Адабиятдан ачыкъ дарс 10 кл.
Дарсны аты: «Таш улан».
Дарсны мурады:1)охувчуланы ана тилге бакъгъан сюювюн артдырмакъ;
2)халкъ авуз яратывчулукъну гьакъында билимлерин эсге алмакъ,
генглешдирмек ва беклешдирмек;
3)халкъ авуз поэзиягъа хас белгилени токъташдырмакъ;
4) «Таш улан» деген эпос йырны маънасын ачыкъ этмек;
5) охувчуланы Ватанына бакъгъан сюювюн артдырыв;
6)элини тарихине бакъгъан сюювюн артдырыв.
Иш къураллар: презентация,карточка,
Дарсны юрюлюшю
Къурум иш
Дарсны темасын токъташдырыв.
Видеоролик «Дагестан»
Муаллим Дагъыстандагъы бирликни гьакъында айта.
Дагъыстан-бырынгъы маданиятны,уллу тарихи адатланы эли.Дагъыстанданда кёп миллетли халкъ яшай буса да,оланы бир-бирине ортакъ хасиятлары,адатлары кёп болгъан.Дагъыстанны халкълары идея ва чеберлик якъдан кёп бай яратывчулукъну болдургъан.Асарлар бек терен маъналы ва чебер.Шо асарлар алдын дагъыстан халкъланы:аварланы,даргилени, къумукъланы, лезгилени,лакланы ва оьзгелени-уллу чеберлиги булангъы авуз яратывчулугъу болгъанлыгъына шагьатлыкъ эте.Шрну учун дагъы тарихлени боюна тангалана гелген гьар халкъны оьзюню девюрюн суратлайгъан,къыйынына-тынчына къыймат берген,инсанланы дюньягъа къаравун гёз алгъа гелтиреген асарлар кёп санавда ёлугъа.
Халкъ авуз яратывчулукъ.
-Халкъ авуз яратывчулукъ
Авторлары белгили болмагъан,асрулардан асрулагъа авуздан авузгъа айтыла гелген асарлагъа халкъ авуз яратывчулукъ деп айтыла.Олар яшавдагъы тюрлю-тюрлю гьаллагъа тыгъыс байлавлу,терен ойлу,чебер тил булан келпетленген,ачыкъ маъналы ата-аналагъа,уллулагъа гьюрмет этивню,эл арада юрюлеген ел-ерукъну гьакъында сейлейген асил хасиятлагъа ес болмагъа,эдеплиликге,ягьлы-намуслу болувгъа ва ш.б. темалагъа багъышлангъан асарлар.
Айтывлар ва аталар сёзлени мисал учун гелтире.
Янгыз терек бав болмас,янгыз таш къала болмас.
-ХАЯ жанрлары.
Ёмакълар,чечеген ёмакълар,йырлар,хабарлар,айтывлар,аталар сёзлери ва ш.б.
-Халкъ авуз поэзия-ХАЯны бир жанры.
Бугюнгю дарсыбызда биз сизин булан эпос йырланы гьакъында сёйлежекбиз.
Расул Гьамзатовну сёзлери эсге геле:
«Къалам булан язылмагъан тав(дагъыстан) халкъны тарихи-ол язылгъан къылычлар(хынжаллар), оракълар,атланы туякълары,сынташлар булан».
Эпос-?(Слайд)
-Эпос йырланы барысында да игитлик,адамлыкъ,намус макътала,къызбайлыкъ, къызгъанчлыкъ,ягьсызлыкъ сёгюле.
Эпос йырлар халкъны тюрлю-тюрлю девюрлердеги яшавун-турушун суратлай.13юз йылдагъы гьаллар «Таш улан» ва «Парту Патима» деген халкъ йырларында гёрсетилген.
Бугюн биз сизин булан «Таш улан» деген йырны уьстюнде ишлежекбиз.
-Муаллимни сёзю йырны гьакъында.(беседа по легенде)
Бырын заманларда Дагъыстангъа Акъсакъ Темир чапгъын этген.Кёп къагьрулу болуп токътай шо заманлар Дагъыстанны халкъларына,неге тюгюл Акъсакъ Темирни зулмусуну гючюн бир айтып бир къоя.Акъсакъ Темирни асгерлерини ашы-суву бите.Булар сув излеме башлайлар. Шо заманда Акъсакъ Темир оьзюню вазирлерине буйрукъ бере сув излеме.Олар нечакъы излесе де бир зат да табып болмайлар.Акъсакъ Темир бек ачувлана олагъа.Сонг вазири айта оьзлер бир къойчу яшны гёргенин.Акъсакъ Темир атдымы сув къайда экенни дп сорагъанда, вазири огъар айта-яш бирзат да айтмады деп.Акъсакъ емир дагъыдан да бек ачувлана ва айта вазирлерине гиччи яшны да къоркъутуп болмайгъан не адамларсыз деп ва буйрукъ бере ону къыйнап айтдырма.Тек о да бажарылмай:не зат этсе де яш пыса болгъан.Акъсакъ Темир оьзю айтгъанда да яш огъар къоччакъ кюйде жавап берген: «Сув да топуракъ йимик бизинки. Ватаныбызны берме сюймейген йимик,сувубузну берме де сюймейбиз».
Душманлар яшны нечакъы да къыйнагъан,амма яш гючю,ругьун сындырп болмагъанлар.Артда да шо яш таш къаягъа айланып къалгъан.
Историческая справка.
-Дагъыстанны ва Россияны 14 юз йылны ахырындагъы яшаву-турушун суратлав.
Акъсакъ Темирни гьакъында сёз.(атыны гьакъында бир-эки сёз).
14 асруда Орта Азияда уллу пачалыкълар къуруп тахшагьарын Самаркандны да этип Тамерлан(персидс. «Тимур-ланг»-хромой Тимур),савлай дюньягъа ес болма сюйген.Ол пачаланы арасында Чингисханны ушата болгъан.Шо саялы Темирланны мурады болуп токътай Монгол империяны озмакъ ва Бютюн дюнья пачалыкъ тизмек.Оьзюню мурадыны гьакъында Темирлан булай айта болгъан: «Сав дюньяны адамлар яшайгъан ерине бир пачадан артыкъ тийишли тюгюл».Оьзюню муратына етмек учун Темирлан бирзат алдында да токътамай болгъан.Шагьарланы, юртланы бузуп,адамларын оьлтюрюп-кёп уллу зулму эте болгъан.Башгъалар Темирлан геле десе,къоркъма башласын деп.
Тимур Тохтамыш ханны ханны утгъан сонг 1391 йылда Каспийни эки янындагъы пачалыкълагъа чапгъынланы башлай.1394 йылда Ирандан,Азербайжандан оьтюп Кавказгъа геле.Шо давланы гёрген Фома Мецонский(АРмения) Тимурну чапгъынларыны гьакъында булай айтгъан: «Огь,балагь!Огь къайгъы!Ондагъы къоркъув ва азап къыямат гюндеги азапны йимик эди.Савлай пачалыкъны топурагъы къангъа боягъан эди».
1395 йылда язбашда Тимур оьзюню асгерлери булан Каспий денгизни бою булан темиркъазыкъгъа багъып ёл тута.Дербентден оьтюп Дагъыстанны топуракъларына гире. Низам-ад-Дин Шамини сёзлерине гёре Тимурну зулмусу шончакъы да гючлю болгъан гьатта «мингнен бир адамда сав къалмай болгъан».1395 йылда 15 апрелде уллу дав болгъан Кура оьзенни ягъасында.1396 йылда Тимур оьзню арбаларын Таргъу юртда къоюп гьалиги Акуша районгъа ерли етишген.Ону зулмусундан кёп шагьарлар,юртлар ва халкълар къыйналгъан.Тек Дагъыстанны халкълары къаныгъывлу кюйде ябуша болгъан.Кёп тюрлю миллетлер яшаса да Дагъыстанда душмангъа къаршы ябушувда олар бир-бирин тутуп,бир-бирине аркъа таяп, бири-бири учун жанын берме рази болгъан.
Акъсакъ Темирни зулмусун бизин халкъыбыз гючлю чебер усталыкъ булан яратма бажаргъан.Биз гьали эпос йырны охуп,шогъар мюкюр боларбыз.Тек бизге бу йырны охуйгъандае ёлукъма бола гьали биз сизин булан къолламайгъан сёзлер.
Слайдгъа багъып къарагъыз:
Сёзлюк иш
Асру-век
Елевчю-завоеватель
Зулму-жестокость
Рагьмулу-милосердный,сострадательный,жалостливый,сердобольный
Къая-скала,утёс.
Сокъмакъ-тропа,дорожка,играть,ткать.
Тамчы-капля,капелька.
Вазир-визирь, высший сановник.
Вакил- представитель,посланец,делегат.
Сувлукъ- фляжка.
Пача- царь.государь,правитель.
Азап- мука,страдание,кара,покаяние,бремя,тяжесть.
Орман- лес,пуща,роща.
Оьлюм -смерть,смертность,гибель
«Таш улан»
ТАШ УЛАН
(Лезги тилден)
Акъсакъ Темир гьукму сюрген къазаплы,
Текген халкъгъа къайгъы булан азапны.
Кекюреклер толгъан пашман ойлагъа,
Кюстюнювлер етишген кёк бойлагъа,
Азап, оьлюм къуршап алгъан тавланы,
Къара булут къаплагъан гюн шавланы.
Халкъ яшагъан итлер булан тартышып,
Къанлар акъгъан сувлар булан къатышып.
Аналаны сюювлери урлангъан,
Гелинлени намуслары хорлангъан.
Тавлу уланлар гётермеге болмагъан,
Акъсакъ берген азапланы тавлагъа.
Тав юртларда бирев сама къалмагъан,
Бир агьлюдей болуп чыкъгъан давлагъа.
Яшав, пайлап жумалагъа, айлагъа,
Асруланы нече артгъа ташлагъан.
Харманагъан юлдузлагъа, айлагъа,
Акъсакъ гьали тёбен тюшме башлагъан.
Аз къалса да берк гийгенлер юртларда,
Акъсакъ Темир болса да тав сыртларда,
Орманлар ёкъ, салкъын тапмай гечмеге,
Булакълар ёкъ, сув табулмай ичмеге.
Орман яллай, тютюн бюркген къырланы,
Гюн шавлалар къыздыргъан таш ярланы,
Бир тамчы сув артыкъ минг алтындан,
Вазир-вакил гетген сувну артындан.
Яр ягъаны боюн тутуп къурулгъан
Акъ чатырлар эсге сала къувланы.
Бети-башы гюйген, авзу къуругъан
Елевчюлер излей, тапмай сувланы.
Артда Акъсакъ баш вазирин чакъырып,
Буйрукъ этген, къоркъув берген акъырып:
«Сув табугъуз! Гиригиз гьар анакъгъа!
Тулукъланы элтигиз сув булакъгъа,
Сорап сувну сокъмакъларын билигиз!
Тюелеге юклеп алып гелигиз!»
Сувсуз къайтгъан сувлукълары Акъсакъны –
Тюелери, тулукълары Акъсакъны,
Кёкюрегин къайгъы басгъан Акъсакъны,
Алмагъа кюй ёкъгъа сувдан ясакъны.
Къайгъы басмай болгъан буса юрекни,
Болмас эди гёзьяш герекли.
Сувлар агъа болгъан буса оьрлерде,
Бир де яшав болмас эди ерлерде.
Вазир сёйлей, пачасыны алдында
Дёрт бюкленип ерге ятгъан гьалында:
«Рагьмулу бол, пачам, эт бир тилевню,
Тавларда биз гёрмедик гьеч биревню.»
Тек мингенде биз шо бийик тавбашгъа,
Къаршы болдукъ гьакъылгъа мукъ бир яшгъа.
Багъагъаны бир къой эди, къарадыкъ,
«Сувгъа сокъмакъ къайдандыр?» - деп сорадыкъ.
Биз сорайбыз ёлну сувгъа барагъан,
Яш сёйлемей, токътап бизге къарагъан.
Сонг, бираздан, яш тербенип йиберди,
Эки къашы парх берди окъ-жаягъа,
Оьктем кюйде башын оьрге гётерди,
Ошап къалды ол бийик ташкъаягъа».
Эки гёзю ошап къызгъан темирге,
Акъсакъ пача шулай айтгъан вазирге:
«Вазир, башынг бош, кеп алмай тынышдан,
Гьакъыллы баш къоркъа даим къылычдан.
Тынгламагъа салгъан башгъа къулакъны,
Тап дегенмен, тапмагъансан булакъны!
Неге къойдунг гьайгев яшны сёйлетмей,
Гетме сагъа сувну ёлун гёрсетмей?»
«Пачам, бизге рагьмулу бол, тилеймен,
Бир къулакъ ас шо яш гьакъда сёйлеймен:
Къамучулар алды эки яягъы,
Аркъасында сынды, къойчу таягъы.
Биз о яшгъа, пачам, не гьал салмадыкъ,
Тек авзундан сёз чыгъарып болмадыкъ.
Гьалы битип артда ерге йыгъылды.
Жаны гелип тамагъына тыгъылды,
Сонг бираздан, яш тербенип йиберди,
Эки къашы парх берди окъ-жаягъа,
Оьктем кюйде башын оьрге гётерди,
Ошап къалды ол бийик ташкъаягъа».
«Вазир, башынг бош, кеп алмай тынышдан,
Гьакъыллы баш къоркъа даим къылычдан.
Неге къойдунг яшны этин биширмей,
Сувну ёлун тез эсине тюшюрмей?»
«Рагьмулу бол, шагьым, болма къазаплы,
От булан да бердик огъар азапны.
Къызгъан темир чыгъармады шо яшны
Я бир сёзюн, я гёзюнден гёзьяшны.
Нечик болур, оьзюнг ондан сорасанг,
Огъар бираз алтын берип къарасанг?»
Чакъырылып гелгенде де къойчу яш,
Къайпанмагъан, къатып тургъан къатарбаш.
Акъсакъ Темир чыкъгъан пача чатырдан,
Сорав алгъан къоркъувсуз яш батырдан.
Яшгъа алтын узатгъанда пача къол:
«Магъа алтын тарыкъ тюгюл!» деген ол.
Йыртыллайгъан болгъан яшны гёзлери,
Шагь буюруп яшны тилин юлкъдургъан.
Акъсакъ пача сув ичмеген булакъдан.
Сув ерине булакъ болуп къан акъгъан.
Оьз намусун таза сакълап, иймей баш,
Оьктем кюйде оьлегенде къойчу яш –
Эсге алып оьз оьмюрюн, бёлюнген,
Шулай айтып сёйлейгендей гёрюнген:
«Кёкюреклер герип тыныш алмасдай,
Душман гирген тав къолланы ав бассын!
Артгъа багъып къайтып чыгъып болмасдай,
Сокъмакъларын ярлар авуп, тав бассын!
Ташгъа дёнюп мен ташкъая болайым!
Душманланы ёлун къыркъып турайым!»
Болса сени юрекде бир сюювюнг,
Сюювюнгдей гючлю болса гюювюнг,
Гьар заман да сюйгенингни этерсен.
Гюйгюнчеге сюйгенинге етерсен.
Шо къойчу яш сюйген болма ташкъая,
Болгъан, гьона, бизге оьктем иржая!
Нелер этип айланса да душманлар
Ташгъа дёнген къойчу яшны йыкъмажакъ!
Элингни сюй, сакъла салып аягъа!
Эл учун оьл, оша шо ташкъаягъа!
-Чебер кюйде гесегин охумакъ
Охувчулар булан бирче инсценировка этмек «Таш улан» йырны гесеклерин охувчулагъа берип.
Акъсакъ Темир:«Вазир, башынг бош, кеп алмай тынышдан,
Гьакъыллы баш къоркъа даим къылычдан.
Неге къойдунг яшны этин биширмей,
Сувну ёлун тез эсине тюшюрмей?»
Вазир:«Рагьмулу бол, шагьым, болма къазаплы,
От булан да бердик огъар азапны.
Къызгъан темир чыгъармады шо яшны
Я бир сёзюн, я гёзюнден гёзьяшны.
Нечик болур, оьзюнг ондан сорасанг,
Огъар бираз алтын берип къарасанг?»
Чакъырылып гелгенде де къойчу яш,
Къайпанмагъан, къатып тургъан къатарбаш.
Акъсакъ Темир чыкъгъан пача чатырдан,
Сорав алгъан къоркъувсуз яш батырдан.
Яшгъа алтын узатгъанда пача къол:
Яш:«Магъа алтын тарыкъ тюгюл!»
деген ол.
Йыртыллайгъан болгъан яшны гёзлери,
Шагь буюруп яшны тилин юлкъдургъан.
Акъсакъ пача сув ичмеген булакъдан.
Сув ерине булакъ болуп къан акъгъан.
Оьз намусун таза сакълап, иймей баш,
Оьктем кюйде оьлегенде къойчу яш –
Эсге алып оьз оьмюрюн, бёлюнген,
Шулай айтып сёйлейгендей гёрюнген:
«Кёкюреклер герип тыныш алмасдай,
Душман гирген тав къолланы ав бассын!
Артгъа багъып къайтып чыгъып болмасдай,
Сокъмакъларын ярлар авуп, тав бассын!
Ташгъа дёнюп мен ташкъая болайым!
Душманланы ёлун къыркъып турайым!»
Маънасыны уьстюнде иш.
-Охувчулагъа соравлар йыргъа гёре.
Тесктни уьстюнде иш
-рифма
Чебер къураллар
-ошатывлар,
-къопдурувлар,
-Башгъа адабият келпетлер булан тенглешдирив(Парту Патима)
Магьаммат Атабаевни «Таш улан» деген асарындан гесегин алып йыр булан тенглешдирив.
Акъсакъ Темир,яманлыкъгъа айтылгъан,
Атынг сени девюрлерден артылгъан,
Чирип битип къалмаса да лабарынг,
Халкъ арада юрюп тура хабарынг.
Ичме сув да къоймасбыз деп душмангъа,
Акъсакъ геле деп бир хабар алгъандокъ,
Булакъланы,къуюланы басдырып,
Ер ютгъандай этген дей халкъ алданокъ.
Акъсакъ Темир Дагъыстангъа етише,
Алгъа къарап юрегине зар тюше:
Айлана да асгери кёп-аш къайда?
Ашлыкъларын яллатгъанлар,айгьай да!
Кюлге дёнген абзарлары,уьйлери,
Тарлавларын тувар-маллар таптагъан.
Бавларында,тереклени орнунда,
Тюп ташлардай,тюпгючлери токътагъан.
Акъсакъ-Темир бир ягъына къараса,
Дув денгиз бар толкъун уруп турагъан:
Акъсакъ-Темир бир ягъына къараса,
Гюн гюйдюрген тавлар,ялын урагъан.
Асгерлери ари-бери чабалар,
Сув тапмайлар,къойчу яшны табалар.
Сувну юашын тапгъан йимик гёргенлер,
Къойчу яшны тутуп алып гелгенлер.
Къойчу яшгъа,къоркъув билмей къарагъан,
Акъсакъ-Темир ачувланып сорагъан:
-Шунча шулай бошап къалып,дангырап,
Айт,бу якълар не балагьгъа тарыгъан?
-Акъсакъ-Темир!Бошап къалгъан бу якълар,
Халкъымны шо сагъа берген саламы.
Акъсакъ-Темир,сен бар туруп дюньяда,
Сенден уллу балагь дагъы боламы?
Топуракълар тузлу болгъан бу якъда
Халкъларымны къаны булан теринден.
Алып гетме бола буса гётерип,
Къоймас эди сагъа къарыш ерни де!
Акъсакъ-Темир:
-Таман яш!-деп акъыргъан,-
Сувну гёрсет!Сёзлерингни геечрбиз.
Сув бар ерни гёрсетмесенг,шу ерде,
Къойдай союп,сени къанынг ичербиз!
-Сувну гёрсет!
-Сувну гёрсет!
-Гёрсетмен!
Оьлсегиз де янып-гююп ичигиз!
Къаным мени къурбан босун халкъымдан,
Сув ёкъ сизге!Мени къаным ичигиз!
Акъсакъ айта,ойлап этме бир амал:
-Бир тулукъ сув берип,бир къап алтын ал!
Къайтмагъанман бир де айтгъан сёзюмден -
Бу якъланы ханы оьзюнг болуп къал!
-Хазналарынг берип магъа къойсанг да,
Намусумну ва халкъымны сатмасман.
Шу еримде къойну йимик сойсанг да,
Акъсакъ,сагъа сув бар ерни айтмасман.
-Айтарсан!-деп,жаллатлары ёрмели
Къойчу яшны якъ-ягъындан алгъан дей.
-Айтмасман!-деп,бирден эки яш батыр
Шо еринде ташгъа дёнюп къалгъан дей.
Дав ёлларда кёпню гёрген,чыдагъан
Акъсакъ-Темир абдырагъан-адагъан.
Таш улангъа къарай-къарай тартына,
Акъсакъ-Темир авур минген атына.
Халкъы нечик,щолай уллу къоччакълыкъ
Чыкъгъандан сонг гьатта гиччи яшындан...
Акъсакъ-Темир Дагъыстандан гетген дей,
Акъсакъ болуп гьакъылындан башындан.
Хабарлары хазналагъа ошагъан,
Къоччакъ ишлер унутулуп къаламы,
Бу хабар да бизден алда яшагъан
Къоччакъ халкъны бизге къойгъан саламы.
-Елевчю Акъсакъ-Темирни халкъ нечик къаршылай?
-Халкъны ана топурагъына болгъан уллу сюювню суратлайгъан сатырланы табып охугъуз.
Охувчулагъа соравлар:
-«Таш улан» деген йыр бизин негер уьйрете?
-Къоччакълыкъ деген сёзню нечик англайсыз?
-Таш уланны келпетин нечик суратлама боласыз?
-Игитликге,къоччакълыкъгъа багъышлангъан айтывланы узатмакъ
Батырны батырлыгъы яв гелгенде билинир.
Дюньяны малын берсе де намусунгну сатма.
Эргиши эки керен оьлмей.
Бола бусанг,болат ойнат къашынга,болмай бусанг,явлукъ байла башынга.
Дос къара гюнде билинир.
Эргишини бир сёзю эки болмас.
Къоччакълыкъ даим яшай.
-Уллу Ватан дав
Дёрт пионер яшгъа Советлер Союзуну Игити деген ат берилген:Лёня Голиков,Марат Казей, Валя Котик,Зина Портнова.
Анасы да булан бирче яшайгъан юртгъа фашистлер гире.Маратны анасын фашистлер тутуп,алып гете,сонг Маратгъа хабар етише анасын фашистелр оьлтюрген деп.Яшны юреги ачувгъа тола,Марат партизан болуп Станьков агъачлыкъгъа гете.Ол оьзюню отряды булан бирче разведкагъа бара болгъан.Душманланы гарнизонларына гирип бек багьалы материалланы гелтирме бажаргъан.Марат оьзюн бек каътты ругьлу,къоччакъ кюйде гёрсетген.Марат оьлегенде де бек къоччакъ кюйде оьлген.
Минск шагьарда Маратгъа эсделик таш салынгъан.Валя Котик 1930 йылда тувгъан.Советлер Союзуну Игити деп ат берилгенлени арасында лап жагьили.Дав башлангъан заманда Валя алтынчы класда охуй болгъан.Валентин Украинаны топурагъында партизан болуп дав этген.
1943 йыл 29 октябреде немец офицерни оьлтюрюп,оьзюню ёлдашларын оьлюмден къутгъаргъан.1944 йыл авур яра тийип Валя Котик оьлген.Советлер Союзуну Игити деген ат огъар 1958 йылда берилген.
-Инкъыллапчылар.
Уллубий Буйнакский,Зайналабит Батырмурзаев,Джалалутдин Къоркъмасов...(слайд)
-Гьалиги игитлер.(Магомед Нурбагандов)
Охувчулар оьзлер билеген игитлени эсгере.
Эсделик ташлар.(суратлары)
-Инкъыллапчылагъа
-Мамаев Курган
-Белгисиз солдатгъа
Рефлексия:
-Дав деген сёзге синквейн.
Дав
Къайгъылы,къара
Оьлтюре,къыра,яндыра
Ёкъ,тарыкъ тюгюл бизге дав!
Къайгъы,къара гюн.
-Таш уланны юрегин жыяйыкъ( охувчулар таш улангъа хас хасиятланы гиччи юреклеге язып,ватмангъа ябушдура)
-Шиъру яшлар сатырланы битдирме герек.(бизин авуз яратывчулугъубуз)
Парахат дюньябыздан давлар арекде болсун,
Шатлыкъ, сююнчлер булан юреклерибиз толсун.
Саламат яшамагъа барыбыз къаст этейик,
Ата-бабадан къалгъан борчубузну кютейик
адатны юрютейик.
17.Къыйматлав
18.Парахатлыкъгъа ва бирликге чакъырагъан йырлар.
Ёкъ тарыкъ тюгюл бизге дав
Дюнья тарыкъ бизге сав
Тарыкъ бизге де яшав.
Гёр,нечик гёзел дюньябыз,
Дюнья бизин уябыз,
Шат яшайыкъ барыбыз.
Гелигиз,гел,гел,гел,
Халкълар бир болайыкъ,
Эшмесин дав еллер
Дюньяны аяйыкъ.
Уьйге иш
- «Игитлик даим яшай» деген темагъа гёре гиччирек хабар язмакъ;
-Йырдан бир гесеги гёнгюнден.
20.Бир эки ёрав
«Элингни сюй,сакъла салып аянга,
Эл учун оьл,оша шо таш къаягъа».
373
103 282 
