Алгачкы медициналык жардам көрсөтүүнүн негизги эрежелери

Алгачкы медициналык жардам к ө рс ө т үү н ү н негизги эрежелери

АЧД

Даярдаган :Боконов О

Сабактын максаты

Жаракаттын түрлөрүн жана түрдүү жаракаттар болгон учурларда өз учурунда керектүү жардам көрсөтүүнү үйрөнүшөт

Түрдүү жаракаттар учурунда биринчи жардам көрсөтүүнү иш жүзүндө аткарууга көнүгүшөт

Ар түрдүү кырдаалдарда башкаларга жардамдашууга ,кайрымдуу болууга тарбияланышат

Биринчи жардам – бул адамдардын өмүрүн жана ден соолуктарын сактап калуу үчүн тез арада токтоосуз түрдө көрсөтүлүүчү иш аракеттер

Биринчи жардамды жаракат алган адамдын жанында болгон ар бир адам көрсөтө алат жана ал жардам көрсөтүүгө милдеттүү болуп эсептелет.

АЛГАЧКЫ ЖАРДАМДЫН ЖАЛПЫ ЭРЕЖЕСИ

Сынык, жараат, күйүк, уулануу же сууга чөгүп кетүү – кандай гана кырсык болбосун, тез аранын ичинде төмөндөгүдөй иш-аракеттер менен жардам көрсөтүнүз:

1. Адамды өрт, түтүн болуп жаткан жерден, суудан, электр түйүндөрүнөн жана башка өмүр үчүн өтө коркунучтуу жерлерден алып чыгыңыз. Эсинизде болсун, башкаларды сактап жүрүп, өзүңүз да сактаныңыз!

2. Артериалык кан агууну токтотуңуз.

3. Жүрөктүн иштешин жана дем алуусун калыбына келтирүү иштерин аткарыңыз (реанимация ).

Качан гана жүрөктүн иштеши жана дем алуусу калыбына келгенде, кан агуу токтогондо төмөнкүлөрдү жасагыла:

4. Таңуу жана шакшак коюу

5. Тезинен транспорт таап, ооруканага жеткирүү

6. Болгон окуянын чоо-жайын иликтөө

Эч качан ызы-чууга алдырбагыла!

Биринчи жардам

1.Алгач жаракат алган адамдын,өзүңдүн жана ошол жердегилердин коопсуздугун камсыздайбыз

2.Жаралангандын акыл эсин, дем алуусун аныктайбыз

Жасалма дем алдыруу

Төмөнкү учурлардаЖасалма дем алдыруу талап кылынат

• автомобил авариясында;
• Сууга чөгүүдөн куткарылганда ; 3.Ток тарткан учурларда .

Эгер жабырлануучунун табигый дем алуусу дайымкыдай болбосо , дем албай жатса токтоосуз жасалма дем алдырууну баштоо керек

Жасалма дем алдыруу

• Дем алуу жолдорун тазалайбыз. Башын каптал тарапка буруп ооз ,мурун ичин тазалайбыз
• Моюн аркасына колубузду же жаздыкча коюп башын чалкалатабыз.

! Омуртка жабыркаган учурда денени жана башты кыймылдатууга болбойт !

3. Мурунду манжалар менен кыпчып кармап , терең дем алып өзүңө аба тартып алып жабыркоочунун оозуна оозду такай кармап өпкөсүнө аба үйлөйбүз.Көкүрөгүнөн басып кайра демин чыгарабыз .

!Биринчи демин чыгарууда тездетип 20-30 секундада 5-10 жолу ,кийинкилеринде минутасына 12-15 жолу аткарыш керек!

4. Жабыркоочунун көкүрөгүнө байкоо салабыз ,аба үйлөгөн учурда көкүрөк көтөрүлсө жардам туура көрсөтүлүп жакандыгын билдирет .

Жүрөкө кайыр массаж

Эгер дем алуу менен кошо жүрөктүн да согушу жок болсо жүрөкө кайыр массаж жасоо керектелет .

Жүрөкө кайыр массаж кан айланууну калыбына келтирүү үчүн жасалат .

Жүрөкө кайыр массаж

• Жабыркоочуну түз ,катуу жерге жаткызабыз .Кроватка же башка жумшак нерсенин үстүндө массаж жасоого болбойт .
• Көкүрөк кемирчегин табабыз .
• Көкүрөк кемирчегинен 2-4 см жогору ченеп массаж жасоочу точканы аныктайбыз .
• Алаканды аныктаган точкага коюп,үстүнөн экинчи колдун алаканы менен басып массажды аткарабыз. Массаж жасап жатканда манжаларды көкүрөкө тийгизбөө керек .

Жүрөкө кайыр массаж

• Денеңиздин үстүнкү жарымынын салмагы менен , ритмикалык көкүрөк түртүүлөрүн катуу, жайыраак, сөзсүз вертикалдуу аткарыңыз. Жыштыгы – мүнөтүнө 100-110 басым. Бул учурда көкүрөк 3-4 см ийилиши керек.Ымыркайлар үчүн кыйыр жүрөк массажы бир колдун сөөмөйү жана ортоңку манжасы менен жасалат. Өспүрүмдөр үчүн – бир алакан менен.6. Эгерде жасалма дем алдыруу жүрөктүн жабык массажы менен бир убакта жүргүзүлсө, ар бир эки жасалма дем берүү көкүрөккө 15 жолу басуу менен кезектешип турууга тийиш.

Геймлих ыкмасы

Трахеяга тамак-аш же бөтөн заттар киргенде ал бүтөлүп калат (толук же жарым-жартылай) – адам муунуп калат.

Дем алуу жолдорунун тосулуп калуусунун белгилери: Толук дем алуунун жетишсиздиги. Эгерде дем түтүгү толук жабылбаса, адам жөтөлөт; толук болсо, ал кекиртегин кармап,сүйлөө жөндөмсүз.

Беттин териси көгүш тартып, моюн тамырлары шишийт

Геймлих ыкмасы

• Жабырлануучунун артында туруңуз.
• Колуңуз менен кармаңыз, аларды киндиктин үстүндө, кабырга астынан "кулпу" менен кармаңыз.
• Жабырлануучунун курсагына катуу басыңыз, ал эми чыканагыңызды кескин бүгүңүз.
• Кош бойлуу аялдарды кошпогондо, жабырлануучунун көкүрөгүн кысууга болбойт, көкүрөктүн ылдый жагына басым жасалат .
• Дем алуу жолдору тазаланганга чейин бир нече жолу кайталаңыз.
• Жабырлануучу эсин жоготуп жыгылган болсо, аны чалкасынан жаткырып, жамбашына отуруп, эки кол менен кабыргалардын астына басыңыз.
• Баланын дем алуу жолдорунан бөтөн нерселерди алып салуу үчүн аны курсагы менен жаткызып, ийининин ортосуна 2-3 жолу чаап коюу керек.
• Абдан этият болуңуз. Балаңыз жөтөлсө да, дарыгерге кайрылып, медициналык текшерүүдөн өтүңүз.

Кан агуу

Кан токтотуучу жгутту колдонуу техникасы:

1.Жгутту жарааттан бир аз жогорудан кийимдин үстүнөн же жумшак материал ороп анын үстүнөн таңабыз .

2. Жгутту бекемдеп, кан тамырлардын пульсациясын текшериңиз – кан токтоп, жгуттун астындагы тери кубарып кетиши керек.

3.Жараатка бинт коюу.

4.Жгут коюлган убакытты так жазыңыз. Жгутту кол-буттарга эң көп дегенде 1 саат коюуга болот.

5.Мөөнөтү бүткөндөн кийин жгутту 10-15 мүнөткө бошотуу керек. Зарыл

болсо, кайра тартыңыз, бирок 20 мүнөттөн ашык эмес убакыттан кийин .

Бул мезгилде кан тамырды сөөко басып кандын көп агып кетишине жол бербеңиз

Күйүк

Күйүк – бул жогорку температуранын же химиялык заттардын таасиринен дене кыртыштарынын бузулушу. Күйүктүн оордугу, ошондой эле зыяндын түрлөрү боюнча айырмаланат. Күйүктөр түрү боюнча төмөнкүдөй бөлүнөт:

1.термикалык (жалын, суюктук,

буу, ысык нерселер);

2.химиялык (щелочтор,

кислоталар);

3.электрдик;

4.радиация (жарык жана

иондоштуруучу нурлануу);

5.жана бириккен күйүк.

Күйүк

• Күйүк болгон учурда биринчи кезекте зыян келтирүүчү фактордун (өрт, электр тогу, кайнак суу ж.б.) таасирин жок кылуу керек.
• Андан кийин термикалык күйүк болгон учурда жабыркаган жерди кийимден бошотуп (этияттык менен, аны жыртпай, бирок жаранын айланасындагы жабышкан ткандарды кесип) жана дезинфекциялоо жана ооруну басаңдатуу максатында аны суу менен акырын чайкоо керек. -спирт эритмеси (1ден 1ге чейин) же арак.

• Майлуу майларды жана майлуу кремдерди колдонбоңуз – майлар жана майлар ооруну басаңдатпайт, күйүктү дезинфекциялабайт, айыгууга көмөктөшпөйт.

• Андан кийин жараатты муздак суу менен чайкап , стерилдүү бинт коюп, муздак нерсе тартыңыз . Ошондой эле жабырлануучуга жылуу, туздуу суу бериңиз.

Эс-учун жоготуу

Эс-учун жоготуу – мээдеги кандын агымынын убактылуу бузулушунан улам күтүлбөгөн жерден эсин жоготуу.Башкача айтканда, бул мээнин кычкылтектин жетишсиздигин билдирген сигналы.

Кадимки жана эпилепсиялык эс-учун жоготууну айырмалоо маанилүү.

Биринчиси, адатта, жүрөк айлануу жана баш айлануу менен коштолот.

Эс-учун жоготконго чейинки абал адамдын көзүн айлантып, муздак тер чыгып, тамырдын кагышы алсырап, буту-колунун муздашы менен мүнөздөлөт.

Эс-учун жоготуунун типтүү

жагдайлары:

коркуу;

толкундануу;

толгоо жана башкалар.

Эс-учун жоготуу

1.Эгерде адам эси ооп калса, аны ыңгайлуу абалда жаткырыңыз жана

таза аба менен камсыз кылыңыз (кийимдерди чечиңиз, курду бошотуңуз,

терезе, эшиктерди ачыңыз).

2.Жабырлануучунун бетине муздак суу чачып, жаактарына чапкылап эсине

келтирүүгө аракет кылыңыз .

3.Колуңузда аптечка болсо, аммиакка малынган кебезди жыттатыңыз.

Эгерде 3-5 мүнөттө эсине келбесе, тез жардам чакырыңыз.

Жабырлануучу эсине келгенде ага катуу чай же кофе бериңиз.

Сууга чөгүп кетүү

Сууга чөгүп кетүү –эгер убагында жардам берилбесе өпкө жана дем алуу жолдоруна суу кирип, өлүмгө алып келиши мүмкүн .

Сууга чөккөндө биринчи жардам:

1.Жабырлануучуну суудан чыгарыңыз. Сууга чөгүп бара жаткан адам колуна эмне тийсе,

ошону кармап алат. Сак болуңуз – ага арка жагынан сүзүп барып, чачынан же

колтугунан кармап, бетин суунун бетинен өйдө кармап суудан алып чыгыңыз.

2.Жабырлануучуну курсагын тизеңизге коюп, башы ылдый кылып кармаңыз .

3.Ооз көңдөйүн бөтөн заттардан (былжыр, кусуунду, балыр) тазалоо.

4.Жашоонун белгилерин текшериңиз.

5.Эгерде тамырдын кагуусу же дем алуусу жок болсо, жасалма дем алдырууну жана

жрөкө кайыр массажды баштаңыз.

6.Дем алуу жана жүрөктүн активдүүлүгү калыбына келгенден кийин жабырлануучуну

капталына жаткырып, үстүн жаап, тез жардам кызматкерлери келгенге чейин ага

камкордук кылыңыз.

Күндүн ысыгы өтүп ооруп калганда

Жайында күнгө урунуп калуу да коркунучтуу. Күнгө урунуп калуу – бул мээнин иштешине таасир этет .

Белгилери:

1.баш оору;

2.алсыздык;

3.кулактагы ызы-чуу;

4.жүрөк айлануу;

5.кусуу.

Жабырлануучу күн тийип турган жерде кала берсе, дене табы көтөрүлүп, деми кысылып, кээде эсин жоготот.

Ошондуктан биринчи жардам көрсөтүүдө жабырлануучуну салкын, желдетилүүчү жайга көчүрүү зарыл. Андан кийин аны кийиминен бошотуп, курду бошотуп, чечиңиз.

Анын башына жана мойнуна муздак, нымдуу сүлгү коюуңуз.

Ага аммиакты жыттатыңыз .

Керек болсо жасалма дем алдыруу зарыл.

Суукта катуу үшүп калуу  

Суукта катуу үшүп калуу (гипотермия)- адамдын денесинин температурасынын нормалдуу зат алмашууну сактоо үчүн зарыл болгон нормадан төмөн төмөндөшү.

Катуу үшүп калган адамга биринчи жардам:

1.Жабырлануучуну жылуу бөлмөгө алып барыңыз же жылуу кийим менен ороп коюңуз.

2.Жабырлануучунун денесин адегенде колуңар менен, анан жумшак чүпүрөк менен тери кызгылт болуп, сезгичтик калыбына келгиче сүрткүлө .

Ысык суусундуктарды жана тамак-аш бергиле .

Спирт ичимдиктерин колдонбоңуз!

Үшүп калуу

Үшүктүн себептери - нымдуулуктун жогору болушу, катуу суук, шамал жана кыймылсыз абалда калуу.

Алкоголдук мас болуу, адатта, жабырлануучунун абалын начарлатат.

Белгилери: катуу үшүп калтыроо;

дененин үшүк алган жеринде кычышуу;

Андан кийин сезгичтикти жоголушу ..

Үшүп калуу

Үшүктө биринчи жардам:

1.Жабырлануучуну жылуу жерге алып барыңыз.

2.Тоңуп калган же нымдуу кийимдерди чечип салыңыз.

3.Жеңил үшүктө дененин жабыркаган жерлерин сүртүңүз.

4.Оор учурларда (II-IV даражадагы үшүк) сүртүүгө болбойт.

Суртүү үчүн май же вазелин колдонуңуз.

Жабырлануучуну кар менен сүртпөңүз.

5.Дененин үшүк алган жерин ороп коюңуз.

6.Жабырлануучуга ысык таттуу суусундук же ысык тамак бериңиз..

Уулануу

Уулануу – бул ууну же уулуу эаттарды жутуудан улам пайда болгон организмдин иштешинин бузулушу.

Уунун түрүнө жараша уулануу төмөндөгүдөй бөлүнөт:

Көмүр кычкыл газдар;

пестициддер;

спирт;

дары-дармектер;

тамак-аш жана башкалар.

Биринчи жардам көрсөтүү чаралары уулануунун мүнөзүнө жараша болот.

Уулануу

Мындан тышкары, кокусунан же атайылап уулануу, ошондой эле алкоголдук мас болуу көп кездешет.

Мындай учурларда биринчи жардам төмөнкү этаптардан турат:

1.Жабырлануучунун ашказанын чайкаңыз.

Бул үчүн, ага бир нече стакан туздалган суу (1 литрге 10 грамм туз жана 5 грамм сода)

ичирүү керек. 2-3 стакандан кийин жабырлануучуну кустуруңуз.

Бул кадамдарды ашказан тазаланганга чейин кайталаңыз.

Адам эсине келген учурда гана ашказанын жууганга болот .

2. Активдештирилген көмүрдүн 10-20 таблеткасын бир стакан сууга эритип,

жабырлануучуга ичүү үчүн бериңиз.

3. Адистердин келишин күтүңүз.

Сабакты бышыктоо үчүн көнүгүүлөр.

https:// learningapps.org/watch?v=pn0hn3s7k24

Көңүл бурганыңыздар үчүн ырахмат !