерди, жумушчуларды жоготот.

Баңгилерди дарылоо

• Баңгилерди атайын психиатриялык оорукананда гана така бакоо жүргүзүп, тыкан текшерип дарылоо мүмкүн. Дарылоо узакка созулат.
• Дарылоодон кийин оорулууну турмуш шартын кескин өзгөртүү талап кылынат, тааныштар чөрөсүн,жумуш ордун котруу зарыл,а түгүл турган жерин алмаштыруу максатка ылайык.Ошондуктан биз коом ар бир инсан баңгиликке жол бербөө зарыл.