G eometriýa 6
Jumaýew A.A.
GÖNIBURÇLY ÜÇBURÇLUKLARYŇ HÄSIÝETLERI.
6
1
5
4
3
2
7
9
8
1 0
11
… taýýar çyzgylarda
1 7
1 6
1 5
1 4
1 3
1 2
GÖNIBURÇLY ÜÇBURÇLUKLARYŇ DEŇLIK NYŞANLARY.
18
22
21
19
23
20
… taýýar çyzgylarda
25
2 7
24
26
NAZARY BILIMLERI BARLAMAK.
28
30
29
31
32
33
KATET
GIPOTENUZA
А
В
С
KATET
1
А
В
С
G öniburçly üçburçlukda ýiti burçlaryň jemi 90 0 .
2
А
30 0
В
С
G öniburçly üçburçlukda 30 0 burçuň garşysynda ýatan
katet gipotenuzanyň ýarsyna deňdir.
3
А
30 0
В
С
G öniburçly üçburçlukda gipotenuzanyň ýarsyna
deň katet 30 0 burçuň garşysynda ýatýar.
1
А
А
В
С
С
В
Eger bir gönüburçly üçburçlugyň katetleri degişlilikde
başga bir gönüburçly üçburçluguň katetlerine deň
bolsa, onda ol üçburçluklar deňdirler.
2
А
А
В
В
С
С
Eger bir gönüburçly üçburçlugyň kateti we oňa
sepleşýän ýiti burçy degişlilikde başga bir
gönüburçly üçburçlugyň katetine we oňa sepleşýän ýiti
burçuna deň bolsa, onda ol üçburçluklar deňdirler.
3
А
А
С
В
В
С
Eger bir gönüburçly üçburçlugyň gipotenuzasy we ýiti burçy
degişlilikde başga bir gönüburçly üçburçlugyň gipotenuzasyna
we ýiti burçuna deň bolsa, onda ol üçburçluklar deňdirler.
4
А
А
В
С
С
В
Eger bir gönüburçly üçburçlugyň gipotenuzasy we kateti
degişlilikde başga bir gönüburçly üçburçlugyň gipotenuzasyna
we katetine deň bolsa, onda ol üçburçluklar deňdirler.
А
В
С
E ger üçburçlugyň iki tarapy deň bolsa, onda oňa
deňýanly üçburçluk diýilýär. АВ = АС
А
М
В
К
С
N
D eňýanly üçburçlugyň
esasyna geçirilen bissektrisa
h em medianadyr,
hem beýiklikdir.
Deňýanly üçburçlugyň
esasyndaky burçlar
deňdirler
esasyndaky
burçlar
mediana, beýiklik,
bissektrisa.
В
С
D
А
Ü çburçlugyň daşky burçy oňa çatyk bolmadyk
iki içki burçlaryň jemine deňdir.
А
M
В
С
G öniburçly üçburçlukda göni burçuň depesinden inderilen
mediana gipotenuzanyň ýarsyna deňdir.
А
M
В
С
Eger üçburçlugyň medianasy onuň tarapynyň ýarsyna
deň bolsa, onda bu üçburçluk göniburçlydyr.
1.
Berlen :
Tapmaly :
В
Kömek
G öniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
37 0
А
С
G öniburçly üçburçlygyň
ýiti burçlarynyň jemi 90 0 .
Jogaby:
2.
Berlen :
Tapmaly :
Kömek (3)
В
D eňýanly
üçburçluk
D eňýanly
üçburçlugyň
häsiýeti
С
А
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
Jogaby:
3.
Berlen :
Tapmaly :
А
Kömek (2)
х
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
2х
В
С
Jogaby:
4.
Berlen :
Tapmaly :
А
Kömek (2)
30 0
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
4
В
С
Jogaby:
5.
13
Berlen :
Tapmaly :
В
Kömek (2)
Ü çburçlugyň
daşky burçy
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
120 0
С
А
D
Jogaby:
6.
8,4
Berlen :
Tapmaly :
А
Kömek (2)
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
4 , 2
В
С
Jogaby:
7.
8
Berlen :
Tapmaly :
А
Kömek (3)
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
D
D eňýanly
üçburçlugyň
häsiýeti
45 0
M ediananyň
häsiýeti…
В
С
Jogaby:
8.
Berlen :
Tapmaly :
К
Kömek (2)
Ü çburçlugyň
daşky burçy
9
150 0
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
Р
Е
С
Jogaby:
9.
Berlen :
Tapmaly :
B
Kömek (2)
Göniburçly
üçburçlugyň
nyşany
25 0
Göniburçly
üçburçlugyň
häsiýeti
С
D
A
Jogaby:
Çyzgylara seredip
meseläniň şertini
we jogabyny
ýazmaly .
11
12
13
10
14
15
16
17
10.
Tapmaly :
В
?
70 0
С
А
Jogaby:
11.
15,2 sm
7,6 sm
Üçburçlugyň burçlaryny tapmaly .
В
С
А
D
Jogaby:
12.
Tapmaly : AH
H
В
12 0 0
4 sm
С
А
Jogaby:
1 3 .
Tapmaly : AE
В
60 0
3 0 0
С
А
7
E
Jogaby:
1 4 .
Tapmaly :
В
С
7
3,5
А
D
7
Jogaby:
1 5 .
20
Tapmaly : CK
А
150 0
С
В
K
Jogaby:
1 6 .
Tapmaly :
А
70 0
K
С
В
Jogaby:
1 7 .
Tapmaly :
D
?
А
K
16
8
Jogaby:
В
С
18.
Ü çburçluklaryň deňligini subut etmeli.
B
Kömek
D
Göniburçly
üçburçluklaryň
d eňlik nyşanlary
А
G ipotenuzasy we ýiti
burçy boýunça…
С
Netije
19.
Ü çburçluklaryň deňligini subut etmeli.
А
Kömek
Göniburçly
üçburçluklaryň
d eňlik nyşanlary
С
B
K ateti we oňa sepleşýän
ýiti burçy boýunça…
D
Netije
20.
Ü çburçluklaryň deňligini subut etmeli.
А
Kömek
Göniburçly
üçburçluklaryň
d eňlik nyşanlary
K atetleri boýunça…
B
С
D
Netije
21.
Ü çburçluklaryň deňligini subut etmeli.
А
Kömek
Göniburçly
üçburçluklaryň
d eňlik nyşanlary
О
С
B
K ateti we gipotenuzasy boýunça…
D
Netije
22.
Berlen :
Subut etmeli : BD – burçuň bissektrisasy
B
Kömek (2)
Üçburçluklara
seretmeli
Göniburçly
üçburçluklaryň
d eňlik nyşanlary
C
А
D
Netije
BD - bissektrisa
23.
Berlen :
Subut etmeli : TС – mediana ∆ КT N
Kömek (4)
T
Üçburçluklara
seretmeli
Дополнительное
построение
Göniburçly
üçburçluklaryň
d eňlik nyşanlary
А
B
D eňýanly
üçburçlugyň
häsiýeti
N
K
C
Netije
TС - mediana
Çyzgylara seredip
meseläniň şertini
we jogabyny
ýazmaly .
25
26
27
24
24.
Subut etmeli : ∆ ABC = ∆ DKP
K
В
1
2
С
D
А
P
Gipotenuzasy we ýiti
burçy boýunça…
Netije
2 5 .
Subut etmeli :
P
А
В
С
K atetleri boýunça…
Netije
26.
Subut etmeli :
А
С
K
В
N
P
2 7 .
Subut etmeli :
C
А
L
K
B
T
N
28 we 29 ýumuşlarda dogry
ojgaplary saýlamaly, düşündirmeli
3 0 we 3 1 ýumuşlarda 1, 2 we 3
burçlaryň gradus ölçeglerini
tapmaly
3 0 we 3 1 ýumuşlarda 1, 2, 3, 4 we 5
burçlaryň gradus ölçeglerini
t apmaly. Deň göniburçly
üçburçluklary
görkezmeli we düşündirmeli.
29
3 0
28
3 1
3 2
3 3
28 .
∆ ABC üçburçluk göniburçlymy?
А
Sebäbi ?
ÝOK
30 0
HAWA
Göniburçly üçburçugyň
ýiti burçlarynyň jemi 90 0 .
С
6 0 0
В
29 .
∆ ABC üçburçluk göniburçlymy?
Pikirlen !
Sebäbi ?
А
ÝOK
45 0
С
HAWA
D eňýanly üçburçlugyň
esasyndaky burçlar deňdirler.
Göniburçly üçburçugyň
ýiti burçlarynyň jemi 90 0 .
В
3 0 .
1, 2 we 3 burçlaryň gradus ölçeglerini tapyň
Pikirlen !
Berekella !
50 0 , 40 0 , 50 0
В
40 0 , 50 0 , 40 0
50 0
30 0 , 60 0 , 30 0
45 0 , 45 0 , 45 0
1
2
3
А
С
3 1 .
1, 2 we 3 burçlaryň gradus ölçeglerini tapyň
В
Berekella !
Pikirlen !
3
4 0 0 , 5 0 0 , 4 0 0
30 0 , 60 0 , 30 0
2
5 0 0 , 4 0 0 , 5 0 0
1
С
4 0 0
45 0 , 45 0 , 45 0
D
3 2 .
1,2,3,4,5 burçlaryň gradus ölçeglerini tapyň
D
Berekella !
Pikirlen !
1
2
50 0 , 65 0 , 6 5 0 , 25 0 , 25 0
45 0 , 45 0 , 45 0 , 45 0 , 55 0
А
30 0 , 30 0 , 60 0 , 6 0 0 , 30 0
F
3
4
5
25 0 , 25 0 , 65 0 , 65 0 , 50 0
В
40 0
С
3 2 .
D eň üçburçluklary görkeziň.
D
Sebäbi ?
Pikirlen !
Berekella !
1
2
∆ FDB = ∆ ADB
∆ FDB = ∆ ABC
А
∆ DAB = ∆ CAB
F
3
4
5
G ipotenuzasy we
ýiti burçy boýunça…
В
40 0
С
3 3 .
1,2,3,4,5 burçlaryň gradus ölçeglerini tapyň
F
Pikirlen !
Berekella !
В
С
3
5
4
50 0
30 0 , 30 0 , 60 0 , 6 0 0 , 30 0
А
45 0 , 45 0 , 45 0 , 45 0 , 55 0
25 0 , 25 0 , 65 0 , 70 0 , 40 0
2 0 0 , 2 0 0 , 70 0 , 70 0 , 4 0 0
1
2
D
3 3 .
D eň üçburçluklary görkeziň.
F
Sebäbi ?
В
Berekella !
Pikirlen !
С
3
5
50 0
4
∆ DAB = ∆ CAB
А
∆ FDB = ∆ ABC
∆ FDB = ∆ ADB
1
G ipotenuzasy we
ýiti burçy boýunça …
2
D
Üstünlik hemraňyz bolsun!
G eometriýa 6
Jumaýew A.A.