Гендердик зордук-зомбулук

Зомбулук - бул адамдын эркин чектөө, анын үстүндө бийликке ээ болуу жана башкаруу максатын көздөгөн, системалык түрдө кайталанып туруучу адам эркине каршы физикалык, психологиялык, экономикалык жана сексуалдык мүнөздөгү таасир этүүчү актылар.

Кандай таң калычтуу болбосун, мындай мамилелерде көптөгөн адамдар, балдар күн кечиришет жана зомбулук болуп жатканын билишпейт. Мамилелерде сүйүү, ишеним, өнөктөштүк жок болуп, алардын ордунда бийлик, башкаруу, зомбулук орун алат. Бул мамилелер бир адамдын экинчисине болгон кемсинтүүсү, тарбиялоосу, чектөөсү менен мүнөздөлөт.

Зомбулуктун түрлөрү:

• Физикалык

• Психологиялык
• Экономикалык
• Сексуалдык
• Гендердик
• Үй-бүлөлүк

Жыл сайын жүргүзүлүүчү глобалдык акция 25-ноябрь, Эл аралык Аялдарга карата зордук-зомбулуктун бардык түрлөрүн жоюу күнүндө башталат жана 10-декабрь Адам укуктарынын Эл аралык күнүндө жыйынтыкталат. 16 күндүк акция аялдарга жана кыздарга карата зордук-зомбулукка байланыштуу жымжырттыкты жоюуга жана басмырлоонун бардык түрлөрүн токтотуу боюнча жамааттык аракеттерди күчөтүүгө багытталган.

Көпчүлүк адамдар ырайымсыз мамилени, зомбулукту үй-бүлөдөгү чыр-чатак деп кабыл алып, жабырлануучулар (аял, эркек экендигине карабай) бардык убакта укук коргоо органдарына кайрыла бербейт. Ал эми зомбулук жасап жаткан адам өзүнүн иш-аракеттерин туура деп ойлоп, актоого боло турган көрүнүш катары кабылдайт, башкалар да ага көз жумушат. Бул балдар жана башка үй-бүлө мүчөлөрүнүн ортосунда зомбулуктун кайталанышына, күчөшүнө алып келиши мүмкүн.

Маалымат катарында:

• Жыл сайын 16 күндүк акция өткөрүү чечимин 1999-жылы Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясы кабыл алган.
• Өкмөттүн маалыматына ылайык, 2019-жылдын он айында Кыргызстанда 5185 үй-бүлөлүк зомбулук катталган.
• Адистердин айтымында, үй-бүлөлүк зомбулукка кабылгандардын 74,5% сабалып, 24,9% психикалык кысымга алынат.

Гендердик зомбулук - бул "аялдарга физикалык, сексуалдык же психологиялык жактан зыян келтирүүчү же азап келтирүүчү гендердик негиздеги зомбулуктун бардык аракеттери. Буга коомдук, ошондой эле жеке адамга карата зомбулук көрсөтүү, мажбурлоо же уруксатсыз эркиндигинен ажыратуу коркунучу кирет. ”

Ал эми бул сүрөттөгү каармандар Кыргызстандагы гендердик зордук-зомбулуктун курмандыктары