Мен жоопкерчиликтуу чечим кабыл алам

Сабактын максаты:
1. Окуучуларга «Эркиндик», «Жоопкерчилик» деген создордун манызын, маанисин тушундуруу.
2. Оз мунозун таануу жана тарбиялоого чакыруу.
3. Адептик мыйзамдардын негизинде «эркиндикти», «жоопкерчилик» деген создорду колдоно билууго уйротуу.

Сабактын жабдылышы: таркатма материалдар.

Сабактын журушу:

Уюштуруу.
Суроолордун тегерегинде маектешуу уюштуруу:
   -  Оз мунозунор жонундо эмне айта аласынар?
   -   Эркиндик деген эмне?
   - Сен озунду эркин адаммын деп эсептейсинби?
   - Коз карандылык деген эмне?
   -  Жоопкерчилик деген эмне?
   -  Сен озунду жоопкерчиликтуумун деп айта аласынбы?
Мугалим:
Эркиндик дегенибиз – «азаттык» деген создун синоними. Эркиндик – оз каалоо, максатын, оз иш аракетин озу чече алуусу. Ошол эле учурда ал оз каалоолорун озу башкара алуусу, бирок каалоолору аны башкаруусу эмес.
«Эркиндик» деген созго «коз карандылык» карама-каршы. Эркиндигинен ажыраган дегенде биз турмодо отурган адамды элестетебиз.
    А.И. Солженициндин : «Камакта отуруп, турмуштун оорчулугун башымдан откоруп жатып, ички эркиндикти сездим» деген созу бар. Демек коз карандылык деген турмо менен эле чектелбейт экен. Адамдын «ички эркиндиги» болбосо, ал камакта болбосо деле коз каранды болот экен. Мисалы, ичкиликтен, бангиден коз карандылык, ан сезимден коз карандылык, саясий коз карандылык, экономикалык коз карандылык.
   Ал эми азыркы мезгилде жаш балдардын арасында компьютердик оюндан коз карандылык проблемалуу меселе болуп жатат. Бул коз карандылыктар оз каалоолорун башкара албагандан келип чыгат.
   Эми акылмандардын созуно конул бурсак «Жоопкерчиликсиз эркиндикке жетууго болбойт» деп айтышат.  Жоопкерчилик деген эмне экендиги жонундо бир топ оюнарды айттынар. «Жоопкерчилик – адамга куч беруучу жук» деген таамай айтылган афоризмдин маанисин чечмелеп королу. 
   Жоопкерчиликтуу болуу бир жагынан оордук келтирчу жук болсо, экинчи жагынан адам оз эрки менен которчу жук сыяктуу экен. Адам канча бийиктикке которулгон сайын ошончолук жоопкерчилиги жогорулайт. Эн биринчи адам озунун суйлогон созуно, журум-турумуна, аткарган ишинин тууралыгына, чыгарган чечимине жоопкерчиликтуу болот. Ошондой эле озунун ден соолугуна , омуруно да озу жоопкер болот.

Бышыктоо. Конугуу иштоо:
«Ким эмнеге жоопкерчиликтуу?»  деген оюн ойнойбуз. Класс эки топко болунуп, бири бирине кайсы бир кесиптеги же категориядагы адамды айтышат, экинчиси ал эмнеге жоопкер экенин табышат.
Мисалы, шофер – озунун автосундагы жургунчулордун омуруно, алдынан чыккан жоо журуучулордун, жолдогу башка автомобилдердин коопсуздугуна. ж.б. 
  Жетекчи кадр – оз кол алдында иштеген эмгекчилердин коопсуздугуна, алардын эмгек акысынын убагында толонушуно, эмгек шартына ж.б.
Окуучу –
Мугалим –
Врач –
Президент –                ж.б.

      Жыйынтыктоо:
  Элибиз байыртан эле жоопкерчиликтуулукту баалаган. Анда элдик адеп-ахлак нормаларынан жоопкерчилик эмне экендигин дагы теренирээк тушунолу.
     Жоопкерчилик. Бул – пендечиликтеги жогорку сапат. Адамдар­дын өзүнө-өзү талап коюусу. Жашоо-тиричиликте ар кими өзүнүн жекече жолун тандап, ага карата мамиле кылуусу. Турмуш куруусу, бала-чака күтүүсү. Мындай касиеттер:
Биринчиден, бөбөктөргө, жаш муундарга, үйдөн тарбия-таалим берүүнүн туура багытта болушунан;
Экинчиден, ата-эненин ич-ара ынтымагынан, балдарына өзүлөрүнүнүн жүрүш-туруш үлгүлөрүнөн;
Үчүнчүдөн, үй-бүлөдө атанын алган ордунан, ал ээлик катары табышкеринен, үй-бүлөсүн ойдогудай багуусунан;
Төртүнчүдөн, анын айыл арасындагы, эл ичиндеги кадыр-бар-кынан, башкалар баамдоочу таасиринен, ишмердүүлүгүнөн ж.б. са-паттарынан;
Бешинчиден, эненин үй ичин тирдентүүсүнөн, зайыптарга таан­дык күч-аракеттерин талаптагыдай жүргүзүүдөн, үзүлгөндү улап, жоктон бар кылууларынан;
Алтынчыдан, эр-аял алыс-жакындагы ымалаш-санаалаштарга катышууларынан, мейман күтүүдөн, элчилдигинен ж.б.у.с. тирүүчүлүктөгү жол-жоболору өз нугунда, изден тыйбай алып баруу аркылуу жоопкерчиликтери артылып келгени.