Ядролук куралдар

№ 18 А Тукеев атындагы орто мектеби Аскерге чейинки даярдык

Сабактын темасы : Ядролук куралдар

Даярдаган : Аскерге чейинки даярдык мугалими

Боконов Омурбек

Ядролук куралдар

Сабактын максаты :

Окуучулар ядролук куралдар алардын колдонулушу ,кыйраткыч күчү , жабырлантуучу таасирлери жана коргонуу чараларын үйрөнүшот .

Ядролук курал –бул ядронун ички энергиясын пайдаланып аны жардыруунун күчү менен массалык кыргын саалуучу курал.

Ядролук куралдын пайда болуу тарыхы .

XX кылымдын 40-жылдарынын башында АКШ да окмуштуулар атомдун ядросунунун жарылуу күчүн курал катары пайдалануу жолдорун изилдей башташкан .

.

Ядролук куралдын пайда болуу тарыхы .

• Алгачкылардан болуп ойлоп табылган куралды текшерүү үчүн 1945-жылы 16-июлда АКШ ядролук куралды сыноочу жардырууну уюштурган

Ядролук куралды колдонуу

• АКШ 1945-жылы 6-августта атом бомбасын Япониянын Хиросима шаарына таштаган
• Бомба «Малыш» деп аталып салмагы 2722 кг заряды Уран -235

"Малыш«Атомдук бомбасы (Хиросима ш).

Ядролук куралды колдонуу

• 1945-жылы 9-августта АКШ тарабынан «Толстяк» деген аталыштагы экинчи атом бомбасы Япониянын «Нагасаки» шаарына ташталган .
• Бомбанын салмагы 3175кг заряды Плутония -239

Атомная бомба "Толстяк", (г.Нагасаки).

Атом бомбасынын кыйраткыч таасирлери

• Япониядагы атом бомбасынын жарылуу учурунда пайда болгон жарык нурдан ,ысык темпратурасынан (темпратура 5000 ⁰ С жакын болгон) жана жарылуу толкунунун күчүнөн көз ирмемде 300 мин адам каза болгон 200минден ашуун адам түрдүү жаракаттарды алышкан айланасы 12кв километрди түзгөн аянттагы бардык курулуштар толугу менен талкаланган.

Ядролук жарыша куралдануу

• Бул окуя бүт дүйнөнү титиретип ядролук курал менен жарыша куралдануунун башталышына себепкер болгон.
• СССР мамлекети 1947-1953-жылдары өзүнүн атомдук бомбаларын сыноодон өткөргөн ал бомбалардын көлөмү Хиросима ,Нагасакиде ташталган бомбалар менен бирдей көлөмдө болуп бирок жарылуу күчү алардан 20 эсе күчтүү болгон

Ядро лук куралдар

1952-жылы Англияда

1960-жылы Францияда

1964-жылы Кытайда

Кийинчерээк Индияда ,Пакистанда,Түндүк Кореяда ,Израилде

колдонууга даярдалган .

Ядролук куралдарды алып жүрүчү каражаттар.

Жер устүндөгү жана суу үстүндөгү жардыруулар :

душмандын жердеги жана суу үстүндөгү аскерлерин жана курулуш обьектилерин жок кылууга багытталат, жардыруу болгон жердин айланасында жана шамалдын багыты багытталган тарап бир нече километрге чейин радиациялык булганууга дуушар болот.

Абадагы жардыруулар: Жерден 10 км ге чейинки бийиктикте жургүзүлүп асмандагы ракеталарды,самолетторду жана жердеги обьектерди жок кылууга багытталат анын жарык нуру ,ысык темпратуурасы жана толкунунун күчү жер бетинде ,абада эң күчтүү кыйратуучу сокку урат , радиациялык таасири да айланага таасири күчтүу болот .

Жер алдындагы жана суу алдындагы жардыруулар: Жер алдындагы жана суу алдындагы обьектерди жок кылууга багытталып жардыруу жүргузулгөн жердин айланасын бүлүндүрүп жардыруучу заттардын жана радиациялык калдыктары менен айлананы булгашат .

Бийктиктеги жардыруулар : Жерден 10 км ден жогорку бийиктикте жургүзүлүп асмандагы ракеталарды,самолетторду жок кылууга багытталат.

Ядролук жарылуунун жабырлантуучу таасирлери.

Ядролук жарылуунун кыйраткыч таасиринин болжолдуу бөлүнүшү

Жарылуу толкунунун кыйраткыч күчү

.

Жарылуу толкунунун күчү -абада күчтүү басымды жаратып үн ылдамдыгынан жогорку ылдамдык менен бүт айланага таркап кыйратуучу сокку урат .

Толкундун күчү

2 секундада 1 км ге

5 секундада 2 км ге

8 секундада 3 км ге таркайт.

Күчтү басымдын жана учуруп кет үү ч ү шамалынын күчүнөн душмандын курулуштары талкаланып аскер күчтөрүн жана техникаларын учуруп талкалап жок кылат . 100 км радиус аралыгында тирүү жан калбайт.

Коргонуу чаралары : Жарлар,чу ң курлар, үйм ө к д өң с өө л ө рд ү н далдоосуна жашынуу

Ядролук жарылуунун жарык нурлануусу

Жарык нурлануусунан жабырлануу : жарык нурлануу бир нече секундага созулуп 5-10 ми ң градус ысык темпратура, рентген, ультра , инфра, нурлары менен коштолот. Жардыруу болгон жерде айланадагыларды күйгүзүп , ө рт ө п жок кылат. Аралыктын узакташы менен күйгүзүүчү күчү азайып жарык нуру көзд ү жабыркатып көрбөй калууга алып келет. Жарылуу болгон зонадан 15 км алыстыктагы адам жарылуу учурун караган болсо көзүнүн карегин күйгүзуп жараксыз кылат.

Коргонуу чаралары : К ө л ө к ө түшүрүүчү бардык тоскоолдуктар,түтүн , чаң,туман,жаап жаткан жаан нурдун таасирин азайтат.

Ядролук жарылуунун радиациялык жабырлантуучу агымы

Жардыруудан кийин 15-20 сек аралыгында көзгө к ө р ү нб ө г ө н гамма бөлүкчөлөрү жана нейтрондордун агымы пайда болуп айланага радиациялык жабырлантуучу агым таркайт.

Радиация тир үү организмди к ө з ө п ө т ү п организмдин функцияларын,кээ бир органдарды иштен чыгарат мээни жабыркатып , нур оорусунун натыйжасы ө лүмгөучуратат.

Альфа бөлүкчөсүн- кагаз барак

токтотуп кла алат

Бета бөлүкчөсүл- алюминий лист тосуп

өткөрбөй кое алат.

Гамма квантттары жана нейтрондор- ар кандай предметтерди көзөп өтүүгө жөндөмдүү

• Радиациянын жабырлантуучу таасири айланадагы абада топтолгон радиациялык нурлануунун дозасына жана радиоактивдүү энергиянын санына жараша болот .
• Абада топтолгон радиациялык нурлануунун дозасы рентген (Р) менен өлчөнөт.

• Бир рентген (1рад)-бул 1см3 абада 2 милрд.пар иондор бар экенин билдирет.
• Адамды өлүмгө алып келүүчүү радиациян дозасы 600-1000 рад

Радиациялык жабыркатуучу аймак 4 зонага бөүнөт

. Зона А. радиациянын дозасы 40 тан 400 радды түзгөн зона –бул жарылуу эпицентринен бир топ алыс аралыктагы зона

Зона Б. радиациянын дозасы 400-1200 радды түзгөн зона күчтүү жабырлантуучу зона .

Зона В . радиациянын дозасы 1200-4000 радды

түзгөн зона коркунучту жабырлантуучу зона.

Зона Г. радиациянын дозасы 7000 радка чейин жетип тирүү жанды көз ирмемде күйгүзүп жок кылуучу зона

Коргонуу чаралары : Тосмолор жана жашырыннуучу жайлар ,жертөлөлөр,(бетон,жыгач,жер катмары),коргонуучу каражаттар,(ОЗК)

Жашырыннуучу жайларда ,жертөлөлөрдө бир суткага чейин чыкпастан жашынып туруу сунуш кылынат.

Электромагниттик импульс

Жарылуунун натыйжасында кыска убакыт аралыгында электромагниттик энергия пайда болуп душмандын бардык электротехникасын ,байланыш апараттарын ,самолеттордун борттук компьютерлерин жарактан чыгарат.

Сабакты бышыктоо үчүн суроолор.

• Ядолук куралдардын пайда болуу тарыхы?
• Азыркы учурда ядролук куралы бар өлкөлөр?
• Жардыруунун кандай түрлөрү бар?
• Ядролук жарылуунун жабырлантуучу таасирлери?
• Жарылуу толкунуну кандай таасир этет ?
• Жарык нур менен нурлануу коркунучу канчалык?
• Радиациялык нурдануу деген эмне анын таасирлери кандай?
• Электромагниттик импульс деген эмне анын кандай таасири бар ?

Көңүл бурганыңыздар үчүн

ырахмат!