Алтай ( ашы? саба?)

                                                   ?ызылжар орта мектебі ММ

   Та?ырыбы:     Алтай.(ашы? саба?

 

      ?ткізген:Ізма?амбетов Е.І.

                                                          Класс: 8 

 

?ызылжар,2014ж.

Саба?ты? та?ырыбы: Алтай тауы

Саба?ты? ма?саттары:             

Білімділік:	Алтайды? географиялы? орны, геологиялы? ??рылымы ж?не пайдалы ?азбалары, ?зендері мен к?лдері таби?ат зоналары, ?сімдіктер мен жануарлар туралы білімдерін ке?ейту;
Т?рбиелік:	Биік таулар туралы т?сінік бере отырып, таби?ат к?ркемдігін т?сіне білуге ?йретіп, эстетикалы? т?рбие беру, экологиялы? сауаттылы??а баулу;
Дамытушылы?:	?аза?станны? физикалы? карталармен ж?мыс істеп биік таулар?а сипаттама беруге ?йрету, жа?а технологияны ме?герту ж?не ?осымша тапсырмалар беру негізінде, логикалы? ой-?рісті ?амту;
Саба?ты? типі:	Жа?а білімді ме?герту.
Саба?ты? т?рі:	Ашы? саба?
Саба? ?дісі:	Т?сіндіру, баяндау, с?ра?-жауап
К?рнекілігі:	О?улы?, ?аза?станны? физикалы? картасы, атлас, сызбалар, интерактивті та?та
П?наралы? байланыс:	?дебиет, география, экология, эстетика т.б.

 

 

Саба? барысы:  

                            І. ?йымдастыру кезе?і

                            ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

                            ІІІ. Жа?а білімді ме?герту.

                            IV. О?ушылар білімін бекіту.

                            V.   ?й тапсырмасы туралы хабар беру.

                            VI. Жа?а саба?ты ?орытындылау

                            VII. Ба?алау

І. ?йымдастыру кезе?і

   О?ушылармен амандасып, саба? ?атысымдарын тексеремін.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

                                     С?зж?мба?:  «Орал тауы»

о

р

а

л

т

а

у

ы

 1.Орал тауыны? биік н?ктесі?

2.Тауды екіге б?ліп жат?ан ойыс?

3.Орал тауыны? о?т?стік б?лігі?

4.Тауда?ы ?зен?

5.Тауда?ы кен орыны?

6.Биік н?ктелеріні? бірі?

7.?сімдікті? аты?

8.Орал тауынан бастау алатын ?зен?

 

 

?й тапсырмасын бекіту:

С?ра?тары:

1.Тау ?ай ?аланы? т?сынан басталады?

2.Орал тауыны? ?ай б?лігі кіреді?

3.М?жалжар тауыны? ?зынды?ы мен ені?

4.Тауды? ?ойнауында?ы пайдалы ?азбалар?

5.Климаты ?андай, жылды? жауын-шашын м?лшері?

6.?андай ?сімдіктер мен жануарлар кездеседі?

ОРАЛ тауы

Талас?ан аспанменен к?кпе?бек тас, ?араса? т?бесіне, айналар бас. Жаса?ан мейірімі ке? ?адір Т??ірі, Шы?ар?ан сол тауынан алтын, алмас. Жиі –жиі , шытырманды т?рлі а?аш, Т?р?аны м?нарланып ?сіп жал?ас....

 

                               Ма?жан Ж?мабаев

                             III.Жа?а саба?

Жоспары:

1.Географиялы? орны.

2.Жер бедері мен геологиялы? ??рылымы.

3.Пайдалы ?азбалары.

4.Климаты.

5.?зендері мен к?лдері.

6.?сімдіктер мен жануарлар д?ниесі.

 

• Биік таулар: Алтай тауы

                          Сауыр- Тарба?атай

                                  Тянь-Шань тауы

                                       Жо??ар Алатау

Алтай тауы

• Сібірді? о?т?стігіндегі  е? биік таулы ?лке.Негізгі б?лігі Ресей жерінде жатыр.Оны О?т?стік Алтай,Батыс немесе Кенді Алтай ж?не ?алба жотасы деп ?шке б?луге болады

 

Алтай

 

 

                 О?т?стік              Батыс, Кенді                         ?алба жотасы

 

                 М?зтау(4506м)                                             Сарышо?ы(1606м)     

 

О?т?стік Алтай

• Солт?стігінде Б??тырма ?зені,о?т?стігінде ?ара Ертіс ?зені аралы?ында жатыр.Ресеймен мемлекеттік шекарада Алтайды? е? биік ?атын жотасы орналас?ан. Оны? е? биік шы?ы М?зтау (4506 м) .Шы?ыста?ы биік б?лігіні? т?белерін ?ара мен м?зды?тар бас?ан ?шкір шы?ды б?ліп келеді.

 

Батыс ж?не Кенді Алтай

• ?аза?стан жеріне Алтайды? батыс сілемдері кіреді.Оларды? бастылары:Листвяга, Холзун,К?ксу ж?не оларды? тарма?тал?ан ?бі, Иванов,?лбі жоталары. Батыс Алтайдан к?птеген пайдалы ?азбалар табыл?ан.Сонды?тан да Батыс Алтайды Кенді Алтай деп атайды.

?алба жотасы

• Алтай тауларыны? Ертіс ?зеніні? батыс?а ?арай 400-км созыл?ан жал?асы болып есептеледі.Е? биік жері Сарышо?ы шы?ы(1606 м ).Батысында жота бірте—бірте аласарып,Сарыар?а?а ?ласып кетті.

 

Пайдалы ?азбалары : Кенді Алтайда ?ор?асын, мырыш, ?алайы, вольфрам, к?міс пен сынапты? мол ?оры бар. Нарын мен К?ршім жоталарында алтын мен сирек кездесетін металл бар

 

 

 

 

Климаты : Климаты ?о?ыржай континентті.

                         Шілдені? орташа  t° +19+22°C

ал 1000 метр биіктікте +16+14°C  

2500-2700 метр биіктікте  +7+5°С

?ыс айларында?ы орташа t° -15°C кей ?азанш????рларда  -40°С дейін жетеді.

 

Жылды? жауын-шашын м?лшері  тау б?ктерінде 300-400 мм

Тау ішінде 1000-1500 мм дейін жетеді.

 

?зендері мен к?лдері :Алтайды? е? басты ?зені – Ертіс.О?ан Кендірлік, К?ршім, Б??тырма,?лбі т.б ?зендер ??яды.

Алтай к?лге бай.Б??тырма, Жайсан, Т?ран?ык?л, Мар?ак?л.Е? ?лкені Жайсан (ауданы 5510км кв)

Алтай тауында 328 м?зды? бар.Жалпы ауданы 89,6 км кв

 

?сімдіктері мен жануарлары: Орман ал?аптарында: май ?ара?ай, бал ?ара?ай, шырша, самырсын. Жануарлары: аю, ?абан, б??ы,таутеке, ?ар барысы мекендейді.

 

Географиялы? диктант

 

1.Алтай ........ ойпатыны? басталып, ........... к?ліне дейінгі аралы?ты алып жатыр.Оны? о?т?стігін ............... ?зені мен .......... к?лі, батысы ..........жотасы.   

 

2.Жер бедеріні? ерекшелігіне ?арай .............. Алтай  ....... аудан?а б?лінеді.Олар - ..........., ............... ж?не   ................

 

3.Алтайды? ?аза?станды? б?лігініні? климаты ................................Шілдеде аласа  тау беткейлерінде .............. болса, 1000 м биіктікте ................, 2500-2700 м биіктікте .....................аспайды.

4.Алтай ?лкесі а??а бай.Орманда .................... ?сіретін  шаруашылы?тары бар.Шы?ыс ?аза?станны? ?демі таби?аты мен сирек кездесетін а?дарын ?ор?ау ма?сатында .............. жылы  .................. ?оры?ы ?йымдастырылды.

5..........................- О?т?стік Алтайды? кішкене тектоникалы? ойпатында Арасан курорты жа?асында те?із де?гейінен ........... биіктікте орналас?ан.

 

Ребусты шеші?дер:

 

                           ,,,,                            ,,,      ,,,,                  ,                                 ,,

 

 

 

 

                                                                                                                    Жауабы: ............................

                       ,,,,                 ,,

 

                                                             ы

Батыс желдер

 

Пассаттар

                                                                                                  Жауабы:  ...................................................

 

 

 

 

Тест ж?мысы:

 

 

1. Алтай тауыны? биік н?ктесі:

 А) Бесба?ан;

В) Бесшо?ы;

С) М?збел;

Д) М?зтау;

Е) Хан-Т??ірі.

2. ?албы жотасыны? биік н?ктесі:

А) Сарышо?ы;

В) Бесшо?ы;

С) Бесба?ан;

Д) М?зтау;

Е) М?збел.

3. Алтай тауында?ы а?ынды к?л:

А) Мар?ак?л;

В) Зайсан к;

С) Алак?л к;

 Д) Сасы?к?л;

 Е) Те?із к.

4. ?ай тау алтынмен бай?

 А) Жон?ар Алатауы;

В) Алтай т.;

С) Тянь-Шань т.; 

Д) Сауыр –Тарба?атай;

Е) Ман?ыстау таулары.

5. Алтай тауы ....... аудан?а б?лінеді.

А) т?рт;

В) бес;

С) ?ш;

Д) сегіз;

Е) екі.

6. Жауын-шашынны? е? к?п т?сетін жер ...... 

А) Батыс Сібір жазы?ы ;

В) Шы?ыс Еуропа Жазы?ы

С) Тянь-Шань тауы

Д) Батыс Алтай

Е) Каспий ма?ы

7.Алтай айма?ыны? е? ?лкен к?лі

A) Зайсан B) Мар?ак?л C) Т?ран?ык?л D) Язовое E) Черновое  

 

 

 

 

 

 

 

VI. Бекіту с?ра?тары:

1. Алтайды? ?аза?станды? б?лігі нешеге б?лінеді?
2. Алтай тау ж?йесіні? е? биік н?ктесі?
3. О?т?стік Алтай солт?стігінде ?андай ?зенмен шектеседі?
4. Кенді Алтай ?андай жоталардан т?рады?
5. ?алба жотасыны? е? биік н?ктесі?
6. Алтайдан ?андай пайдалы ?азбалар алынады?
7. Алтай тауыны? е? ?лкен ?зені?
8. К?лдерді? е? ?лкені

V.Саба?ты ?орытындылау:

 

	А
		Л
		т
		а
		й

1.Алтайда?ы жота.

 

2.Ертіс ?зеніні?  солт?стігіндегі жота.

 

3.Алтайда?ы басты ?зен.

 

4.Жоталарды? бірі.

 

5.Алтайда?ы к?л.

 

 

 

VI. ?йге тапсырма:  та?ырып со?ында?ы с?ра?тар мен тапсырмалар?а жауап беріп келеміз

 

VII. Ба?алау: Саба??а жа?сы араласып, белсенген о?ушыларды ба?алаймын