5-класс ТАБИЯТ ТААНУУ Адам жана башка тирүү организмдердин өз ара мамилелери

5-класс ТАБИЯТ ТААНУУ ТЕМА: Адам жана башка тирүү организмдердин өз ара мамилелери

Химия-биология мугалими

Абдирахманов А.А.

ЖАНЫБАРЛАР

ӨСҮМДҮК-ТӨР

БАКТЕРИЯ-ЛАР

БҮГҮН САБАКТА

КОЗУ КАРЫНДАР

БАКТЕРИЯЛАРДЫН АДАМ ЖАШООСУНДАГЫ РОЛУ

Адамдын ичегисинде бактериялар жашайт, алар тамак сиңирүү процесстерине көмөктөшөт, кээ бир витаминдерди синтездеп, патогендик бактериялардын активдүүлүгүнө жол бербейт.

Эгерде сиз антибактериалдык дарыларды ашыкча ичсеңиз, бул пайдалуу бактериялар өлүп, ден соолугуңузга терс таасирин тийгизет. Бактериялар адамдын ичегисине жайгашуусу аркасында тынымсыз азыктар менен камсыз болушат.

БАКТЕРИЯЛАР ЖӨНҮНДӨ ВИДЕОРОЛИК

АДАМДАРДЫН БАКТЕРИЯЛЫК ООРУЛАРЫ

Ооруу козготуучу бактериялар

Жайгашкан жери

Дифтерия (дифтерия таякчасы)

Жогорку дем алуу жолдору

Кургак учук (Кох таякчасы)

Өпкө, курсак органдары, сөөктөр жана муундар, лимфа бездери

Селейме (грам-оң таякча)

Кан, жүлүндүн кыймылдаткыч нейрондору

Сальмонеллез

Тамак сиңирүү трактысы

Бацилярдык дизентерия (shiggela - таякча)

Жоон ичеги

ӨСҮМДҮКТӨРДҮН АДАМ ЖАШООСУНДАГЫ РОЛУ

Өсүмдүктөр тирүү организмдердин басымдуу көпчүлүгү дем ​​алган абага кычкылтекти бөлүп чыгарышат.

Өсүмдүктөр көптөгөн жаныбарларга азык болуп, тирүү организмдерди азык менен камсыз кылат.

ӨСҮМДҮКТӨРДҮН РОЛУ

Өсүмдүктөр абанын нымдуулугун сактайт. Токойлор климатты жумшартып, шамалды алсыратат жана алардын аркасында топуракта нымдуулук сакталат.

Өсүмдүктөр жаныбарлар үчүн жашоо чөйрөсүн түзөт.

Өсүмдүктөр адамдардын жашоосунда абдан маанилүү ролду ойнойт. Биринчи кезекте алар кызмат кылат:

курулуш материалы

тамак-аш

майлар

өндүрүш үчүн сырье (кагаз, кездемелер ж. б.)

айыл чарба жаныбарлары үчүн тоют

Жаныбарлар дүйнөсү жаратылыш чөйрөсүнүн ажырагыс бөлүгү болуп саналат

Жаныбарлар адамдын жашоосунда маанилүү ролду ойноп, байыртадан адамды коштоп жүрөт. Алар биздин биринчи үй жаныбарлары жана мергенчилик өнөктөштөрүбүз болгон, саякаттарыбызда жана алгачкы изилдөөлөрүбүздө бизди коштоп жүрүшкөн жана транспорт жана тамак-аш булагы катары колдонулган.

ЖАНЫБАРЛАРДЫН БИЗДИН ТУРМУШУБУЗДАГЫ РОЛУ

Алар ден соолугубуздан, айлана-чөйрөбүздөн, эмоционалдык абалыбызга чейин бизге көптөгөн деңгээлде жардам беришет.

Ден соолук

Тамак-аш

Эмоционалдык абал

Айлана-чөйрө

ДЕН СООЛУК

Жаныбарлардын көптөгөн түрлөрү медицинада ар кандай ооруларды дарылоо үчүн колдонулат. Мисалы, гипертония жана жүрөк оорулары үчүн дары-дармектер жаныбарлардын кан басымын жана жүрөктүн иштешин жөнгө салуу механизмдерин изилдөө аркылуу иштелип чыккан.

ТАМАК-АШ

Тамак-ашка көп сандагы жаныбарлар колдонулат. Эт, балык, сүт жана жумуртка – бул жаныбарлардын жардамы менен жеген азыктар. Мындан тышкары, көптөгөн жаныбарлар да бизге тери, жүн жана бал сыяктуу башка түрлөрүн берет.

АЙЛАНА-ЧӨЙРӨ

Экологиялык тең салмактуулукту сактоодо жаныбарлардын ролу чоң. Алар башка жандыктардын санын көзөмөлдөөгө жардам берип, алардын санынын көбөйүшүнө жол бербейт.

ЭМОЦИОНАЛДЫК АБАЛ

Жаныбарлар чыныгы дос жана эмоционалдык колдоонун булагы боло алат. Көптөгөн адамдар мышык жана иттер сыяктуу үй жаныбарларын жакшы көрүшөт жана аларды үй-бүлөсүнүн бир бөлүгү деп эсептешет.

ТУУРА ЖЕ ТУУРА ЭМЕСТИГИН ТАП

Сүйлөмдөр

Туура

Адамдын ичегисинде бактериялар жашайт

Туура эмес

Бактериялар кээ бир витеминдерди синтездебейт

Эт, балык, сүт жана жумуртка өсүмдүктөрдөн алынат

Өсүмдүктөр жаныбарлар үчүн жашоо чөйрөсүн түзөт

Жаныбарлардын көптөгөн түрлөрү медицинада ар кандай ооруларды дарылоо үчүн колдонулат

Өсүмдүктөр абага кычкылтекти бөлүп чыгарышат

СҮЙЛӨМДӨРДҮ ТОЛУКТАГЫЛА

Жаныбарлар адамдын жашоосунда маанилүү ролду ойноп, байыртадан адамды ______. Экологиялык тең салмактуулукту сактоодо _______ ролу чоң. ________ адамдын ичегисине жайгашуусу аркасында тынымсыз азыктар менен камсыз болушат. Өсүмдүктөр тирүү организмдерди ____ менен камсыз кылат.

КОЛДОНУЛУУЧУ СӨЗДӨР:

азык

жаныбарлардын

коштоп жүрөт

бактериялар

ҮЙГӨ ТАПШЫРМА

КОЗУ КАРЫНДАР ЖӨНҮНДӨ МААЛЫМАТ ТААП, СҮРӨТ ТАРТЫП КЕЛҮҮ

АДАБИЯТТАР

• https ://www.youtube.com/watch?v=ultlXnwQx3A
• https:// www.youtube.com/watch?v=7zZ_ZfK0bnk
• https:// maximumtest.ru/uchebnik/11-klass/biologiya/znacheniye-baktery-v-prirode-i-dlya-cheloveka
• https:// dzen.ru/a/ZAz_lLoHH2gVzHdu
• https:// maximumtest.ru/uchebnik/11-klass/biologiya/znacheniye-baktery-v-prirode-i-dlya-cheloveka