Эссе жазуға үйретудің тиімді жолдары

Оқушыларды эссе жазуға үйретудің тиімді жолдары

Эссенің құрамы

• кіріспесі – 75 сөз,
• негізгі бөлімі – 150 сөз,
• қорытынды бөлімі – 25 сөз.

ТАФТТ әдісі

• Т - тезис
• А - аргумент
• Ф - факті
• Т - талдау
• Т – тұжырым

• 1.Тезис Аргумент Факті Сипаттау Салыстыру Статиситка Тұжырым
• Тезис Аргумент Болжам 

• Бес саусақтың суретін саламыз;
• Белгілі бір затты немесе адамды сипаттайтын бес қасиетін жазамыз. («Менің досым», «Үнемшілдік»)

Шынашаққа ең жеңіл немесе маңызды емес қасиетінен бастатып, басбармаққа келгенде ең маңыздысын жазамыз неге олай жазғаныңызды біріншіден, екіншіден, меніңше деген қыстырма сөздерді пайдалану арқылы дәлелдейміз.

Бақытты болмауыңа не себеп?

• Адамдардың бәрі бірдей ұмытшақ келеді. Сенің бар тілегің бақытты, қуанышты болу ғана. Бірақ, бәрі жақсы уақытта да бір нәрселердің көңіл алаңдататыны жаман-ақ. Ендеше, сенің алға қойған мақсатқа жетпеуіңе не себеп? Бақытты әрі қуанышты бола алмаудың сыры неде? Жақында психологтар осы сұраққа қарасты зерттеу жүргізіп, төмендегідей нәтижелерге қол жеткізе алды.
• Қандай? 5 аргумент келтіріңіз

• Ашкөздік. Табыс көзі неғұрлым көбейген сайын, соғұрлым аз боп көріне түседі. ...
• Іштарлық. Жағымсыз эмоция сыйламаған жағдайда ғана пайдалы саналады. Ал жетістікке жетуде...
• Кешіре алмау. Жо-жоқ, ешқандай ақыл айтқалы тұрған жоқпыз. Жай ғана өз өміріңізге үңіліңіз: "Қанша адамды шынайы түрде кешіре алдым?”
• Пайдакүнемдік. Еске алшы, соңғы уақытта өз пайдаңнан бөлек не істеп, неңдей жақсылық жасадың? ...
• Жалқаулық. Бүгінгі таңда қаншама адам жалқаулықтың кесірінен бақытсыз болып жүр екен? Психологтардың сөзіне сенсек: істегің келмей тұрған нақтылы іске бүкіл өміріңнің байланысты екенін елестетіп көр. Қорқып кеттің бе?..Тағы басқа себептер бар ма екен?

Жүрген жеріңде ізің қалсын

• Қарындашты ең алғаш жасаған иесі оны қорабына салып жатып, оған мынадай насихат айтыпты: «Өз ортаңа барғанда мына 5 қағиданы жадыңда мықты сақта, сонда ғана қалам біткеннің ішіндегі ғаламаты бола аласың. Бірінші, ұлы істерді істеуге сенімің болсын. Ол үшін басқалардың қолындағы тағдырыңа төзуің керек.
• Екінші, сол ғаламаттыққа жетудің алғышарты – қылпылдаған пышақпен ұшталған сәттегі азапқа төзе білу.
• Үшінші, болашақта жанды жерің өзегің екендігін естен шығарма.
• Төртінші, болашақта өткізуің мүмкін болған қателіктерді қазірден бастап ойлана бер.
• Бесінші, жүрген жеріңде із қалатын болсын. Сонымен өз иесінің насихатын есіне берік ұстанған қарындаш әлі күнге қолданыста жүр екен.

Аргумент

• Сіздің көптеген ірі істерді жасауға қабілетіңіз бар. Бірақ, кей шақтарда пендемін ғой деп өз-өзіңізді тастай саласыз. Елде жоқ талант сізде бар ғой, оны мойындайсыз. Онда сізге не кедергі?
• Бірнеше факт келтіріңіз:

Жаттығу

• Ауыстыру – Менімше, қыздардан гөрі ұлдар мықты
• Толықтыру- Себебі олар....
• Өзгерту- Ұлдарды қыздардан әлсіз ететін факторлар туралы білдім.
• Толықтыру, дамыту- Олар....
• Аяқтау- Қорыта келе....

Жігіттер қыздан әлсіз бе?

• Қыз жігіттен әлсіз бе? Стереотип емес пе? Кімнің кім екенін енді біліп алыңыз! Сонымен, қыз баладан жігіттің әлсіз болатын тұстары мыналар болмақ...

• Ауру. Ер адамдардың қыз балаларға қарағанда обыр ауруларына (РАК) шалдығу қаупі артық. Статистикаға сүйенсек, жігіттер түрлі жұқпалы инфекциялар мен тұмау, одан қалды өкпе ауруларына әйел адамдарға қарағанда көбірек шалдығады. Асқазан аурулары да бұл тізімде бар.
• Мұның бір себебі ер адам ағзасындағы Y-хромосомасында болып отыр, нақтырағы, әйелдерде болатын Х-хромосомасының жоқтығынан. Х-хромосомасы ағзаның түрлі ауруларға қарсы тұруына қызмет ететін қасиеті бар. Қыз балалар ер адамдарға қарағанда аштық жағдайына, шаршау, стресстер, түрлі ауруларға төзімді келеді екен. Әйелдер ер адамдардан күштің жоқтығынан ғана жеңілетін көрінеді.
• Тағы бір себеп – ер адамдардың өз денсаулығын күтуге мән бере бермейтіндігі болып отыр. Ол аз десеңіз, еркектер тіпті денсаулық туралы сөйлесіп, ол кітаптарды оқымайды да. Осыған қарамастан олар ер адам ауырмайды, әйел адамнан күштірекпіз деген ойға бекіп қалған.

• Энергия тапшылығы. Ерлердің қан айналым жүйесі әйелдердің жүйесіне қарағанда дұрыс қызмет атқармайды. Қандай да бір ота жасату ерлерге қиын соғады екен. Ерлерге ауа да жетіспейді, себебі олар әйелдерге қарағанда тез әрі көп мөлшерде ауа керек етеді.

• Ми қызметі . Жігіттер мен қыздардың миы әрқалай дамиды екен. Ерлердің оң жақ миы ерте дамиды екен де, қыз балаларда сол жақ миы ерте тұрақталады. Дәл осы себепті қыз балалардың жазуы ұлдардың жазуына қарағанда әдемі болады.
• Көптеген зерттеулер ер адамның оң жақ миының жұмысынан олар кеңістіктегі жағдайды (ориентация) басқара алатынын дәлелдеп берген. Ерлердің сәулетші, құрылысшы, суретші болатыны да сондықтан екен. Ал әйел адамдарда уақыт өткен сайын екі жақ миы да теңеседі. Бұл арқылы қыз балалар қарым-қатынас жасауға, психологияны барлай зерттеуге мүмкіндігі көп. Ер адамдарды қыз балаларға қарағанда оңай алдай алатынымыз да сондықтан.