5-класс ТАБИЯТ ТААНУУ Өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын ар кандай экологиялык шарттарда жашоого ыңгайлашуусунун мисалдары

5-класс ТАБИЯТ ТААНУУ ТЕМА: Өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын ар кандай экологиялык шарттарда жашоого ыңгайлашуусунун мисалдары.

Химия-биология мугалими

Абдирахманов А.А.

ОЙЛОП КӨР!

Эмне үчүн кээ бир жапайы жаныбарлар жайында күрөң, кышында ак түстө болот?

АДАПТАЦИЯ (ЫҢГАЙЛАШУУ)

Адаптация – бул түрдүн жашоосуна жана анын көбөйүшүнө көмөктөшүүчү кандайдыр бир белгинин өнүгүшү.

Адаптация

Физиологиялык

Морфологиялык

Этологиялык

МОРФОЛОГИЯЛЫК АДАПТАЦИЯ

Дененин бетиндеги түзүлүштөр

Дене түзүлүшүндөгү өзгөрүүлөргө байланыштуу

Дене формасы

Дененин түсү

ДЕНЕ ФОРМАСЫ

Торпедо сымал дененин формасы кыймылдаганда балыктын айланасында аккан суу агымында турбуленттүүлүктүн пайда болушунан качууга мүмкүндүк берет. Дельфиндин ылдамдыгы саатына 40 километрге жетет.

Жашыруун жашоо образын жүргүзгөн жаныбарларда айлана-чөйрөдөгү нерселерге окшоштук берген адаптациялар пайда болгон. Балыр бактарында жашаган балыктардын таң калыштуу дене формасы аларга душмандарынан ийгиликтүү жашынууга жардам берет: чүпүрөк терүүчү деңиз жылкысы, клоун балыгы, труба балыгы ж.б.

ОЙЛОП КӨР

Эмне үчүн төмөндөгү

жумурткалардын түсү ар

кандай?

Көпөлөк курттары көбүнчө жалбырактардын түсүндөй жашыл, же дарактар кабыгынын түсүндөй кездешет.

ДЕНЕНИН ТҮСҮ

Тегеректеги жарык менен көлөкөнүн алмашып турушу менен денедеги тилкелер дал келгендиктен зебра менен жолборсту 40-50 метр аралыкта да көрүү кыйын.

НЫКАП (МАСКИРОВКА)

Жаныбарлардын дене формасы жана түсү курчап турган нерселер менен айкалышкан адаптациялар да бар:

Тропикалык токойлордо көптөгөн жыландар жүзүм сабагынан айырмаланбайт, түктүү деңиз жылкысы балырларга, дарактардын кабыгындагы курт-кумурскалар эңилчектерге (коңуздар, узун мүйүздүү коңуздар, жөргөмүштөр, көпөлөктөр) окшош.

ИЙНЕЛЕР

Көбүнчө өсүмдүктөрдө пайда болуп, аларды чөп жегичтер (кактустар, итмуралар, долоно, чычырканак ж. б.) жеп калуудан коргойт. Ал эми кээ бир жаныбарлар - кирпилер, кирпиктер, ехидналардын да ийнелери бар.

Үч айга созулган кургакчылыктан кийин да, кээ бир өсүмдүктөрдүн сабактары дээрлик 81% сууну камтыйт.

УУЛУУ ЗАТТАР ЖАНА КАТУУ ДЕНЕ

«Муз доору» мультфильминдеги оппосумдар корккондо эмнеге өлгөн сымал жатып калышат?

КОРКУТУУ

Жырткычтарга жеп кетүүдөн сактайт, аларды коркутат.

ҮЙ КУРУУ ЖАНА КАМКОРДУК

ҮЙГӨ ТАПШЫРМА

Кошумча маалымат таап келүү жана сүрөт тартуу

АДАБИЯТТАР

• https://infourok.ru/prezentaciya-po-biologii-na-temu-adaptacii-i-adaptaciogenez-3832833.html
• https://videouroki.net/video/64-adaptaciya-organizmov-k-razlichnym-usloviyam-sushchestvovaniya.html
• https://pptcloud.ru/biologiya/adaptatsiya-rastenij-temp