5-синф ТАБИАТ Одам ва бошқа тирик организмларнинг ўзаро муносабатлари.

5-синф ТАБИАТ Мавзу: Одам ва бошқа тирик организмларнинг ўзаро муносабатлари.

Химия-биология ўқитувчиси

Абдирахманов А.А.

ҲАЙВОНЛАР

ЎСИМЛИКЛАР

БАКТЕРИЯ-ЛАР

БУГУН ДАРСДА

ҚЎЗИҚОРИНЛАР

БАКТЕРИЯЛАРНИНГ ОДАМ ҲАЁТИДАГИ РОЛИ

Бактериялар инсон ичакларида яшайди, улар овқат ҳазм қилиш жараёнларига ёрдам беради, баъзи витаминларни синтез қилади ва патоген бактериялар фаоллигини олдини олади .

Агар сиз антибактериал дориларни меъёридан ошиқча кўп ичсангиз бу фойдали бактерияларни нобуд қилиб, соғлиғингизга жиддий таъсир кўрсатади. Бактериялар одам ичагида жойлашиб тўхтовсиз озуқа билан таъминланиб туради.

БАКТЕРИЯЛАР ҲАҚИДА ВИДЕОРОЛИК

ОДАМЛАРНИНГ БАКТЕРИАЛ КАСАЛЛИКЛАРИ

Касаллик қўзғатувчи бактериялар

Жойлашган ери

Дифтерия (дифтерия таёқчаси)

Юқори нафас олиш йўллари

Сил (Кох таёқчаси)

Ўпка, ички органлар, суяклар ва бўғимлар, лимфа безлари

Тетаноз (грам-мусбат таякча)

Қон, орқа миянинг ҳаракат нейронлари

Сальмонеллез

Овқат ҳазм қилиш тракти

Бациляр дизентерия (shiggela - таёқча)

Йўғон ичак

ЎСИМЛИКЛАРНИНГ ИНСОН ҲАЁТИДАГИ РОЛИ

Ўсимликлар деярли барча тирик организмлар нафас оладиган кислородни бўлиб чиқаради

Ўсимликлар кўплаб ҳайвонларга озиқ бўлиб, тирик организмларни озуқа билан таъминлайди

ЎСИМЛИКЛАРНИНГ РОЛИ

Ўсимликлар ҳавонинг намлигини сақлайди. Ўрмонлар иқлимни юмшатиб, шамолни тўсади ва улар орқали тупроқ намлиги сақланади.

Ўсимликлар ҳайвонлар учун яшаш муҳитини тузади.

Ўсимликлар одам ҳаётида муҳим роль ўйнайди. Биринчи навбатда қуйидагиларга хизмат қилади:

Қурилиш материали

Озиқ-овқат

Ёғлар

Хом ашё (қоғоз, газлама ва б.)

Чорва моллари учун озуқа

Ҳайвонот дунёси табиатнинг ажралмас бўлаги ҳисобланади

Ҳайвонлар одам ҳаётида муҳим роль ўйнаб, қадимдан одам билан бирга бўлган. Улар бизнинг дастлабки уй ҳайвонлари ва овдаги ҳамкорларимиз бўлган, бизга ҳамроҳлик қилишган ва озиқ-овқат қатори қўлланилган.

ҲАЙВОНЛАРНИНГ БИЗНИ ҲАЁТИМИЗДАГИ РОЛИ

Улар соғлиғимиздан, теварак-атрофимиздан то ҳиссий ҳолатимизга қадар бизга ёрдам беришади.

Соғлиқ

Озиқ-овқат

Ҳиссий ҳолат

Теварак атроф

СОҒЛИҚ

Ҳайвонларнинг кўп турлари медицинада турли касалликларни даволаш учун қўлланилади. Масалан, гипертония ва юрак касалликлари учун дори-дармонлар ҳайвонларнинг қон босими ҳамда юрагининг ишлашини яхшилаш механизмларини ўрганиш орқали ишлаб чиқилган

ОЗИҚ-ОВҚАТ

Озиқ-овқатга кўплаб ҳайвонлар фойдаланилади. Гўшт, балиқ, сут ва тухум – бу ҳайвонот оламининг ёрдами билан бериладиган озиқлар. Бундан ташқари кўплаб ҳайвонлар бизга тери, жун ва асал каби нарсаларни ҳам беради.

ТЕВАРАК-АТРОФ

Экологик мувозанатни сақлашда ҳайвонларнинг роли катта. Улар бошқа жонзотларни сонини назорат қилиб, уларнинг кўпайиб кетишига йўл бермайди.

ҲИССИЙ ҲОЛАТ

Ҳайвонлар ҳақиқий дўст ва ҳиссиётни амалга оширувчи бўла олади. Кўплаган одамлар от, мушук ва итлар каби уй ҳайвонларини яхши кўришади ва уларни оиланинг бир бўлаги деб ҳисоблашади

ТЎҒРИ ВА НОТЎҒРИ ЭКАНЛИГИНИ ТОПИНГ

Гаплар

Тўғри

Одамнинг ичакларида бактериялар яшайди

Нотўғри

Бактериялар баъзи витаминларни синтезламайди

Гўшт, балиқ ва сут ўсимликлардан олинади

Ўсимликлар ҳайвонлар учун яшаш муҳитини тузади

Жониворларнинг кўп тури медицинада турли касалликларни даволашда фойдаланилади

Ўсимликлар ҳавога кислород ажратиб чиқармайди

БЕРИЛГАН ГАПЛАРНИ ТЎЛИҚЛАНГ

Ҳайвонлар одам ҳаётида муҳим роль ўйнаб, қадимдан одамга ______. Экологик мувозанатни сақлашда _______ роли катта. ________ одам ичагида жойлашиб тўхтовсиз озуқа билан таъминланиб туришади. Ўсимликлар тирик организмларни ____ билан таъминлайди.

КОЛДОНУЛУУЧУ СӨЗДӨР:

озуқа

ҳайвонларнинг

ҳамроҳлик қилади

бактериялар

УЙГА ВАЗИФА

ҚЎЗИҚОРИНЛАР ҲАҚИДА МАЪЛУМОТ ТОПИШ ВА РАСМ ЧИЗИБ КЕЛИШ

АДАБИЁТЛАР

• https://www.youtube.com/watch?v=ultlXnwQx3A
• https://www.youtube.com/watch?v=7zZ_ZfK0bnk
• https:// maximumtest.ru/uchebnik/11-klass/biologiya/znacheniye-baktery-v-prirode-i-dlya-cheloveka
• https:// dzen.ru/a/ZAz_lLoHH2gVzHdu
• https:// maximumtest.ru/uchebnik/11-klass/biologiya/znacheniye-baktery-v-prirode-i-dlya-cheloveka