7- классы үчүн даярдалган тарбиялык саат

АТА-ЭНЕҢ СЕНИН БЕЙИШИҢ

Сабактын максаты:

Ата-энеге кайрымдуу болууга тарбияланып, адамдык асыл сапаттар калыптанат. Турмуштагы оң, терс жагдайларга карата баамчылдык сезимдери, көз караштары өнүгүп, өз алдынча ой жүгүртүүгө багыт алышат.

Сабактын жабдылышы: сүрөт, планшет, магнитофон же комуз.

Сабактын жүрүшү:

1. Уюштуруу иштери.

Сабакка окуучулардын ата-энелери да чакырылат, анткени бардык эле учурда ата-эне менен баланын ортосунда турмуштук жагдайлар туурасында же өз ара мамилелер жөнүндө ачык айрым аңгемелешүүлөр боло бербейт. Демек, бул жерде ата-эне баласы жөнүндө, баласы ата-энеси жөнүндөгү ойлор айтылмакчы. Ошондой эле ата-эне баласынын ой жүгүртүүсүнө, жооп беришине баам салат.

Мугалим: Ар бир ата-эне балам чоңоюп, эрезеге жетсе, адам болсо деп тилейт: баласын тамак-аш, кийим-кечек менен камсыз кылат, тарбия -таалим берип өстүрөт.

Бул олтурган балдарыбызга тамак-аш, кийим-кечек бербесек да да ушулар акыл-эстүү болуп, өзүлөрүн тартиптүү алып жүрсө экен, адамдагы асыл сапаттарга ээ болуп, өзүнө караган, ата-энесин, анан элин баккан уулдардан болсо деген тилекти биз, мугалимдер да тилейбиз. Айтабыз. “Кулактууга бир сөз” - дейт элибизде.

Үйдөн ата-эне айтса, мектептен биз мугалимдер айтсак эстүүсү илип кетээр.

Ата-эненин балага болгон мээрими чексиз, көргөн камкордугу, келечегинен күткөн үмүтү чоң.

Баласы: -Ата, сен мени чын эле жакшы көрөсүңбү?

Атасы: -Балам, менин сени канчалык деңгээлде жакшы көрөөрүмдү өзүң балалуу болгондон кийин гана даанарак түшүнөсүң!

Ошондон бери: “Балам балалуу болгондо билээрсиң!” деген лакап калыптыр. Атаң менен энең сенин бактылуу балалыгың, кайгы капасыз жаштык чагың үчүн кам көрүп, окуп билим алышыңа эмгекке үйрөнүп, акыл- эстүү болуп чоңоюшуңа ыңгайлуу шарттарды түзөт. Илгеркилерден “ата-энеңди сыйласаң, өз балаңдан сый көрөсүң” деген сөз калган. Маселен, үй-бүлөдө чоң ата, чоң эне, уул-келини, небере чогуу жашайт дейли. Ата-энесине астейдил мамиле кылып, аларды сыйлап, барктап олтурган ата-энеге баласы да ошондой мамиле кылат.

Сүрөт менен иштөө: Ушул жерде окуучуларга Л.Н.Толстойдун аңгемесине карата тартылган сүрөт көрсөтүлөт. Сүрөттө чоң ата, уул-келини жана небереси тартылган. Баланын атасы, апасы столдо тамак ичип олтурушат, ал эми чоң атасын столго чогуу олтургузушкан эмес. Анткени ал калтырап, тамакты төгүп-чачып калгандыктан өзүнчө олтургузуп коюшкан. Бала четте олтуруп алып жыгачтан бир нерсе жасап жатат.

Атасы сурайт: Балам, сен эмне жасап жатасың?

Баласы: Мен жыгачтан табак жасап жатамын ата, сен картайганда ошого тамак куюп беремин.

Мугалим:Көрдүңөрбү балдар, ата-энеге кандай мамиле кылсаң, өз балаңдан ошондой мамилени күтүшүң керек. Баланын өз ата-энесин сыйлап өтүүсү эң чоң ыймандык касиеттерден.

Биз ата-энебиз жөнүндө билебизби?

Алар ким, бизди кандай көрөт?

Келгиле, чогуу талкуулап көрөлү.

Талкуудан кийин төмөнкү планшет илинет.

1. Ата-энең ыйык жана ардактуу, билесиңби?

2. Ал сенин эң жакын адамың, билесиңби?

3. Сен канчалык оорукчан, түрү суук, майып болсоң да сени эч кимге алмаштырбайт, билесиңби?

4. Сен орой, ичкич, жолу болбогон адам болсоң да сени бүт дити менен коргоп, сен үчүн сыздап өтөт, билесиңби?

5. Сенин кыйнчылыгыңды мойну менен көтөрүп, кайгы – касиретине жүрөгү канап азап чегет, билесиңби?

6. Сенин ийгилигиңе бүт дити менен кубана билет, билесиңби?

7. Турмушта өз ордуңду таппай калсаң, өмүрү өткөнчө сенин убайыңды тартат, билесиңби?

8. Сага сенден да артык күйөт, өзү кийбесе да сени кийсин дейт, өзү ичпесе да сени ичсин дейт, билесиңби?

9. Эгер ооруп калсаң сенден көрө өзүлөрүнүн ооруганын артык көрөт, билесиңби?

10. Сенин балдарыңды сенден өзүңдөн кем көрбөйт, билесиңби?

11. Өзүндө болбогон кымбат буюмду сенде болсун дейт, билесиңби?

Суроо: Мына ушундай эң ыйык, ардактуу дүйнөдөгү эң жакын адамыбыз атаэненин чексиз мээримине эмне кылсак урмат, сый көрсөткөн болбуз, канткенде ыраазы кылабыз?

Жооп: Окуучулардын жоопторун угуп, анан доскадагы жазылганды ачып, окуп берүү:

• Ата-энеңе каяша айтпа;

• Алардын сөзүн эки кылба;

• Тилин алып айтканын аткар;

• Тамакка алардан озунуп кол салба;

• Колуңдан келген жардамыңды аяба;

• Ата-энеңдин жеңилин жерден, оорун колдон ал;

• Ата-энең ооруп калса ага бардык дитиң менен жардамыңды көрсөт;

• Алар карыган кезде бапестеп бак;

• Орой сөз сүйлөбө, көңүлүн оорутпа;

• Бардык жакшы нерсеңди ата-энеңе арна;

• Жасаган тамагыңды алдын–ала ата-энеңе бер;

• Тиешелүү майрамдарда биринчи белекти ата-энеңе арна.

Макалдар “Ата-эне сыйлаган абийир табат”.

“Эне сыйлаган элине жагат”.

“Алты күн ачка калсаң да атаңды сыйла”ж.б.

Окуучулар, ата-энелер жөнүндө макалдарды айтышып толукташат.

Мугалим: Турмушта ар түрдүү жагдайлар, тагдырлар кездешет. Ата-энесин бакпай карылар үйүнө жеткиргендер, ата-энесине сөзү, колу тийгендер бар экени белгилүү. Эмесе акын Болуш Керимбаевдин төмөнкү эки ырына көңүл буралык.

Эки окуучу көркөм окуп беришет.

1-окуучу “Таш боорлор кандай немесиң”

Ээндеп айдап кемесин, Элимдин укпай жемесин. Карыптар кайрым жайына, Жеткирди кызы – энесин!

Жалбарып ыйлап турса да, Желдей көрбөй кеңешин.

Акылдап алган сүйүнүп, Ашкансып тоону белесин.

Алкаган ыйман батасын, Агарткан кирсиз жакасын. Карыптар кайрым жайына, Жеткирди жигит – атасын! Эрдик жасап койгонсуп, Эсине албай катасын.

Таш боор уулун өстүргөн, Турмушка чексиз капасың!

Жоруктан –жорук кубалап,

Жоготуп сулуу элесиң,

Тагдырлар менен ойногон,

Таш боорлор кандай немесиң?!…

2-окуучу: “Шаар эмес кыштактан” Бүрүшкөн жазбай денесин, Бүтүнүн тагдыр ченесин.

Уу тилин тартпай агытып, Ургандар чыгат энесин.

Шаар эмес кыштактан,

“Шаан - шөкөтүн” көрөсүң.

Тарттырып турмуш жапасын, Кайнатып кандуу капасын.

Сакалдан сүйрөп жулгулап, Сабашкан бар атасын. Көрүнүп жатса кашкайып Көмүскө кайда катасың?

Андан кийин магнитофонго жазылган К.Алмазбековдун “Эненин арманы” отургандарга уктурулат же бир окуучу комуз менен ошол ырды аткарып берет.

Балдарыбыз кайрымдуу болсун, ата-энелер ар дайым камкордукта, багууда болсун, балдар ата-энеден ажырабасын деп сабакты бүтүрөбүз.