Məktəbin uşağa təsiri

Məktəbin uşağa təsiri

Tərbiyə prosesi çoxşaxəli hadisədir və məktəbin rolunun müstəsnalığı təkcə müəyyən bilik bazasının formalaşmasında deyil, həm də fundamental insan keyfiyyətlərinin tərbiyəsində və sosial davranışın əsaslarının öyrədilməsindədir. Bəs bu zaman münasibətləri korlamamaq və kömək etmək üçün necə düzgün davranmaq olar? Şagird həyatında təhsil mühüm yer tutur. Təhsil müəssisəsinin divarları daxilində uşaq, təfəkkür formalaşdıran və onun gələcək intellektual inkişafına töhfə verən əsas biliklərə yiyələnir. Şagird həyatı boyu ona faydalı olacaq öyrənmə bacarıqlarına yiyələnir. Məktəbin divarları arasında “təhsil bünövrəsi” qoyulur. Eyni zamanda, qeyd etdiyim kimi təhsil prosesi çoxşaxəli hadisədir və təkcə müəyyən bilik bazasının formalaşmasında deyil, həm də fundamental insan keyfiyyətlərinin tərbiyəsində və sosial davranışın əsaslarının öyrədilməsində məktəbin rolunun müstəsnalığıdır. Sinifdə uşaq cəmiyyətdəki rolunu müəyyənləşdirərək, mənəvi təcrübə qazanaraq, öz məsuliyyətini dərk edərək kollektivə qoşulmağı öyrənir. Bu baxımdan, məktəbin şəxsiyyətə təsirini qiymətləndirmək çətindir. Burada şagird yaxşı formalaşmış əxlaqi prinsiplər sistemi ilə tanış olur, ümumi dəyərləri və vəzifələri başa düşməyi, habelə davranışlarını onlara uyğun idarə etməyi öyrənir. O, vaxtının çox hissəsini təhsil müəssisəsində keçirdiyindən onun şəxsiyyətinin böyük ölçüdə məhz məktəbin divarları arasında formalaşdığı qəbul edilir.

Məktəb uşağın şəxsiyyətinin inkişafına hansı mənfi təsir göstərə bilər?

Uşaq, süngər kimi, həm xeyirxah, həm də mənfi atmosferin elementlərini udur. Onun sosial mövqeyi, dünyagörüşü, maddi vəziyyəti, yaşayış şəraiti və öyrənmə qabiliyyəti - bütün bunlar bu və ya digər dərəcədə gələcək inkişafın əsasını təşkil edir. Təhsil müəssisəsi şəxsiyyətin bütün aspektlərinə təsir göstərir. Bu təsirin müsbət olması vacibdir. Axı məktəb müxtəlif temperamentli, xarakterli, müxtəlif yaşlarda olan insanların təmasda olduğu sosial məkandır. Bu mühitin ünsiyyətdə, öyrənmədə, fiziki inkişafda və oyunlarda özünü həyata keçirmək imkanı yaratması vacibdir. Uşaq şəxsiyyətlərarası ünsiyyət mədəniyyətini dərk etməli, insanlara hörmət və tolerantlıqla yanaşmağı öyrənməli, əməkdaşlığın əhəmiyyətini başa düşməlidir. Bu vəzifələr hər zaman və istənilən nəsil üçün aktualdır.

Şagirdlərlə iş zamanı müəllimin vəzifələri

Məktəbin uşağın inkişafına təsiri əsasən müəllimlərin təhsil prosesinə yanaşması ilə müəyyən edilir. Məktəblilər arasında dərslərə maraq birbaşa tədrisin keyfiyyəti ilə bağlıdır, buna görə də müəllimin əsas vəzifələrinə aşağıdakılar daxildir:

materialın səriştəli və maraqlı təqdimatı;

öyrənmək üçün motivasiya;

aydın və başa düşülən izahatlar;

şagird bacarıqlarının inkişafı;

yeni biliklərin mənimsənilməsinə nəzarət.

Şagirdlərin şəxsiyyətinin formalaşmasında müəllimlərin də böyük rolu vardır. Tədris və məktəbdənkənar fəaliyyətin təşkili formalarını seçərkən müəllim tərbiyəçi kimi çıxış edir.

Bəzi müəllimlər nə üçün uğursuzluğa uğrayırlar?

Əsas biliklərin əldə edilməsi prosesində hər bir şagird öz prioritetlərini və xüsusi maraqlarını inkişaf etdirir. Yaşla, məktəblilər öz imkanlarını və həyat perspektivlərini, habelə gələcək peşəkar fəaliyyət sahələrini dərk etməyə başlayırlar. Bu anda müəllimin vacib vəzifəsi yeniyetməni dəstəkləmək, məqsədini müəyyənləşdirməyə kömək etmək və bəlkə də düzgün idealları və dəyərləri nəzərə alaraq hərəkətlər alqoritmini formalaşdırmaqdır. Məlumdur ki, insan müəyyən biliyin praktik əhəmiyyətini dərk etdikdə öyrənməyə motivasiya xeyli artır. Buna görə də müəllimin vəzifəsi təkcə nəzəriyyənin quru təqdimatı və məktəb kursunun mənimsənilməsinə nəzarətlə məhdudlaşmır. İdeal olaraq, müəllim öyrənməyə ümumi maraq aşılayır və ya aşılamır. Qazanılan biliklərin mənasını və məqsədini, onların əhəmiyyətini dərk etmək şagirdləri stimullaşdırır, onların intellektini zənginləşdirir. Müəllimin şagirdlərə müzakirələrə rəhbərlik etməyə və öz fikirlərini müdafiə etməyə imkan verməsi vacibdir. Ünsiyyət qurmaq və öz mövqeyini ifadə etmək imkanı təlim prosesinə maraq oyadır və polemika bacarıqlarını aşılayır. Pedaqoji ictimaiyyətinin keyfiyyətli məktəb təhsili almaq üçün lazımi addımlar barədə məlumatlılığı təəssüf ki, kifayət qədər deyildir. Nəticədə bir çox valideynlər və şagirdlər məktəbdə verilən praktiki biliklərin səviyyəsindən narazıdırlar. Yetkinlik dövründə uşaq üçün faydalı ola biləcək və hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət formalaşdırmağa kömək edən bir çox cəhətlər nəzərdən qaçırılır. Buna görə də, indi getdikcə daha çox valideyn yeni öyrənmə formatlarının faydaları haqqında maraqlanır. İnternet imkanları müzakirə edilir. Müasir texnologiyalardan istifadə etməklə məktəbdə təhsil almaq valideynlərin və şagirdlərin diqqətini getdikcə daha çox cəlb edir. Digər məsələlərlə yanaşı, bütün atalar və analar məktəbin uşağa necə təsir etməsi, eləcə də əyani təhsilin keyfiyyətindən razı deyil. Bütün hallarda tədrisə yanaşma və metodlar hərtərəfli işlənib hazırlanmalı və minlərlə təcrübə ilə təsdiqini tapmalıdır. Məktəb uşağın şəxsiyyətinin inkişafına ancaq müsbət təsir göstərməlidir.

İstifadə edilmiş resusr:

https://interneturok.ru/blog/voprosy_psihologii/vliyanie-shkoly-na-rebenka

Hazırladı:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu - Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi), Azərbaycan Respublikası “Təhsil Şurası” İB-nin İdarə Heyətinin üzvü