Методическая разработка: Хандешан саттамаш.

Урокан ц1е.Хандешан саттамаш. Билгаласаттам.

Урокан zlupc:1амат, тетрадь, ручка, кехаташ (ИКТ-г1ирсах пайдаэцар). Х/оттош долчун хьесап (гайтамаш), 1алашонаш: кхеторан 1алашо:хаадеза, муьлхасаттамашбухандешан; х1ун гойтуxlopaсаттамо; билгаласаттамкхачамболлуш 1амо беза; кхиоран:берийнойладешарна т1еерзор; юсетош-кхиоран:шенматте а, винчу махке а безамкхиор.

Уроканнекъ.

Хьехархочундош. Маршалла хаттар. Белханметтигашкийчахиларталлар. Дешархойн дог-ойлаайар. (Мотиваци яр.)

Мотивационниэтап.(Интерактивниуьн т1ехь 3-rIaarlo).

• Де дика хуьлда шу, хьомедешархой! Таханацхьашатайпа де ду. Къеггинахьаьжнамалхбу, массо а самукъаневу. Дела а делла х1иттий ваймассо а малханадуьхьал? Цул т1аьхьа алийвайвовшашкахьекъаледешнаш? Дера ала.

Машар, ирс, аьттохуьлдашун х1усамехь!

Кхуурокехьдуккха а пайдехь дерг, керланигхуурдувайна. Хьовсалкхусуьрташка (1, 2, 3, 4). Суьрташкахьожуш, жопдалардоьхушуьга.

• Хаттаршнажоьпашдалар, тептарш т1ехь яздар, уьн т1ехь болх бар, кехаташ т1ехь болх бар.

• Шу муха хирдуурокехь? (Тидамехирду, хааршшордийрду.)

Жам1 дар:

• Муха болхбийрбуашаурокехь? (Жам1 дешархоша до, массарацхьаьна байт йоыпу.)

Оха къахьоьгурду,

Дика доьшурду,

Шу тхохдаккхийдийрду.

1. Урок д1аяхьар.

Хандашах 1амийнарг карладоккхуш д1ахьо болх. (Классниуьн т1ехь.)

1. Ц1ердешнашца маь1ница дог1уш долу хандешнашдаладайтар. Хьехархочо ц1ердош даладо, дешархоша - цуьнца дог1у хандош.

Корта лозу амал... яй...

Мача ... г1ишло ... rlapa...

Юьхь ... дог ... пен ...

Б1ов... алу... куй...

Тайп-тайпанахаттарш дала мегардудешархошна: коьрто х1ун до? - лозу; х1ун дира? - лезира; х1ун дора? - лозура; х1ун дин? - лези; х1ун дийрду? - лозурбу и. д. кх. а.

1. Тобанашкахьболх.

Ишттачаккхенашйолухандешнашдаладе. Дешархойтобанашка а бекъна, кхочушбайтамегардуxlapaболх.

у а о оьов е

(у - ору, хьожу, хуъйцу; а - хаьа, лепа, хьеха; о - го, хьо, вицло; оь—хьоь, лоь, д1аоь; ов — лов, дов, тов; е—ле, де, хье).

1. Коментированнияздар.

1иса леринахьоьжура Дауда сел атта а, тера а дохкучусуьрташка. Церан юрт ламанандукьа т1апа доьрзучуметтехь яра. Овкьаран ба- сахьчутархашний, гунашнийт1ехь а, бердашца а д1асадоладелла ц1е- нош ч1ег1ардигийн бенехтарлора 1исана Дауда дехкинчусуьрташкахь.

Цуюьртанмалхбалехьа дара айминахк, малхбузехьабоьра к1арг- бина дог1ура аьрхаШарой-Орга. И ши хи вовшахкхетараэвланйистхедачу ог1ехь. (Кагерманов Д.)

• Интонацицаеша текст.

• Ц1е тиллацунна.

• Муьлхачустилехьязйинаиза?

• Шайндешнашцасхьайийца.

• Билгалдаьхначудешнийн лексически маь1на дийца(mlana, тар­хашний).

• Текстерахандешнашсхьаязде. Билгалъяхацеранхенаш.

1. Керлакоьчалйовзийтар.

Хьехархочундош. (ИКТ-г1ирсах пайдаоьцуш, слайдашцагойтушкхетамбанмегарду).

1. Слайд.

Хандашобилгалдечударандолушдолчуьнцайолуюкъаметтиггойтусатгамо. И юкъаметтигкъамелдешволчуннахетарехьбилгалйолуш ю.

1. Слайд.

Хандашобилгалдеш долу дар билггалахуьлуш, хилла я хирдолуш хила тарло. Иштта и дар хиларлууш, и кхочушдар т1едожош я цхьабехкам, цхьабахьанахилчахиргхиларбилгалдоккхуш, я цунахцхьахаттаркхоллалушхила а тарло.

Цуьнгахьаьжжина, нохчийнматтахькъастабобилгала, бехкаман, лааран, т1едожоран, хаттарансаттамаш.

ХьехархочунгГоьнцадешархошауьнт1ехь а, тетрадаш т1ехь а х1от- тайокеп:

Билгаласаттам.

1. ЦогойтугГуллакхмассо а хенашкахьхилар, изабилггалакхо- чушхилар: веа, веара, веана, веанера, вог!ура, вог1у, eozlypву; хаьтти, хаъттира, хаьттина, хаьттинера, хоттура, хоьтту, хоьттурду.

2. Цуьнанкхокеп ю:

а) дацаран:ца 1еми, цалевзи, цалийхи.

б) ч1аг1даран:макхечи, ма эли, маваха.

в) хаттаран:кхечирий? веарий? туьйлирий?

1. Кхочушдо № 12 шардар.

77едиллар.Хандешнашцапредложенешх!иттае.Билгалъяхакоьртамеженаш. Билгалъяхахандешнийнхенаш.

1. Дешархошка 1аматан 6-чу, 7-чу аг1он т1ера бакъонашйоь- шуьйту.

2. Классниуьн т1ехь хьалххеязйина текст.

Гуттар а хуьлда мама.

.. .Езавайнайиша а, зуда а, да а.

Аммахалонгахькхойкхувайнене! (Некрасов Н.А.)

1. КирхьатГедеара. Зала чохьболчарадеттачуьрасовцийра т1араш.

- Ткъа х1инца, хьоме доттаг1ий, итт-пхийттаминотехьантракт\ - д!акхайкхиракирхьанат!ехьарагучуваьллачуконферансьес.

Хьала а г1евтгина, фойе чу буьйлабелирастуденташ а, хьехархой а.

Яккхийчузурманийноркестре вальслекхира. Берриг а бохург сан- на, халхабовлабуьйлабелира.

• Бакъйолухалхарчасанна, аттайолухьо-м.

• Ткъахьунацатов со халхаялар? - жиммаюха а хуьлуш, хаьтгира йо1а, шадегабаамбиначухасурт а х1оттош.

• Ахьа х1ун дуьйцу?.. Сайнаизатовшцахилча, со вер а варийхьоьцахалха?-велакъежира Эда. - Ткъа дагадог1ий хьуна, ахьа школа чекхъяьккхича, шунхиллачувечерерахьаннанасвайшаэккхор?-ве- лавелираиза.

• Х1аъ, дог1у, - ела а къежна, корта та1ийра йо1а. - Аса х1инца а тамашабо, хГетахьцунна и тхан школа карорах. Цкъа а цигаеана а маяцараиза... Суна-м и суьйрекъахьйирацо х1етахь... Тамашенастаг ю тханнана.

Педиллар.Билгалчусаттаманхандашна к1ел сиз а хьокхуш, д1аязъе текст. Билгалдахаоьрсийнматтера т1еэцна дешнаш.

1. Дешнийн диктант.

Ала, ара, деша, хъеха, дийца, хъийса, кхосса, xlomma, туда, худа, хъажа, хьежа.

Педиллар.Билгалчусаттаманбарх1е а хенедерзаде и хандешнаш.

Масала:

1. карарчухенахь: ала - олу;

2. яханаяьллачухенахь: элира;

3. х1инцца яханчухенахь: эли;

4. гушяханчухенахь: элира;

5. хьалхаяханчухенахь: аъллера;

6. иханчухенахь: олура;

7. хила мегачухенахь: олур;

8. хинйолчухенахь: эр ду.

1. Жам1 дар.

1. Стенах олубилгаласаттам? Даладемасалш.

2. Муха хуьлухандешнийнкепаш? Даладемасалш.

1. Ц1ахь: Шардар № 13, § 2.

2. Рефлекси.

Суна урокехьзеделларг!